Τουριστική ανάπτυξη και άλλα ανέκδοτα

Φέτος το καλοκαίρι λοιπόν είχαμε την τύχη να επισκεφτούμε δύο νησιά: Τήνο και Κάλυμνο. Όχι ότι μας έκοψε το πολύ το χρήμα, αλλά και στα δύο η διαμονή ήταν δωρεάν, οπότε τη βγάλαμε αρκετά οικονομικά.

Παράλληλα λοιπόν με τις συνήθεις καλοκαιρινές δραστηριότητες (μπάνια, ραχάτι στην παραλία, φαγοπότια, υπνάκους) είπαμε να μη χάσουμε τελείως τη φόρμα μας και να κάνουμε και κανέναν περίπατο στα μονοπάτια, καμιά ανάβαση, τέτοια πράγματα.

Ιδού λοιπόν ο απολογισμός και οι προβληματισμοί που προέκυψαν:

Κατάσταση μονοπατιών: Και στα δύο νησιά υπάρχει αρκετά πυκνό δίκτυο μονοπατιών που διατηρούνται, καταπώς φαίνεται, σε αρκετά καλή κατάσταση -υπό την έννοια ότι δεν έχουν υποστεί καθιζήσεις, κατολισθήσεις, μεγάλα νεροφαγώματα και άλλες επεμβάσεις που να τα κάνουν εντελώς απροσπέλαστα. Στην Τήνο μάλιστα κάποια μονοπάτια ελίσσονται μέσα από τις ξερολιθιές (διακρίνονται εύκολα), ενώ υπάρχουν και λιθόστρωτα τμήματα. Στην Κάλυμνο, από την άλλη, υπάρχει ο λεγόμενος "ιταλικός δρόμος" -η διαδρομή από το λιμάνι (Πόθια) προς τον κόλπο-φιορδ στο Βαθύ, στρωμένη με άσπρη πέτρα χωρίς κονίαμα (που δυστυχώς κατά τόπους φαίνεται ότι την έχουν βουτήξει για χτίσιμο).

Κάλυμνος, Ιταλικός δρόμος

Προσβασιμότητα: Εδώ τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Στην Τήνο, κατά τόπους τα μονοπάτια είναι πνιγμένα στα ξερόχορτα, τα αγκάθια κλπ. Αυτό κάνει το περπάτημα αρκετά δύσκολο, ιδίως σε ένα νησί που φιλοξενεί πολλά φίδια (από αυτά που πετάνε οι οικολόγοι με τα ελικόπτερα). Ακόμα και το καλοκαίρι, μακρύ παντελόνι επιβάλλεται, μπλούζα με μακρύ μανίκι και μποτάκι ενδείκνυνται. Το άλλο πρόβλημα είναι οι φράχτες που τοποθετούν οι κτηνοτρόφοι και συχνά κόβουν τα μονοπάτια σε διάφορα σημεία -συνήθως όμως αφήνουν τουλάχιστον μια πρόχειρη πόρτα: ανοίγεις, μπαίνεις και ξανακλείνεις, μη φύγουν και τα γίδια.

Τήνος, το "βαρύ" μονοπάτι

Σήμανση: Εδώ γελάει και το παρδαλό κατσίκι. Στην Τήνο, σε κάποια μονοπάτια έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια σήμανσης με χρωματιστές ταμπελίτσες, αλλά προφανώς έμεινε στη μέση. Ό,τι υπάρχει είναι μικρές βούλες από κόκκινη μπογιά, και σε μεγαλύτερο υψόμετρο κούκοι. Σε γενικές γραμμές η σήμανση είναι ασυνεπής, αλλοπρόσαλλη, και δεν σου προσφέρει καμία σιγουριά ότι εξακολουθείς να είσαι στο σωστό μονοπάτι (αυτό που είναι το ζητούμενο, δηλαδή). Εξαίρεση: στην Κάλυμνο, το βασικό μονοπάτι που οδηγεί από τη Χώρα στην κορυφή του Προφήτη Ηλία, το οποίο είναι βαμμένο κάθε τρία βήματα (αν και σε διάφορες αποχρώσεις του μπλε!).

"Κούκος" (σήμανση μονοπατιού) στον Τσικνιά της Τήνου

Προσανατολισμός: Καλά, ταμπέλες που να δείχνουν την διαδρομή και τις ώρες πορείας δεν υπάρχουν ούτε για δείγμα. Πεζοπορικοί χάρτες υπάρχουν, πολύ καλοί, των εκδόσεων "Ανάβαση" σε κλίμακα 1:25.000 -αλλά πρέπει να τους προμηθευτείς από την Αθήνα, στα νησιά δεν τους είδα πουθενά...

Σκέφτομαι λοιπόν: υπάρχουν στην Ευρώπη, κυρίως στις βόρειες χώρες αλλά όχι μόνο, χιλιάδες άνθρωποι που ασχολούνται με τέτοιες δραστηριότητες (πεζοπορία, ορειβασία και τα τοιαύτα). Άνθρωποι που συνήθως ενδιαφέρονται να ανακαλύπτουν καινούργιες διαδρομές σε ξένα μέρη, που διαφέρουν και από το σύνηθες τοπίο των καταπράσινων λιβαδιών με τις πιτσιλωτές αγελάδες των χωρών τους. Η Τήνος ειδικά, με τις ξερολιθιές της, τα όμορφα χωριά, τα πολλά φυσικά νερά (μεγάλο πλεονέκτημα στην πεζοπορία), την εναλλαγή ξεραΐλας και πράσινου, θα μπορούσε να είναι πεζοπορικός παράδεισος.

Χρειάζεται όμως μια κάποια υποδομή. Και αναρωτιέμαι: πόσο δύσκολο είναι, βρε διάολε, να αποφασίσει κάποιος να ασχοληθεί με τη δημιουργία της; Δεν θέλει πολλά πράγματα: Μια στοιχειώδη συντήρηση των μονοπατιών, αποκατάσταση όπου χρειάζεται, μια σωστή σήμανση, και από εκεί και πέρα ένα ξεχορτάριασμα κάθε χρόνο. Δεν νομίζω ότι μιλάμε για υπέρογκα κόστη, άσε που μέρος της δουλειάς θα μπορούσε να γίνει μέσα από εθελοντικά προγράμματα σε συνεργασία με οικολογικές οργανώσεις, ορειβατικούς συλλόγους, την ΠΕΕΠ κλπ.

Κάλυμνος, κορυφή Πρ. Ηλίας

Γιατί λοιπόν δεν ασχολείται κανείς; Γιατί, καταπώς φαίνεται, οι τοπικοί άρχοντες, φορείς και αμφορείς δεν ενδιαφέρονται για τέτοιου είδους τουρισμό. Δεν θέλουν, βρε αδερφέ, πώς το λένε. Μπορεί βέβαια να πει κανείς, "έλα μωρέ, και πόσοι πεζοπόροι θα επισκέφτονταν την Τήνο κάθε χρόνο;" Δεν πάει έτσι, όμως. Το ερώτημα πρέπει να τεθεί αλλιώς: πόσους δηλαδή θα θεωρούσαμε αρκετούς για να μπούμε στον κόπο;

Θέλω να πω ότι είναι παράλογο να αδιαφορούν οι τοπικές κοινωνίες των νησιών, που βασίζονται αρκετά στον τουρισμό, για το πώς θα μπορούσαν να προσελκύσουν μια συγκεκριμένη κατηγορία τουριστών, όχι αμελητέα σε μέγεθος, που έχει το επιπλέον πλεονέκτημα ότι α) δεν είναι αυστηρά καλοκαιρινή πελατεία αλλά μπορεί να επεκταθεί σε ολόκληρο το έτος και β) κατά κανόνα κινείται αυτόνομα και όχι σαν τους τουρίστες με τα βραχιολάκια, πράγμα που σημαίνει ότι αφήνει περισσότερα λεφτά.

Κάλυμνος, φράχτης (φιλόξενος!) στο μονοπάτι

Όχι ότι δεν έχουν γίνει προσπάθειες, και μάλιστα αρκετά επιτυχημένες: η Κάλυμνος, που την κουβεντιάζουμε κιόλας, έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σε σημαντικό αναρριχητικό προορισμό -τον Οκτώβρη θα γίνει και σχετικό φεστιβάλ, που θα φέρει αρκετό κόσμο από το εξωτερικό στο νησί. Κι αυτό, όμως, δεν έγινε με τοπική πρωτοβουλία: Ιταλοί αναρριχητές ήταν αυτοί που ανακάλυψαν τα βράχια της Καλύμνου, κι έτσι άρχισε μια κάποια προσπάθεια από τον τοπικό δήμο. Και πάλι όμως: ένα κέντρο ενημέρωσης για την αναρρίχηση, που υπάρχει στο νησί, λειτουργεί όλες κι όλες τρεις ώρες την ημέρα...

Να φέρω κι άλλο παράδειγμα; Τα αναρριχητικά πεδία στα Μετέωρα, επίσης δημοφιλή στην Ευρώπη, τα ανακαλύψανε και τα οργανώσανε Γερμανοί. Γερμανοί επίσης ασχολήθηκαν με τους "βραχόκηπους" της Τήνου, που μπορούν να εξελιχθούν σε σπουδαία πεδία bouldering, και εξέδωσαν σχετικό οδηγό, την ώρα που οι τοπικές αρχές κοιμούνται μακάρια.

Κι εδώ κάπου με πιάνουν τα διαόλια μου και σκέφτομαι ότι δεν μπορεί, οι Ούγγροι δηλαδή μαλάκες είναι, που έχουν οργανώσει το Blue tour και μαζεύουν ένα σωρό πεζοπόρους το χρόνο -σε μια χώρα που το ψηλότερο βουνό είναι δεν είναι όσο η Πεντέλη-, εμείς είμαστε οι πονηροί. Και οι Γάλλοι, που έχουν στο Φοντενεμπλώ ένα πεδίο bouldering με 5.000 διαδρομές, μαλάκες κι αυτοί και κουτόφραγκοι. Αλλά βέβαια, έργα όπως η συντήρηση μονοπατιών, όπου δεν πέφτουνε μπετά, δεν έχουν ενδιαφέρον για τους εργολάβους (από πού να φας;), άρα ούτε και για τους τοπικούς άρχοντες. Ας ερχόταν κανένας γιαλαντζί επενδυτής, να ζητούσε τη μισή Τήνο για γήπεδα του γκολφ, και θα του στήνανε και κώ... άντε να μην το πω. Και παράλληλα, μας αρέσει να γκρινιάζουμε για τους μεθύστακες εγγλέζους που ξεβρακώνονται στα Μάλλια... και άλλα τέτοια...

Τσάμπα κάθομαι και τα γράφω, βέβαια, αλλά δεν βαριέσαι...


.