Νόμος και ιστολόγια: εν κατακλείδι

Τελειώνοντας, οι σκέψεις που μου προέκυψαν από όλη αυτήν την ιστορία και που ίσως θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν σαν αφορμή για περαιτέρω διάλογο.

@ Να πω εξαρχής ότι τα διάφορα επιχειρήματα του τύπου "έτσι είναι το διαδίκτυο, άναρχο, αυτόνομο, ελεύθερο κι ωραίο, τι να κάνουμε" τα ακούω με μεγάλη επιφυλακτικότητα. Το διαδίκτυο δεν φύτρωσε απ' το χώμα ούτε έπεσε απ' τον ουρανό: άνθρωποι το έφτιαξαν και άνθρωποι ορίζουν τις συμβάσεις που το διέπουν.

@ Να πούμε επίσης ότι πρόκειται για έναν χώρο καινούργιο και ακόμη υπό διαμόρφωση. Κάποτε το ίντερνετ ήταν ένα λίγο-πολύ κλειστό σύστημα για χρήση από συγκεκριμένους κύκλους, αργότερα ξέφυγε και διαδόθηκε, αλλά δεν έχει καλά καλά ούτε είκοσι χρόνια που γνώρισε την αποδοχή από το ευρύ κοινό. Πράγματα που σήμερα έχουμε μάθει να θεωρούμε δεδομένα, αύριο μπορεί κάλλιστα να πάψουν να ισχύουν.

@ Ξεκινώντας από αυτές τις σκέψεις, κάνω την παραδοχή πως ό,τι νόμος ισχύει έξω από το διαδίκτυο, πρέπει να ισχύει και μέσα.

@ Αυτό βέβαια είναι πιο εύκολο να το λες παρά να γίνει στην πράξη. Ο παγκόσμιος χαρακτήρας του μέσου και άλλες ιδιαιτερότητές του καθιστούν πολλές φορές αδύνατη τη ρύθμιση σε τοπικό επίπεδο. Πολλές φορές, όχι πάντα.

@ Για να έρθουμε στα καθ' ημάς: στην Ελλάδα, προβλέπονται από τον Ποινικό Κώδικα και τιμωρούνται τα αδικήματα της εξύβρισης και της δυσφήμησης, απλής και συκοφαντικής. Τιμωρούνται όπου και αν διαπραχθούν: στο δρόμο, στο καφενείο, στο κομμωτήριο, αλλά και στις εφημερίδες, τα περιοδικά, τις τηλεοράσεις.

@ Προφανώς, τα αδικήματα αυτά θα πρέπει να τιμωρούνται και όταν διαπράττονται με οποιονδήποτε τρόπο στο ίντερνετ.

@ Όταν ο δράστης είναι επώνυμος, δεν υπάρχει καμία ιδιαίτερη δυσκολία. Τα προβλήματα ξεκινούν όταν ο δράστης είναι ανώνυμος ή χρησιμοποιεί ψευδώνυμο, οπότε η πραγματική του ταυτότητα δεν μπορεί με βάση τα σήμερα ισχύοντα να αποκαλυφθεί, γιατί προστατεύεται από το συνταγματικά κατοχυρωμένο απόρρητο των τηλεπικοινωνιών (το οποίο δεν αίρεται για πράξεις πλημμεληματικού χαρακτήρα).

@ Παρατηρούμε λοιπόν ένα κατ' αρχήν δικαιικό οξύμωρο, που επιτρέπει για το ίδιο αδίκημα να υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση ανάλογα με τον τρόπο που διαπράττεται. Αν κάποιος θεωρεί ότι αυτό δεν είναι πρόβλημα, είναι άσκοπο να διαβάσει τη συνέχεια.

@ Για να μην πεφτουμε στην παγίδα της υπερβολής, να πούμε ότι οι διαστάσεις του προβλήματος αυτήν τη στιγμή δεν είναι και τόσο μεγάλες: το διαδίκτυο δεν έχει δα γεμίσει με υβριστές και συκοφάντες. Υπάρχουν όμως κρούσματα, παρατηρούνται κυρίως σε μπλογκ και φόρουμ, και είναι λογικό να υποθέσουμε ότι, καθώς αυξάνεται η διείσδυση του μέσου στον πληθυσμό, θα αυξάνονται και τα κρούσματα.

@ Τα όσα ακούγονται περί αυτορρύθμισης είναι μεν ρομαντικά και όμορφα, αλλά ανεφάρμοστα. Στην πράξη, ένα λαϊκίστικο συκοφαντικό μπλογκ μπορεί να κάνει θραύση και να καταγράφει τεράστια αναγνωσιμότητα, δεν πα' να χτυπιούνται όλοι οι υπόλοιποι Έλληνες μπλόγκερ ομαδικώς. Το πρόβλημα είναι ευρύτερο κοινωνικό και όχι διαδικτυακής δεοντολογίας, δεν λύνεται με αυτορρύθμιση.

@ Δεν λύνεται βέβαια τελείως ούτε με αυστηρή νομοθεσία και κατασταλτικά μέτρα. Όπως και κανένα πρόβλημα άλλωστε. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η Πολιτεία θα πρέπει να κάτσει με σταυρωμένα χέρια και να κοιτάζει.

@ Υπάρχει λοιπόν εδώ μία σύγκρουση εννόμων αγαθών που προστατεύονται: από τη μία, το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση το οποίο περνάει και μέσα από την κατοχύρωση του δικαιώματος στην ανωνυμία ή ψευδωνυμία. Από την άλλη, το δικαίωμα του καθενός από εμάς, μπλόγκερ ή μη, να αξιώνει την προστασία του από κακόβουλα, υβριστικά ή συκοφαντικά δημοσιεύματα.

@ Προσωπικά θεωρώ ότι πρέπει να γίνει ένας διαχωρισμός: Σε ό,τι μεν αφορά στην εξύβριση, ας μείνουν τα πράγματα ως έχουν. Το να σε αποκαλέσει κάποιος "μαλάκα" ή "ηλίθιο" σε μια διαδικτυακή αψιμαχία, δεν είναι δα και ανεπανόρθωτη ζημιά, και πάντως δεν δικαιολογεί κατά τη γνώμη μου τη λήψη μέτρων που μπορεί να θέσουν σε διακινδύνευση την ελευθερία της έκφρασης συνολικά.

@ Σε ό,τι αφορά στη δυσφήμηση, όμως, ιδιαίτερα τη συκοφαντική, θα έλεγα ότι πρέπει να υπάρξει αυστηρότερη αντιμετώπιση. Το να διαδίδει κάποιος για σένα κακόβουλες φήμες, που μπορεί να βλάπτουν την τιμή και την υπόληψή σου, να σου προκαλέσουν κοινωνική και επαγγελματική ζημιά κλπ., είναι σαφώς πιο σοβαρό και πολλές φορές δεν υπάρχει και καμία άμυνα για τον θιγόμενο (πώς να αποδείξεις ότι δεν είσαι ελέφαντας;).

@ Κατά συνέπεια, καταλήγω στην πρόταση που παρέθεσε σαν σκέψη ο e-lawyer: Να τυποποιηθεί η κατά σύστημα και κατ' εξακολούθηση τέλεση συκοφαντικής δυσφήμησης με χρήση διαδικτυακών μέσων (site, e-mail, blog, forum) ως ιδιώνυμο αδίκημα κακουργηματικού χαρακτήρα που θα δικαιολογεί την άρση του απορρήτου.

@ Με αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίζεται, σε ένα βαθμό τουλάχιστον, η σοβαρότερη έκφανση του προβλήματος: δηλαδή ο θρασύδειλος συκοφάντης που χρησιμοποιεί την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία για να στήσει ένα εργαστήριο παραγωγής λάσπης, την οποία εκτοξεύει ατιμωρητί και όποιον πάρει ο χάρος. Παραμένουν ατιμώρητα βέβαια τα τυχόν μεμονωμένα περιστατικά -αλλά νομίζω ότι αυτό η κοινωνία μπορεί να το αντέξει.

@ Κατά τα λοιπά, και για να περάσουμε στον στενό μας χώρο των ιστολογίων, ευθύνη του καθενός από εμάς είναι να προσέχει τι γράφει και πώς το γράφει, και να μην κάνει κατάχρηση της προστατευτικής ασπίδας του ψευδωνύμου. Ομοίως, ευθύνη του καθενός από εμάς είναι να διατηρεί ένα επίπεδο στα σχόλια που δέχεται και να εξασφαλίζει ότι το μπλογκ του δεν θα γίνεται βήμα συκοφαντών. Εδώ, πράγματι χωράει η αυτορρύθμιση.

@ Περιττεύει ίσως να πω ότι, με βάση τις σκέψεις που παραθέτω παραπάνω, θεωρώ ότι οι φερόμενες ως κατευθύνσεις του φερόμενου ως νομοσχεδίου που δημοσίευσε ο Ελεύθερος Τύπος, και που στάθηκαν αφορμή για την όλη κουβέντα, είναι τελείως λάθος... Δεν περιττεύει ίσως να πω ότι τα παραπάνω αποτελούν την δική μου πρόταση σήμερα και με βάση τα τωρινά δεδομένα: επιφυλάσσομαι να αναθεωρήσω εφόσον τα δεδομένα αλλάξουν, ή εφόσον πειστώ ότι τα έχω εκτιμήσει λάθος.

@ Εδώ βάζω τελεία. Και περιμένω αντιρρήσεις, σκέψεις και προβληματισμούς -όπως πάντα...


.