05 Φεβρουαρίου 2010

Στρατευμένη τέχνη

Αυτό το ποστ το έχω στο μυαλό μου εδώ και αρκετές μέρες, αλλά προβληματίστηκα αν πρέπει να το γράψω ή όχι. Εν πάση περιπτώσει, πάμε και θα δούμε.

Η αφορμή ήταν μια συζήτηση στο buzz σχετικά με το κλείσιμο τηλεοπτικών σταθμών στη Βενεζουέλα, καθώς και τα αναπόφευκτα σχόλια για το "καθεστώς Τσάβες" που είναι έτσι, αλλιώς κι αλλιώτικα, τέλος πάντων, διαβάστε τα εκεί να μην τα ξαναλέμε.

Η συζήτηση αυτή ξεκίνησε από μια δημοσίευση στο site του BBC, που μπορείτε να τη δείτε εδώ. Δεν είναι τόσο η ίδια η είδηση που με προβλημάτισε, όσο το όλο στήσιμο της σελίδας, τα λινκ, οι τίτλοι και τα συναφή. Εξηγούμαι:

Υπάρχει μια τάση στα διεθνή ΜΜΕ να παρουσιάζουν τις ειδήσεις από τη Βενεζουέλα κατά τρόπο τέτοιο ώστε να φαίνεται ότι σε αυτή τη χώρα όλα ξεκινάνε από τον Τσάβες και καταλήγουν στον Τσάβες.

Μολονότι η Βενεζουέλα διαθέτει σύνταγμα, κυβέρνηση και υπουργούς και νομοθετικό σώμα και δικαστήρια, η αίσθηση που αποκομίζει ο μέσος αναγνώστης-τηλεθεατής του δυτικού κόσμου είναι ότι, τελικά, όλα αυτά δεν είναι παρά μια επίφαση, ένα δημοκρατικούτσικο αμπαλάζ για ένα καθεστώς που κατά βάση είναι λίγο-πολύ μια δικτατορία λατινοαμερικανικού τύπου. Τσάβες κερνάει, Τσάβες πίνει. Για του λόγου το αληθές, μετρήστε στη σελίδα του BBC πόσες φορές αναγράφεται το όνομα του πρεσιδέντε, πατήστε τα λινκ και μετρήστε πόσες φωτογραφίες του διακοσμούν τα ρεπορτάζ.

Αλλά αυτό που βγάζει μάτι είναι εκείνος ο τίτλος παραδίπλα, στα Key Stories: Chavez seizes foreign store. Ειλικρινά, διαβάζοντας τον τίτλο δεν σας έρχεται στο νου η εικόνα του Τσάβες να μπουκάρει στο μαγαζί με το περίστροφο στο χέρι και να σηκώνει το ταμείο;

Διερωτώμαι λοιπόν κατά πόσο αυτός ο τρόπος παρουσίασης, αυτή η σημειολογία αν θέλετε, είναι τυχαία ή σκόπιμη. Στην εποχή που ζούμε, και ιδίως όταν μιλάμε για τα ιντερνέτς, η πληροφορία έρχεται στον δυτικό κυβερνοναύτη με καταιγιστικούς ρυθμούς. Υπάρχει βέβαια η δυνατότητα να εμβαθύνει κανείς όσο θέλει ψάχνοντας τις πηγές και πηγαίνοντας από λινκ σε λινκ και από γκούγκλισμα σε γκούγκλισμα μέχρι να διαμορφώσει άποψη για οποιοδήποτε θέμα, αλλά, μεταξύ μας τώρα, πόσοι έχουν τον χρόνο και την όρεξη να το κάνουν; Στους καιρούς του syndication, ο περισσότερος κόσμος θα μείνει στην περίληψη, τη διαγώνια ανάγνωση και τη γενική εντύπωση που θα αποκομίσει από μια πλατιά ματιά στο όποιο δημοσίευμα. Ιδίως αν αυτό προέρχεται από μια έγκυρη πηγή όπως, ας πούμε, το BBC.

Γι' αυτό και ο τρόπος παρουσίασης των ειδήσεων αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Για να ξαναγυρίσουμε στην ιστορία των τηλεοπτικών σταθμών, πόσοι θα κάτσουν να ψάξουν ποια είναι η ισχύουσα στη Βενεζουέλα νομοθεσία για την αδειοδότησή τους, πόσοι θα αναρωτηθούν γιατί θεσπίστηκε αυτή η νομοθεσία ή γιατί θεωρείται απαραίτητη; (Παρένθεση: ειδικά στην Ελλάδα, όπου οι σταθμοί λειτουργούν με άδεια από τη σημαία, αυτή η συζήτηση θα ήταν έως και γκροτέσκα, στο σπίτι του κρεμασμένου κλπ. Κλείνει η παρένθεση). Ειδικά τη στιγμή που διαβάζει κανείς ότι εφαρμόζεται σε βάρος αντιπολιτευόμενων καναλιών, τι πιο προφανές από το συμπέρασμα ότι η νομοθεσία αυτή χρησιμεύει στο "καθεστώς Τσάβες" αποκλειστικά για να φιμώνει τις αντίθετες φωνές -και τέρμα;

Και δεν λέω ότι αποκλείεται να είναι έτσι -λέω όμως ότι ο αναγνώστης κατευθύνεται στο συμπέρασμα ότι έτσι είναι χωρίς να παρακινείται να το ψάξει περισσότερο. Κι ας θυμηθούμε ότι ζούμε σε καιρούς που δεν αγαπούν τις λεπτές διακρίσεις, αντίθετα λατρεύουν την απλοϊκή θεώρηση ενός κόσμου χωρισμένου σε καλούς και κακούς, όπου όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας και τα λοιπά. Και είναι δυνατόν να είναι μαζί μας ο ηγέτης μιας χώρας που φιμώνει τηλεοπτικούς σταθμούς αντιφρονούντων και κλέβει σουπερμάρκετ;

Με την πάροδο ικανού χρόνου, και διαλέγοντας προσεχτικά κάθε φορά πού θα εστιάσουμε τους προβολείς, κάποια στιγμή θα ωριμάσουν οι συνθήκες ώστε μια πιθανή "εξαγωγή δημοκρατίας" στη Βενεζουέλα να αποτελέσει ανεκτό (αν όχι επιθυμητό) ενδεχόμενο για τη δυτική κοινή γνώμη. Δεν είναι απαραίτητο να επιστρατευθεί κάποιος καραγκιόζης τύπου Πατ Ρόμπερτσον, που θα ζητάει να δολοφονηθεί ο Τσάβες: αυτή η μέθοδος είναι πολύ χοντροκομμένη, πολύ μπρουτάλ, ακόμα και για τα δεδομένα της οκταετίας Μπους. Υπάρχουν πιο εκλεπτυσμένοι, πιο διακριτικοί τρόποι για να γίνει η δουλειά, και μάλιστα με τη σφραγίδα ποιότητας έγκυρων μήντια που θα προλειάνουν το έδαφος χωρίς να διακυβεύουν το κύρος τους -μια που θα μπορούν να πουν ότι, ορίστε κύριε, η πληροφορία είναι όλη εδώ, δεν είχες παρά να κάνεις 4-5 κλικ για να τη δεις.

Ευθύνη του δέκτη της πληροφορίας, οπωσδήποτε -αλλά του πομπού;

Καταλήγω στο συμπέρασμα ότι, μεταξύ κραυγαλέας στράτευσης και διακριτικής στράτευσης, η δεύτερη είναι μακροπρόθεσμα πιο αποτελεσματική, και μπορεί να έχει απήχηση σε ευρύτερα ακροατήρια. Ή πάλι μπορεί να είμαι εγώ πολύ καχύποπτος, και τα πράγματα να είναι εντελώς αθώα, αντικειμενικά και αμερόληπτα. Δεν ξέρω.

Τροφή για σκέψη για το Σαββατοκύριακο, και τα ξαναλέμε από βδομάδα.





Υ.Γ.: Σπέσιαλ θενκς σε Τάλω και Plagal, επίσημους Βενεζουελανολόγους της ελληνικής μπλογκόσφαιρας για τα λινκ :)


.

28 σχόλια:

  1. Χασοδίκη μου,
    πολύ ενδιαφέρον θέμα διάλεξες. Μ' έχει κι εμένα προβληματίσει, κατά καιρούς, το θέμα Τσάβες. Κυβερνά δικτατορικά ή όχι? Είναι λαϊκιστής, γραφικός ή όχι? Είναι αναγκαίο κακό στη Λατινική Αμερική ή όχι? Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Πότε γέρνω προς τη μια πλευρά και πότε προς την άλλη. Μετά όμως την τραγωδία που έπληξε την Αϊτή και την αποκάλυψη των συνθηκών που επικρατούσαν εκεί τόσο στη διακυβέρνηση της χώρας, όσο και στη ζωή, τείνω πιο πολύ προς την πλευρά ότι ο Τσάβες δεν είναι τελικά και τόσο γραφικός και δικτάτορας, όσο τον παρουσιάζουν τα δυτικά ΜΜΕ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Εξαιρετικό κείμενο. Πολύ συχνά πετυχαίνω άρθρα σε σοβαρά μέσα (π.χ. Guardian, για να μην πιάσω, ξέρω γω, τους New York Times, που περιμένει κανείς να είναι πιο χρωματισμένοι στο συγκεκριμένο ζήτημα), τα οποία, παρά το επίχρισμα σωστής δημοσιογραφικής δεοντολογίας -εκθέτουμε και τις δύο πλευρές, αποφεύγουμε τις εξαλλοσύνες- αφήνουν να διαφανεί μια τελείως μονόπλευρη εικόνα της χώρας. Το σοκαριστικό δε με την κυρίαρχη εικόνα για τη Βενεζουέλα είναι πως πρόκειται στο 95% των περιπτώσεων για μια εικόνα σκιαγραφημένη απ' έξω: από τη δυτική γκρίνια για τον "δικτάτορα", τις φοβερές ανακρίβειες που διασπείρουν οι επίδοξοι ντόπιοι ανατροπείς του κλπ. Πρέπει να σκάψει πολύ κανείς ώστε να βρει πηγές που να έχουν πραγματική ντόπια πληροφόρηση. Ακόμη κι αν είναι, συχνά, υπερβολικά θετικά χρωματισμένες, το γεγονός ότι απηχούν και τις σκέψεις των κυρίως ενδιαφερομένων είναι πολύτιμο. Βλέπει σ' αυτές τις πηγές λοιπόν κανείς να ασκείται κριτική στον Τσάβες, έντονη καμιά φορά, χωρίς να αμφισβητούνται οι προθέσεις του κι ο θετικός του ρόλος. Βλέπει επίσης, κι αυτό είναι το σημαντικότερο, μια κοινωνία που δεν διστάζει να εκφράσει την άποψή της: άλλοι θεωρούν ότι ο Τσάβες δεν έχει κάνει αρκετά, άλλοι ότι πάει να τα κάνει πολύ γρήγορα, άλλοι ότι είναι αρχομανής. Όλα αυτά δεν συνάδουν καθόλου με την εικόνα της μπανανίας που προωθούν τα κύρια ΜΜΕ από τα οποία έχουμε συνηθίσει να ενημερωνόμαστε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. @Μερόπη

    Ως προς το λαϊκιστής που λες, πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι η ιστορική εξέλιξη της Λατινικής Αμερικής συνολικά (και μίας-μίας χώρας μεμονωμένα) έχει διαμορφώσει συνθήκες πολιτικού διαλέγεσθαι που διαφέρουν από αυτές που γνωρίζουμε εμείς στην Ευρώπη. Μπερδεμένα το είπα, ε; Τέλος πάντων, εννοώ ότι τα σημεία αναφοράς εκεί είναι διαφορετικά απ' ό,τι εδώ, για λόγους που ανάγονται στο παρελθόν και που θέλει ολόκληρες μελέτες για να τους εξηγήσουμε. Ωστόσο, θα κάνω μια προσπάθεια στο επόμενο ποστ να γράψω κάποια πράγματα σχετικά.

    @π2

    Έχει να κάνει και με το γεγονός ότι τα αγγλόφωνα μέσα είναι πιο προσιτά για τον περισσότερο κόσμο απ' ό,τι τα ισπανόφωνα ή γενικά αυτά που χρησιμοποιούν άλλη γλώσσα από την αγγλική. Με άλλα λόγια, η αυτοκρατορία ξεκινάει με προβάδισμα από χέρι. Αν συνυπολογίσουμε και το γεγονός ότι για τις ΗΠΑ ο συγκεκριμένος γεωγραφικός χώρος λογαριάζεται ως η πίσω αυλή του σπιτιού, δεν είναι να απορεί κανείς με την ένταση της προπαγάνδας ορισμένων διαύλων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Πολύ ενδιαφέρον το ποστ σου, αγαπητέ. Άπτεται και των ζητημάτων που απασχολούν εμάς όλους τους δημοσιογράφους (π.χ. προφανώς η αποτελεσματική προπαγάνδα δεν είναι η "χονδροειδής" προπαγάνδα), αλλά και του μεγάλου θέματος (κατά την άποψη μου) του 21ου αιώνα: Εθνική κυριαρχή vs ανθρώπινα δικαιώματα...

    Πράγματι, λοιπόν, η εικόνα που έρχεται προς τα έξω είναι παραμορφωμένη -ακριβώς γιατί την κρίνουμε με τα δικά μας δεδομένα. Με ποιά δεδομένα όμως θα έπρεπε να την κρίνουμε. Θα αφηγηθώ ένα μόνο περιστατικό:

    Είμαι από αυτούς που θεωρώ χρήσιμη τη φωνή της αριστεράς στη Λατινική Αμερική. Έρχεται όμως η εξής είδηση: Ο Τσάβες κλείνει 5 κανάλια, διότι προσπαθώντας να επιβάλει την (κατά την άποψη του - με θετικές προθέσεις θα δεχθώ) πολυφωνία, επιβάλει σε αυτά τα κανάλια την υποχρεωτική μετάδοση των, αλά Κάστρο, μακροσκελών λόγων του!

    Δύο τινά συμβαίνουν: Ή η είδηση έρχεται "παραμορφωμένη" (με λάθος στοιχεία) ή είναι έτσι. Αν ισχύει το δεύτερο, αυτομάτως, όποιος προασπίζεται την ελευθερία του λόγου και τα ανθρώπινα δικαιώματα τίθεται απέναντι του Τσάβες, Ή όχι;

    (Γιατί αλλιώς θα πάμε στην κουβέντα, οτι και το καθεστώς του Ιράν είναι αντικαπιταλιστικό και αντιαμερικανικό, γι αυτό αξίζει τη συμπάθεια μας - και αυτό δεν θα το δεχτώ με τίποτα!)

    Θέλω να πω με όλα αυτά οτι η αντίληψη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας του λόγου, όσο και αν καταπατάται και από τον δυτικό κόσμο, δεν μπορεί να γίνει δεκτή με τα μέτρα και σταθμά του τρίτου κόσμου. Και όποιος ηγέτης - και μάλιστα προοδευτικός - θέλει να λέγεται τέτοιος, στον τρίτο κόσμο, οφείλει να μην πατάει την μπανανόφλουδα, αν δεν θέλει τους δυτικούς λαούς (όχι τις κυβερνήσεις) απέναντι του...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Νομίζω, όχι ακριβώς. Ας τα πάρουμε από την αρχή: στη Βενεζουέλα ισχύει νομοθεσία που επιβάλλει στα εγχώρια κανάλια (το ποια θεωρούνται εγχώρια ορίζεται με κάποια μετρήσιμα κριτήρια) να μεταδίδουν *μεταξύ άλλων* περιεχόμενο κυβερνητικής προέλευσης, των προεδρικών ομιλιών συμπεριλαμβανομένων. Αυτός είναι ένας περιορισμός, σύμφωνοι, ή μια επαχθής υποχρέωση αν θες -αλλά είναι μια υποχρέωση για όλα τα κανάλια της κατηγορίας.

    Ο περιορισμός αυτός παραβιάζει την ελευθερία του λόγου ή την ελευθερία του τύπου; Όχι, λέω εγώ -δεν απαγορεύεται στα κανάλια να μεταδίδουν και περιεχόμενο με αντίθετο πολιτικό μήνυμα. (Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, δες και το άρθρο 15 του δικού μας Συντάγματος. Γενικά γίνεται δεκτό ότι η ραδιοτηλεόραση μπορεί να υφίσταται περισσότερους περιορισμούς από τον λοιπό τύπο, διότι χρησιμοποιεί συχνότητες που είναι δημόσιο αγαθό κλπ.). Και κάποια κανάλια δεν συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις του νόμου. Και ο νόμος εφαρμόζεται, με την επιβολή των προβλεπόμενων κυρώσεων.

    Τώρα, η σκοπιμότητα της ύπαρξης αυτού του περιορισμού (αυτού του νόμου) είναι συζητήσιμη. Στην Ευρώπη, ένας τέτοιος περιορισμός θα θεωρούνταν δυσανάλογα επαχθής (ενώ ας πούμε η ποσόστωση στην προβολή των κομμάτων προεκλογικά θεωρείται θεμιτή). Τη συζήτηση αυτή, λοιπόν, νομίζω ότι θα πρέπει να την κάνουμε με βάση τα εκεί μέτρα και σταθμά, όχι τα δικά μας. Διότι εκεί υπάρχει και μια ιστορία, που λέει ας πούμε ποιο ρόλο έπαιξαν κάποια κανάλια στην απόπειρα πραξικοπήματος του 2002 κλπ. κλπ., περισσότερα στο επόμενο :)
    Πάντως μέχρι στιγμής εγώ δεν βλέπω θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ούτε μεγάλη σχέση ανάμεσα στη δημοκρατία της Βενεζουέλας και στο θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Για μένα είναι σαφές οτι μια τέτοια διάταξη είναι περιοριστική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας του λόγου - χώρια που αντιβαίνει στις όποιες αρχές διέπουν τη λειτουργία της αγοράς.

    Διότι είναι τελέιως διαφορετικό να επιβάλεις ποσόστωση σε όλα τα κόμματα. Και τελείως διαφορετικό αυτό - προσπάθησε να το σκεφτείς, ως άνθρωπος της τηλεόρασης... :-)

    Με τη διάταξη αυτή, ο Τσάβες μπορεί να επιλέγει την καλύτερη ώρα (prime time) και να μιλάει για 5 ώρες διαλύοντας όχι μόνο την πολυφωνία, αλλά και κάθε έννοια προγράμματος και της εμπορευσιμότητας του. Δηλαδή, αν θέλει, μπορεί να τους διαλύσει οικονομικά με μία ομιλία την ημέρα.. :-)

    Είναι ίσως δημοκρατικό να ζητάς ποσοστώσεις προβολή θέσεων, αλλά σίγουρα ΔΕΝ είναι να επιβάλεις εσύ πότε και τι θα μεταδοθεί...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Υ.Γ. Μπορώ να σου μεταφέρω πως παρουσίασα εγώ την είδηση:

    "Οι ραδιοτηλεοπτικές συχνότητες είναι δημόσιο αγαθό, αλλά ο Ούγκο Τσάβες διέστρεεψε τελείως την έννοια αυτή, επιβάλλοντας κλπ"...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Με προβλημάτισες τώρα κι έψαξα να βρω τον περίφημο νόμο (νόμος RESORTE, όπως έχει γίνει γνωστός). Αν καταλαβαίνω καλά, λέει ότι το Κράτος έχει δικαίωμα σε αυτές τις "υποχρεωτικές εκπομπές" μέχρι 70 λεπτά την εβδομάδα και όχι πάνω από 15 λεπτά ημερησίως. Εδώ μια σύνοψη στα αγγλικά, εδώ μπορεί να κατεβάσει κανείς το πλήρες κείμενο του νόμου στα Ισπανικά.
    Αυτό για το prime time και τις πεντάωρες ομιλίες πού το βρήκες; Εγώ παιδεύομαι κάμποση ώρα και δεν το έχω εντοπίσει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, με εκκίνηση ένα πολύ καλό κείμενο.
    Chapeau, Χασοδίκη ;)
    Προσωπικά θεωρώ την περίπτωση Τσάβες ως το μοναδικό ίσως παράδειγμα γνήσιας αριστερής πολιτικής στον κόσμο σήμερα - δηλαδή πολιτικής που επικεντρώνεται στην κοινωνική δικαιοσύνη και την αναδιανομή του πλούτου, και όχι σε μεταμοντέρνες θολές έννοιες, "τρίτους δρόμους" και πολυπολιτισμικότητες... Δυστυχώς τα δυτικά ΜΜΕ είναι πανίσχυρα, και φυσικά, θεωρώ ότι η σημειολογία τους όταν μιλάνε για τον Τσάβες δεν είναι καθόλου τυχαία.

    Μια σύντομη γνώμη για τα περί ελευθερίας λόγου: η έμφαση που αποδίδει ο κ. Δούκας στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία του λόγου παραβλέπει το γεγονός ότι εν προκειμένω δε μιλάμε για την ελευθερία λόγου γενικώς, αλλά για την ελευθερία λόγου μέσω της τηλεόρασης. Η οποία δεν είναι ούτε αυτονόητη ούτε ανεξέλεγκτη, ειδικά όταν μιλάμε για ιδιωτικά ΜΜΕ. Είναι σαφώς ανθρώπινο δικαίωμα η ελεύθερη έκφραση, π.χ. μέσω του γραπτού τύπου. ΔΕΝ είναι ανθρώπινο δικαίωμα η ανέλεγκτη από το κράτος λειτουργία μιας ιδιωτικής τηλεοπτικής επιχείρησης, γιατί η ισχύς που δίνει στον ιδιώτη είναι επικίνδυνη για τη δημοκρατία (πράγμα που στη Βενεζουέλα αποδείχτηκε και στην πράξη με το "τηλεοπτικό πραξικόπημα" του 2002). Ακριβώς γι' αυτό το λόγο και στην Ελλάδα ο συνταγματικός νομοθέτης διέκρινε (άρθρο 15 Σ) τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ από τα γραπτά και όρισε ότι δεν ισχύουν γι' αυτά οι προστατευτικές για τον τύπο διατάξεις, αντιθέτως υπάγονται στον άμεσο έλεγχο του κράτους.
    Και πολύ καλά έκανε, άσχετα αν στην πράξη μετά το 1990 η διάταξη αυτή καταστρατηγήθηκε: η τηλεόραση είναι όπλο επιρροής που, στα χέρια ιδιωτών, αλλάζει δραματικά τους συσχετισμούς ισχύος υπέρ των ιδιωτικών συμφερόντων και εις βάρος της οργανωμένης κοινωνίας και του δημοσίου συμφέροντος.
    Επιπλέον, οι νόμοι της αγοράς που επικαλείται ο κ. Δούκας δεν έχουν συνταγματική κατοχύρωση (και ευτυχώς για τους Βενεζουελάνους στη χώρα τους δεν υπάρχουν ευρωπαϊκές διατάξεις που να ανάγουν την αγορά σε θέσφατο), ώστε να μπορούν να αντιταχθούν σε μια τέτοια κρατική παρέμβαση στο πρόγραμμα της ιδιωτικής τηλεόρασης. Επομένως η απάντηση στον άνθρωπο της ιδιωτικής τηλεόρασης που του παίρνουν την prime time ζώνη είναι απλή: Δεν ασκείς λειτούργημα φίλε, κέρδος βγάζεις, χρησιμοποιώντας δημόσιο αγαθό. Θα το χρησιμοποιήσεις λοιπόν υπό τους όρους που σου θέτει η κοινωνία, κι αν δε σ' αρέσουν οι όροι αυτοί, στο καλό και δε θα μας λείψεις.

    Ι love Chavez...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ξεχνάμε νομίζω ότι δεν πρόκειται για οποιοδήποτε κανάλι. Το RCTV ήταν από τα βασικά όργανα (συνδιοργανωτής μάλλον παρά απλό κανάλι) του πραξικοπήματος του 2002. Έκτοτε παίζει έναν συνεχή κλεφτοπόλεμο με την κυβέρνηση. Έχασε την άδεια λειτουργίας, αναδιοργανώθηκε ως δήθεν διεθνές δορυφορικό κανάλι, και όταν το ΕΣΡ της Βενεζουέλας αποφάσισε ότι δεν πληρεί τις προϋποθέσεις του σχετικού νόμου (πάνω από 30% περιεχομένου και λειτουργίας να αφορούν το εξωτερικό), άρα πρέπει να εφαρμόσει τον νόμο των εθνικών ΜΜΕ. Το RCTV αρνήθηκε και τότε το έκλεισαν προσωρινά. Το ενδιαφέρον είναι πως, θεωρητικά, από τη στιγμή που η άδειά του ως εθνικού ΜΜΕ είχε ανακληθεί, η κυβέρνηση Τσάβες θα μπορούσε να το κλείσει τελείως. Δεν το έκανε.

    Δεν υποστηρίζω πως η πολιτική περί τα ΜΜΕ του Τσάβες είναι αγνή και comme il faut με τα δικά μας κριτήρια. Αλλά με αυτά τα συμφραζόμενα δεν είναι ακριβώς μια πολιτική στυγνού δικτάτορα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Επανέρχομαι πάντως στην ένσταση του Προκόπη. Βρήκα αυτό το κείμενο, του Άνχελ Λουίς Ολιβέρα Σότο, που κάνει κριτική στον επίμαχο νόμο. Δεν έχω χρόνο να το διαβάσω όλο (64 σελίδες .pdf!), αλλά πήγα στο επίμαχο σημείο, κάπου στη σελ.40.
    Εκεί λέει ότι: "The total
    weekly time available for government messages on private channels
    normally amounts to six hours, which includes the seventy minutes
    of MINCI messages and approximately five hours of cadenas" (cadenas είναι αυτές οι ομιλίες που μεταδίδονται απ' όλα τα μέσα).
    Επίσης:
    "Despite all the criticism and judicial actions to invalidate
    RESORTE, no one has brought a case to the Inter-American Commission
    on Human Rights directly related to RESORTE. One
    reason for this may be that plaintiffs would rather exhaust domestic
    remedies before filing claims at transnational courts. Or perhaps
    they consider their cases not strong enough to warrant the
    utilization of resources on international litigation."

    Και στα συμπεράσματα, καταλήγει ο κ. Σότο:
    "There is no doubt that RESORTE contains several provisions
    that clearly restrict the right to freedom of expression and may
    even constitute prior restraints. Considering Venezuela’s contemporary
    political situation, most of the restrictions contained in
    RESORTE are justified on the grounds of national security, protection
    of children, and public health, such as the several prohibitions
    on alcohol, drugs, and tobacco."

    Έμφαση δική μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Δηλαδή, πράγματι έχει δίκιο ο Προκόπης για το prime time και τις πεντάωρες ομιλίες, αλλά εν πάση περιπτώσει το να έχει ένας τηλεοπτικός σταθμός την υποχρέωση να μεταδίδει συγκεκριμένο πρόγραμμα 6 ώρες την εβδομάδα, τι να πω, εμένα προσωπικά δεν μου φαίνεται και τόσο ξεκάθαρη παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κι όχι μόνο σε μένα -όλες οι κριτικές που βρήκα χρησιμοποιούν προσεκτικές εκφράσεις τύπου "υπάρχουν φόβοι" και "πιθανολογείται" (κατάχρηση κλπ.).

    Ξαναλέω: για τα δικά μας δεδομένα είναι ένας υπερβολικά επαχθής περιορισμός. Πιθανολογώ ότι στην Ελλάδα μπορεί ο νόμος να κηρυσσόταν αντισυνταγματικός από το ΣτΕ, αλλά αν υπήρχε κι εδώ μπαγκράουντ ανάλογο της Βενεζουέλας δεν θα ήμουν και τόσο σίγουρος...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Αγαπητέ, μου αρέσει η έρευνα που κάνατε - εγώ ότι πληροφορίες είχα ήταν από τα πρακτορεία ειδήσεων στη δουλειά. Κι εκεί βεβαίως μπορεί να υπεισέρχεται ο "παραμορφωτικός" φακός, που λέγαμε.

    Επί της ουσίας: Είναι αδιανόητο (στο μυαλό μου - νομικά δεν μπορώ να στο στηρίξω) να μπορεί όχι το κράτος, αλλά οι εκάστοτε κυβερνώντες, να επιβάλουν τις ομιλίες τους ή αυτά που θεωρούν "αντίβαρα" στην προπαγάνδα των άλλων. Μπορούν να έχουν την "αντιπροπαγάνδα" τους με άλλα κανάλια, αλλά όχι παρεμβαίνοντας στον "αντίπαλο".

    Γι αυτό έχουμε ανάγκη από θεσμούς και κανόνες - και αυτά που, όπως καταλαβαίνω ισχύουν στη Βενεζουέλα, είναι τα γνωρίσματα του τριτοκοσμικού κράτους.

    Είναι μεγάλη κουβέντα για το αν μπορούμε να δεχθούμε τα "ήθη" του τρίτου κόσμου, ως "νόμιμες" ιδιαιτερότητες των κοινωνιών ή πρέπει να συζητάμε με μια γενική αντίληψη περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που θα ισχύει για όλους. Προσωπικά κλίνω προς το δεύτερο, μετά από παγκόσμια συνεννόηση, εννοείται. Αλλά αυτό θα προσκρούσει σε όλες τις "καθυστερήσεις", όπως π.χ. η μπούρκα, η καταπίεση των γυναικών, η θεσμοθετημένη ενδοοικογενειακή βία (ακούσατε για την Τουρκαλίτσα που θάφτηκε ζωντανή για λόγους τιμής;) κλπ. κλπ.

    @Σπύρος: Προφανώς τα κανάλια θα πρέπει να υπακούουν σε κανόνες της πολιτείας. Σε κανόνες που στέκουν σε μια δημοκρατική πολιτεία - όχι στις βουλές του Τσάβες να μεταδίδονται οι ομιλίες του...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. @ Π. Δούκα:
    Μα δεν είναι οι βουλές του Τσάβες, νοούμενες ως "απεφασίσαμεν και διατάσσομεν" και ασκούμενες αυθαίρετα εν είδει δικτάτορα. Όπως σωστά τόνισε στην αρχή και ο Χασοδίκης, είναι νόμος ψηφισμένος από δημοκρατικά εκλεγμένη Βουλή, και με γενική ισχύ για όλα τα τηλεοπτικά κανάλια. Δεν τίθεται επομένως θέμα αυθαίρετων "βουλών" του Τσάβες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Δεν τίθεται επομένως θέμα αυθαίρετων "βουλών" του Τσάβες.
    Σπύρο, όταν οι δικοί μας βουλευτές ψηφίζουν για την μόνιμη ατιμωρησία τους κρυβόμενοι πίσω από την ασυλία, τέ είναι δημοκρατία, έτσι; Ας το αφήσουμε αυτό καλύτερα...

    Αν ο φιλέρευνος Χασοδίκης ψάξει λίγο περισσότερο για το συγκεκριμένο γεγονός και ειδικά τις αντιδράσεις που ακολούθησαν, μάλλον θα πρέπει να δει ότι δολοφονήθηκε ένας 16χρονος μαθητής από τις αστυνομικές δυνάμεις. Κάτι μου θυμίζει αυτό αλλά δεν το λέω.

    Αλλά να υπενθυμίσω και ένα άλλο γεγονός, που έχει σχέση τόσο με την ελευθερία του λόγου όσο και με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για να μην μακρυγορήσω εδώ, διαβάστε
    αυτό,
    αυτό (ειδικά τα σχόλια) και
    αυτό (ξενόγλωσσο, η πηγή του "κακού"). Με δυο λόγια, αν κανείς ισχυριστεί ότι «Η καταγωγή των ειδών» του Δαρβίνου ή «Η Θεωρία της Σχετικότητας» του Αϊνστάιν είναι για τα σκουπίδια θα αντιμετωπιστεί στις περισσότερες χώρες το πολύ ως ένας ανόητος εκκεντρικός. Αν όμως ισχυριστεί το ίδιο για το Κοράνι ή τη Βίβλο θα κατηγορηθεί για «βλάσφημια», που σημαίνει ότι οι μέρες του σε πολλές χώρες θα είναι μετρημένες. Φανταστείτε ποια θέση υιοθέτησε ο Τσάβες.

    Α ναι, είναι "αριστερός"...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Εξακολουθώ να πιστεύω οτι τέτοιοι νόμοι, όσο κι αν έχουν ψηφιστεί από δημοκρατική βουλή δεν υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον (γιατί αυτό πρέπει να είναι ο γνώμονας μας) και συνιστούν εκτροχιασμό της δημοκρατίας.

    Επαναλαμβάνω οτι το βασικό ερώτημα είναι αν αποδεχόμαστε τα "ήθη" ή τις ιδιαίτερες συνθήκες μιας χώρας ή βλέπουμε την έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας του λόγου, όπως περιγράφονται στις διεθνείς συνθήκες - γιατί σε αυτές τις τελευταίες θέλουμε να καταλήξουμε...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Ακολουθεί Τσαβικού επιπέδου μακρυνάρι :-)

    Ας αρχίσουμε από την αρχή: μιλάμε για δύο κανάλια πια, τα άλλα 4 ξανάρχισαν κανονικά (ούπς, τα 5 κιόλας). Πέραν αυτού βεβαίως υπάρχουν κι άλλα αξιοσχολίαστα:

    1. Λίγες μέρες μετά την ψήφιση του νόμου σε διαδηλώσεις και αντιδιαδηλώσεις υπέρ και εναντίον του νόμου, όντως δολοφονήθηκε ένας 15χρονος μαθητής. Ένας 15χρονος μαθητής που *υποστήριζε* τον Τσάβες, από τους επαγγελματίες δολοφόνους της αντιπολίτευσης. Οι οποίοι και πυροβόλησαν 9 αστυνομικούς. *Πυροβόλησαν*. Πράγμα που μας φέρνει στο σημείο 2

    2. Όποιος έχει την εντύπωση πως η αντιπολίτευση στην Βενεζουέλα εκπροσωπεί τα δημοκρατικά ιδεώδη και μια σκανδιναβικού τύπου δημοκρατία, πλανάται πλάνην οικτράν. Το πρώτο ρεαλιστικό μέτρο της δημοκρατικότητας του Τσάβες είναι η σύγκρισή του με την αντιπολίτευση. Και για να το κάνουμε σαφές η αντιπολίτευση έχει ήδη δείξει την προθυμία της να ανατρέψει τον Τσάβες, και θα το είχε κάνει ήδη αν είχε τον στρατό με το μέρος της. Πρόκειται για συμμαχία της τοπικής φεουδαρχίας με τα μεσαία στρώματα της χώρας. Δεκάρα δεν δίνουν για εκλογές και ελευθεροτυπία. Όταν είχαν την εξουσία δεν αντιμετώπιζαν τις διαδηλώσεις και τις ταραχές με την ίδια ψυχραιμία που έχει επιδείξει ο Ούγο. Ψάξτε λίγο την πολιτική ιστορία της χώρας πριν τον Τσάβες για να έχετε ένα μέτρο σύγκρισης...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. 3. Για δικτάτορας ο Τσάβες έχει αποδειχθεί εξαιρετικά απρόθυμος να κυνηγήσει τους αντιπάλους του. Ακόμα και αυτούς που επιχείρησαν να ανατρέψουν την, εκλεγμένη με τεράστια πλειοψηφία, κυβέρνησή του δια της βίας. Το RCTV για παράδειγμα σε οιαδήποτε άλλη χώρα μετά από την καταφανέστατη συνεργασία του με το

    πραξικόπημα
    εναντίον της εκλεγμένης κυβέρνησης, θα είχε κλείσει και οι ιδιοκτήτες του θα καταζητούνταν για εσχάτη προδοσία. Δεν το έκανε. Το πρόβλημα ξεκινά από το ότι το κανάλι αυτό δεν διαλύθηκε όταν έπρεπε.

    Πρόκειται για ένα από τα σημάδια της αδυναμίας του Τσάβες, όχι το μόνο. Ο Πρόεδρος κάλεσε δε και την αντιπολίτευση να σταματήσει να χρησιμοποιεί βία για την ανατροπή του και να δοκιμάσει καμιά φορά και τον συνταγματικό τρόπο:

    Instead, Chavez suggested the opposition “use the constitution to organise a change in government.”

    “All this energy that they are spending on this craziness, all the money that comes from the north, all this ink and paper they use, with that they should go and organise … collect signatures…to ask for a recall referendum against my mandate, and we’ll see what happens, we’ll see if they strike me out,” he said, referring to recent chants and placards at baseball games saying Chavez has “struck out”.

    Εδώ μια καπως ψύχραιμη εικόνα για τα ΜΜΕ στην Βενεζουέλα...

    4. Αν το κανάλι που έκλεινε μεταδιδόταν σε δημόσιες συχνότητες θα μου ήταν καταφανές ότι δεν θα υφίστατο καν τυπικό θέμα. Το πρόβλημα είναι πως πρόκειται για καλωδιακό κανάλι. Ως προς αυτό θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερος χειρισμός. Αλλά υπάρχει από την άλλη θέμα ισονομίας... (και από ότι κατάλαβα - διορθώστε με αν κάνω λάθος- ο μεγάλος τσακωμός έγινε επειδή ο νόμος περιόριζε τις διαφημίσεις κυρίως)

    5. Αγανακτώ και εξίσταμαι όταν συγχέουμε την ελευθερία του λόγου με το δικαίωμα όσων έχουν ένα σκασμό χρήματα να τα χρησιμοποιήσουν για να φτιάξουμε ΜΜΕ που θα εξυπηρετήσουν τα επιχειρηματικά συμφέροντά τους, μια και υπάρχει προφανής ασυμμετρία: οι υποστηρικτές του Τσάβες στα Μπάριο του Καράκας δεν έχουν την ίδια δυνατότητα, έτσι;

    6. Το πραγματικό πρόβλημα που έχουν στην Δύση είναι πως ο τσάβες κάνει απαράδεκτα πράγματα στην οικονομία, στην παιδεία και στις διεθνείς σχέσεις...

    Είναι προφανές πως ο Τσάβες δεν είναι μια ιδανική μορφή. Τόσο η εγκληματικότητα όσο και η διαφθορά π.χ στην χώρα είναι σε απαράδεκτα επίπεδα. Ισχυρίζομαι όμως πως δεν είναι απλά η ελπίδα του φτωχού στην πατρίδα του, αλλά και εκείνος που έχει αναβαθμίσει την δημοκρατία ως έννοια (δηλαδή και την συμμετοχή των πολιτών ανεξαρτήτως εισοδήματος) και έχει δώσει ελπίδες σε πολύ φτωχό κόσμο στην περιοχή...

    Και εδώ κλείνει βιαίως το φιλοτσαβεσικό παραλήρημα. :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Αγαπητέ Τάλω, βλέπω μπροστά μου το μείγμα φασιστοειδών και ολιγαρχών που αποτελεί τη "δεξιά" της χώρας.
    Αλλά ο όποιος δημοκράτης δεν θα κριθεί από τη διαφθορά και το μαφιόζικο επίπεδο των αντιπάλων. Θα μου πεις, πώς θα τους αντιμετωπίσει; Εμ, εδώ σε θέλω κάβουρα, που περπατείς ανάποδα... :-)

    Αν θέλεις να σε υποστηρίξω, με όλη μου τη θέρμη. Αλλιώς φοβάμαι οτι θα περάσεις κι εσύ την εξουσία στον αδελφό σου ή οτι θα παρατείνεις τη θητεία σου με διάφορα τεχνάσματα, όπως ο Κάστρο ή ο Πούτιν...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Ε, όχι και τεχνάσματα. Υπήρχε περιορισμός ότι ο πρόεδρος δεν θα είχε δικαίωμα για πάνω από δύο θητείες, τέθηκε σε δημοψήφισμα το θέμα της άρσης αυτού του περιορισμού και ο λαός αποφάσισε να αρθεί. Αντίθετα, όταν τέθηκε σε δημοψήφισμα το θέμα της επέκτασης των εξουσιών του προέδρου ο λαός είπε όχι και ο Τσάβες το σεβάστηκε. Δεν βλέπω πώς θα μπορούσαν να γίνουν πιο δημοκρατικά τα πράγματα, ειλικρινά -για να μη θυμηθώ κάτι δημοψηφίσματα του πολιτισμένου κόσμου, που τα επαναλαμβάνουμε μέχρι να πάρουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα.

    Αφού κατέφτασε ο Τάλως με το ατέλειωτο απόθεμα resources, εμείς μπορούμε να πάμε καμιά βόλτα :), αλλά να επισημάνω κι εγώ ότι πράγματι, οι αντιδράσεις των εκπροσώπων του καναλιού επικεντρώνονται περισσότερο στο γεγονός ότι τους περιορίζουν τον χρόνο διαφήμισης (μέχρι 15 λεπτά/ώρα) και τους υποχρεώνουν να τηρούν κάποιες ποσοστώσεις στο πρόγραμμά τους υπέρ παιδικών προγραμμάτων, πολιτιστικού περιεχομένου κλπ. Στις προεδρικές ομιλίες αναφέρονται κυρίως τα ξένα μήντια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Έλα τώρα. Τα ΜΜΕ φτιάχνουν τα γεγονότα, πιστεύει κανείς ότι η αρχή δεν ισχύει και στο διαδίκτυο;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Απόπειρα πραξικοπήματος σε βάρος της κυβέρνησης του Γιώργου Α. Παπανδρέου έγινε εχτές με τις ευλογίες τηλεοπτικών μέσων που πρόσκεινται σε εργολάβους και μεγαλοβιομήχανους. Η αντίδραση της κυβέρνησης, που απέτρεψε το πραξικόπημα, ήταν να κλείσει τα τηλεοπτικά κανάλια. Οι εργολάβοι και οι μεγαλοβιομήχανοι συνεχίζουν ανενόχλητοι τις επιχειρηματικές τους ασχολίες.

    Κολλάει, έτσι;

    ΥΓ Τάλω, θα σου απαντήσω αναλυτικά άλλη στιγμή γιατί θέλω να κάνω κι εγώ τη δική μου έρευνα. Αλλά μην παρακάμπτετε το γεγονός ότι ο "αριστερός" και "είδωλο" είναι υπέρ της ποινικοποίησης της κριτικής ενάντια στη θρησκεία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. Ακριβώς η ίδια αντιμετώπιση αντιμετωπίζει και ο Τσάβες στην Ελλάδα - μόνο που συμβαίνει ακριβώς αντίθετο. Μάλιστα πιστεύω οτι η Ελλάδα μπορεί να εμφανιστεί ως ο καθρέπτης των ΗΠΑ σε όλα τα επίπεδα, όχι μόνο στον Τσάβες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Αγαπητέ Χασοδίκη, με την παρατήρηση σου φάνηκε το διαφορετικό πνέυμα των προσεγγίσεων μας. Αυτό ακριβώς σου λέω: Ακόμα και αν το θέλει, το εγκρίνει και το ψηφίζει δημοκρατικά ένας λαός, η παράταση πέραν των δύο θητειών σε ένα αξίωμα είναι δείγμα τριτοκοσμικού κράτους - και σε τελευταία ανάλυση αντιδημοκρατικό, με την έννοια οτι μπορεί μεν να έχει τη νομιμοποίηση, αλλά δημιουργεί υποψίες για διολίσθηση προς το ολοκληρωτικό.

    Και εξηγούμαι: Ένας λαός, μέσα στην απελπισία του, μπορεί να θέλει (κατά πλειοψηφίαν) να εκδιώξει τελείως τους "κακούς" δεξιούς και να έχει πρόεδρο τον Τσάβες (ή τον Κάστρο) μια ζωή. Μπορεί να είναι "επαναστατικό", αλλά καταλήγει να μην έχει πια καμία σχέση με τη δημοκρατία. Διότι οι δικλίδες της δημοκρατίας (θεσμοί, ανεξάρτητες αρχές, ασυμβίβαστα, συνταγματικές επιταγές) είναι πολύ πιο σημαντικές τελικά για τη δημοκρατία, από την "επιθυμία" ενός λαού να εκφραστεί πλειοψηφικά ακόμα και υπέρ "ολοκληρωτικών" λύσεων...

    Η δημοκρατία (και η ηθική της) είναι σύμφυτη με την μικρή παραμονή στην εξουσία...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  25. Υ.Γ. Σου μιλάει άνθρωπος που δεν δέχεται να είναι ζευγάρι ο διευθυντής και η υπάλληλος, πόσο μάλλον ο υπουργός και η εργαζόμενη σε εποπτευόμενα μέσα σύζυγος.

    Πράγματα δηλαδή που συμβαίνουν ακόμα κατά κόρον στην τριτοκοσμική ευρωπαϊκή δημοκρατία μας...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  26. @Προκόπης Δούκας

    Καταλαβαίνω το επιχείρημα, αλλά συμφωνώ μόνο εν μέρει. Για μένα, σημαντικότερα κριτήρια εκτίμησης του επιπέδου μιας δημοκρατίας είναι η ουσιαστική διάκριση των εξουσιών, ο ανεξάρτητος δικαστικός έλεγχος, η σαφής οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων κάθε οργάνου και η λαϊκή νομιμοποίηση της εξουσίας. Αν αυτά τα κριτήτια ικανοποιούνται, το συνταγματικά επιβεβλημένο ανώτατο όριο θητειών μου φαίνεται δευτερεύον, έως και ελαφρώς πατερναλιστικό θα έλεγα.

    Στη Γερμανία, ο Χέλμουτ Κολ έμεινε καγκελάριος επί 16 χρόνια -δεν νομίζω ότι αμφισβήτησε κανείς την ποιότητα της γερμανικής δημοκρατίας εξ αυτού του λόγου, ούτε βέβαια μετατράπηκε σε τριτοκοσμικό κράτος.

    @abravanel

    Δεν κατάλαβα τι θέλεις να πεις, φίλε μου...




    (και χίλια συγγνώμη για τις καθυστερημένες απαντήσεις)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  27. Οκ, σωστό το point σου. Ωστόσο, θα μπορούσαμε και να πούμε οτι ο Κολ ανήκει πλέον σε μια περασμένη εποχή "μεγάλων" ηγετών.. :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  28. Θα συμφωνήσω απολύτως. Έχει πλάκα επειδή επί της ουσίας ψηφίζεται από μεγάλη μερίδα των Βενεζολάνων. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Τσάβες στηρίζει πρωτίστως τη μεσαία και τη μικροαστική τάξη κι όχι τη μεγαλοαστική και τα υψηλόμισθα μεσαία στρώματα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Ενστάσεις και ισχυρισμοί
κατατίθενται μόνον εγγράφως
(Χασοδίκειος Πολιτική Δικονομία, άρθρον 228)