03 Μαρτίου 2008

Νόμος και ιστολόγια: για όλα φταίνε οι ανώνυμες

"Oι διαχειριστές των blogs ενημερωτικού χαρακτήρα", λέει, "θα έχουν την ευθύνη να αναγράφουν στην κεντρική ιστοσελίδα τον κατά νόμο υπεύθυνο του blog".

Μάλιστα. Κι αν δεν το κάνουν, πώς θα τους βρεις για να τους επιβάλλεις κυρώσεις, δεδομένου ότι η αληθινή τους ταυτότητα προστατεύεται από το απόρρητο που θεσπίζει το άρθρο 19 του Συντάγματος;

Από την άλλη, αν το κάνουν όλοι (για καλό και για κακό, αφού όπως είδαμε σχεδόν όλα τα μπλογκ έχουν και λιγάκι "ενημερωτικό χαρακτήρα"), πώς θα ελέγξεις την ακρίβεια των στοιχείων μερικών δεκάδων χιλιάδων "κατά νόμον υπευθύνων";

Ποια ακριβώς υπηρεσία του ένδοξου ελληνικού κράτους θα αναλάβει να διεκπεραιώσει τις εργασίες αυτές, σε πόσο χρόνο και με ποιον τρόπο;

Στην πραγματικότητα, εδώ έχουμε μια πρόταση για άλλη μια ανεφάρμοστη ρύθμιση, που θα προστεθεί στην πλούσια συλλογή μας από τέτοιες ρυθμίσεις. Πέραν όμως από τα πρακτικά προβλήματα που παρουσιάζει, έχει και σαθρό θεωρητικό υπόβαθρο.

"Κατά νόμον υπεύθυνο" έχουν οι εφημερίδες, τα περιοδικά, τα κανάλια και γενικώς τα ΜΜΕ. Και καλώς έχουν, για λόγους που δεν είναι της παρούσης να αναλύσουμε. Το να επεκτείνεις όμως την υποχρέωση αυτή σε ιστολόγια, ιστοσελίδες και τα συναφή, είναι νομικώς έωλο, διότι εξισώνεις ανόμοια πράγματα και μάλιστα παραβλέποντας μια σειρά από συνταγματικές διατάξεις (τα λέγαμε αυτά την Πέμπτη).

Σε ένα προσωπικό ιστολόγιο, υπεύθυνος για το νόμο είναι εξ ορισμού ο κάτοχός του. Αν γράφει με ψευδώνυμο, δικαίωμά του, και δυστυχώς για σένα, κύριε Νομοθέτα μου, δεν μπορείς να του το καταργήσεις προκαταβολικά, επειδή ενδέχεται κάποια στιγμή να προβεί σε παράνομες ενέργειες. Αν προβεί, και αν οι ενέργειες είναι τέτοιας βαρύτητας που να δικαιολογούν την άρση του απορρήτου, τότε όρμα.

Κατά τα άλλα, μια τέτοια ρύθμιση δεν θα είναι τίποτε άλλο από μια χοντροκομμένη προσπάθεια να καταργηθεί το δικαίωμα στην ανωνυμία ή ψευδωνυμία, τόσο κατάφωρα αντισυνταγματική που θα καταπέσει την πρώτη φορά που θα κληθεί δικαστής να κρίνει επ' αυτής (και θα βγει μετά ο Υπουργός Δικαιοσύνης να σκούζει για "κράτος δικαστών").

Όσο για το ζήτημα αν η ανωνυμία ή ψευδωνυμία είναι θεμιτές πρακτικές ή όχι, που μπήκε στην κουβέντα τις τελευταίες μέρες, το θεωρώ από πολλές απόψεις ανούσιο. Είναι μια πρακτική νόμιμη: αυτό αρκεί, όλα τα υπόλοιπα είναι προσωπικές απόψεις που ο καθένας έχει μεν το δικαίωμα να υποστηρίζει, όχι όμως να θέλει ντε και καλά να επιβάλλει ως ορθές.

Θα έλεγα πάντως ότι η ψευδωνυμία, εφόσον κάποιος χρησιμοποιεί συνεπώς και συνεχώς το ίδιο ψευδώνυμο, καταλήγει να ισοδυναμεί σχεδόν με την επωνυμία: είτε χασοδίκης είτε Βρασίδας Τρεχαγυρευόπουλος, γι' αυτόν που διαβάζει το μπλογκ είναι ένα και το αυτό, παρεκτός και θέλει να μου κάνει μήνυση (οπότε ευχαρίστως να του δώσω ο ίδιος τα στοιχεία μου, αν βαριέται να ψάξει να τα βρει μόνος του μέσα από το Google -εύκολο είναι...). Επίσης, ότι θα πρέπει κάποτε να καταλήξουμε αν θεωρούμε πιο σημαντικό το τι λέει κάποιος ή το ποιος είναι αυτός ο κάποιος: εδώ, για παράδειγμα, έχει περισσότερη σημασία που τον δακρύβρεχτο φιλιππικό τον υπογράφει ο Μίκης, ή η ορθολογική απάντηση που του δίνει ο (ψευδώνυμος) doctor;

Σε μία και μόνη περίπτωση θεωρώ ότι η πρόβλεψη κατά νόμον υπευθύνου θα είχε νόημα: στην περίπτωση διαδικτυακών εφημερίδων ή περιοδικών, ανεξάρτητα αν έχουν τη μορφή blog ή site ή ό,τι άλλο, όπου πράγματι θα πρέπει να ισχύει το ίδιο καθεστώς με τα παραδοσιακά έντυπα. Ομοίως, σε μία μόνο περίπτωση θεωρώ ότι η ανωνυμία/ψευδωνυμία εγείρει ζητήματα δεοντολογίας: όταν τη χρησιμοποιούν επαγγελματίες δημοσιογράφοι σαν προκάλυμμα για να γράφουν αυτά που δεν τολμούν -ή δεν τους επιτρέπεται- να γράφουν στις εφημερίδες όπου εργάζονται. Ακόμα κι αυτό, όμως, θεωρώ ότι είναι ζήτημα επαγγελματικής ηθικής και δεοντολογίας, όχι νομιμότητας.


.

15 σχόλια:

  1. Κατι μου λεει οτι τα ολα κατα καιρους σκανδαλα ειναι στημενα περα για περα,ωστε να αποπροσανατολιζουν το κοσμο....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Όπως έλεγα και στο προηγούμενο ποστ σου νομίζω, η φράση 'ενημερωτικό blog' συνιστά σχήμα οξύμωρο, εφόσον ΚΑΙ ετυμολογικά όταν αναφερόμαστε στα blogs μιλάμε για διαδικτυακά ημερολόγια. Αν απ' την άλλη, εκμεταλλευόμενοι την τεχνική δυνατότητα διαρκούς ροής αναρτήσεων-'ειδήσεων' κάποιοι έστησαν διαδικτυακές 'Αυριανές' καλά έκαναν, αλλά δεν πρόκειται για blogs. Όλα τα υπόλοιπα δεν αποτελούν παρά κατασκευές διάφορων τηλεδημοσιογράφων για να γεμίζουν τον (κοπανιστό) αέρα της τηλεόρασης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. @πρέζα tv

    Όλα;

    @gerasimos

    Σωστό, γι' αυτό λέω να ξεχωρίσουμε την ήρα από το στάρι: ό,τι είναι εφημερίδα να αντιμετωπίζεται ως εφημερίδα (ούτε κι αυτό είναι εύκολο, βέβαια...), ασχέτως αν βγαίνει προς τα έξω με μορφή site, blog, wiki, peer-to-peer ή σημάτων καπνού, ό,τι αποτελεί προσωπικό βήμα έκφρασης του οποιουδήποτε να γίνεται σεβαστό ως τέτοιο και ο νόμος να παρεμβαίνει μόνον εκεί που προβλέπεται.

    Μία (επιπλέον) παρέμβαση θεωρώ ίσως σκόπιμη, αλλά γι' αυτήν θα γράψω αύριο (κάνω ρεκλάμα τώρα :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Δηλ κ υπεύθυνε του πρεζα tv, εννοείς ότι το θέμα των μπλογκ τέθηκε στο τραπέζι για να καλύψει τα θέματα "Σκοπιανό" και ασφαλιστικό? Ή ότι το Σκοπιανό τέθηκε τώρα στο τραπέζι ώστε να καλύψει τα θέματα μπλογκ και ασφαλιστικό? Ή ότι το ασφαλιστικό τέθηκε τώρα στο τραπέζι για να καλύψει τα θέματα "Σκοπιανό" και μπλογκ?
    Θέλω να πιστεύω ότι ως συνειδητοποιημένοι πολίτες μιας Δημοκρατίας έχουμε την ικανότητα να επεξεργαζόμαστε πολλά θέματα ταυτοχρόνως. Κι αν δεν την έχουμε αυτήν την ικανότητα δεν θα μας την προσφέρει ουδείς δια επιφοιτήσεως!

    --------------------

    Αγαπημένε μου συγγραφέα, όπως έχω επανειλλημένα διατυπώσει ανωνύμως (σας τάλεγα εγώ, κατά Δήμου :)) ), είναι εμφανέστατο ότι το Ελληνικό μπλογκ στήθηκε κατ' αρχήν από δημοσιογράφους οι οποίοι επιστολογραφούσαν είτε επώνυμα είτε ψευδώνυμα.

    Και βέβαια δεν είναι δυνατόν ως εκ πεποιθήσεως ανώνυμος να καταφέρομαι εναντίον της ψευδωνυμίας, αυτό που μου προκαλεί εντύπωση όμως είναι το γεγονός ότι ορισμένοι ψευδώνυμοι καταφέρονται εναντίον της ανωνυμίας. Διότι όντως για κάποιον λογικό άνθρωπο με κριτική σκέψη δεν έχει σημασία ποιος δηλώνεις ότι είσαι αλλά τι δηλώνεις.

    Θέλω όμως να καταθέσω και μια σκέψη που με τριβελίζει εδώ και καιρό σχετικά με την ψευδωνυμία. Σίγουρα δεν με απασχολεί αν με το ψευδώνυμο "σουτουμουξουμπλαμπλαμπλα" εκφράζεται μέσω των μπλογκ ένα και μοναδικό άτομο, όποιο κι αν είναι αυτό και ότι κι αν λέει. Με απασχολεί όμως αν αυτό το ίδιο άτομο μπλογκάρει με 40 άλλα ψευδώνυμα (είναι γνωστό ότι κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει πανεύκολα) και προσπαθεί να δημιουργήσει ρεύμα το οποίο να προωθεί κάποια ιδέα, σε ανθρώπους όπως εμείς που, κατά πρεζα tv, φερόμαστε άνετα από το οποιοδήποτε ρεύμα.

    Και βέβαια το θέμα είναι καθαρά ηθικό αν η ιδέα είναι ένα απλό ιδεολόγημα, δεν νομίζω όμως ότι παραμένει ηθικό εάν η ιδέα αφορά - ας πούμε - την κατάλυση του Συντάγματος, της Εθνικής μας κυριαρχίας, ή του πολιτεύματός μας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. OK, στο τρίτο της σειράς συμφωνώ μέχρι κεραίας.

    Πλην όμως, :-), έχω, έτσι για το καλό, μια νομική απορία και πάλι. Ας πούμε πως εγώ, ο ασκών το συνταγματικό δικαίωμά μου της ανωνυμίας, γράψω σε ένα μπλογκ: "Βοά η Ευελπίδων πως ο Σολομών Χασοδίκης, δικηγόρος το επάγγελμα, συνοδευόμενος από την κ. Τυφλή Δικαιοσύνη, είχε χθες βράδυ μυστική συνάντηση με γνωστό λαθρέμπορο εμπλεκόμενο στο παραδικαστικό κύκλωμα. Παριστάμενοι πολίτες μάλιστα καταγγέλλουν ότι υπήρξε σαφώς κάποιας μορφής συναλλαγή". Δεν σου στερώ με το δικαίωμά μου της ανωνυμίας το δικαίωμά σου να αμυνθείς, εάν θεωρείς ότι υφίστασαι συκοφαντική δυσφήμιση (για την οποία δεν συντρέχει λόγος άρσης του απόρρητου); Δεν καταργείται δηλαδή η αρχή της ισονομίας;

    Δεν εκφράζω την απορία αυτή επειδή διαφωνώ με την ανωνυμία. Το ακριβώς αντίθετο. Ξέρω επίσης ότι η ανώνυμη καταγγελία δεν έχει βαρύτητα, ότι εάν είχαμε την κατάλληλη παιδεία σε θέματα επικοινωνίας δεν θα της έδινε κανείς την παραμικρή σημασία, ότι το δικαίωμα προστασίας των προσωπικών δεδομένων είναι μείζον κλπ. κλπ. Απλώς είναι μια νομική απορία που, ας πούμε, μου χαλάει λίγο τη μαγιά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. @π2

    Κι εμένα...
    "Κατά συνέπεια, καταλήγω στην πρόταση που παρέθεσε σαν σκέψη ο e-lawyer: Να τυποποιηθεί η κατά σύστημα και κατ' εξακολούθηση τέλεση συκοφαντικής δυσφήμησης με χρήση διαδικτυακών μέσων (site, e-mail, blog, forum) ως ιδιώνυμο αδίκημα κακουργηματικού χαρακτήρα που θα δικαιολογεί την άρση του απορρήτου."

    Αυτό είναι preview από το αυριανό, τελευταίο της σειράς ποστ. Τώρα το γράφω (βρε άτιμε, μήπως με παρακολουθείς; :).
    Αλλά άσε να το συζητήσουμε αύριο, μαζί με τα υπόλοιπα συμπεράσματα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Φυσικά σε παρακολουθώ. Πώς αλλιώς θα ήξερα για τη συνάντησή σου με τον Λαθρέμπορο; :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. @Ανώνυμος

    Δεν καταλαβαίνω σχεδόν τίποτα από τα όσα λες ή υπονοείς. Κινδυνεύει το Σύνταγμα, η εθνική κυριαρχία ή το πολίτευμα από τα μπλογκ (αυτό είναι καινούργιο πάλι!);
    Ψυχανεμίζομαι ότι έχεις κάποιο θεματάκι με τον πρέζα tv. Δικός σου λογαριασμός, αλλά εδώ δεν είναι ο κατάλληλος χώρος για να το λύσετε. Προσωπικά, το μπλογκ του δεν το παρακολουθώ γιατί το ύφος του δεν μου ταιριάζει, ωστόσο όποτε έχει σχολιάσει στο δικό μου μπλογκ έχει κρατηθεί σε επίπεδα κοσμιότητας και αυτό το εκτιμώ, γιατί ξέρω ότι γενικά είναι πιο αθυρόστομος.
    Οπότε, θα παρακαλούσα τις τυχόν μεταξύ σας προστριβές να τις μεταφέρετε στον κατάλληλο χώρο, εάν δε έχεις κάτι να πεις επί της ουσίας των ποστ, συγκεκριμένα όμως και όχι με μισόλογα, ευχαρίστως να το συζητήσουμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Αγαπητέ μου Χασοδίκη, σχολίασα και μια άποψη του πρεζα tv, όπως ακριβώς θα σχολίαζα μια άποψη του Γεράσιμου ή δικιά σου ή κάποιου άλλου ανώνυμου αν μου προκαλούσε το ενδιαφέρον.

    Από εκεί και πέρα το να θεωρείς το σχόλιο μου κακόπιστο είναι δικαίωμά σου, αλλά θα ήθελα και να το στηρίξεις.

    Αν δεν καταλαβαίνεις τι εννοώ στο υπεραπλουστευμένο σχόλιό μου τότε δεν καταλαβαίνεις τον τρόπο με τον οποίο στήνεται η προπαγάνδα.

    Έτσι κι αλλιώς είτε ανώνυμοι είτε ψευδώνυμοι μπλογκάρουμε με σκοπό την επικοινωνία και την ανταλαγή απόψεων, έτσι δεν είναι?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ανώνυμε

    Αν σε παρεξήγησα, mea culpa και σου ζητώ συγγνώμη. Εξακολουθώ όμως να μην καταλαβαίνω τα εξής, και σε ρωτώ ευθέως:

    "είναι εμφανέστατο ότι το Ελληνικό μπλογκ στήθηκε κατ' αρχήν από δημοσιογράφους οι οποίοι επιστολογραφούσαν είτε επώνυμα είτε ψευδώνυμα."

    Μιλάς συγκεκριμένα για το press.gr ή γενικά για το ελληνικό μπλογκ ως είδος;

    "ορισμένοι ψευδώνυμοι καταφέρονται εναντίον της ανωνυμίας."

    Καταφέρονται ή διαφωνούν με αυτήν; Έχει διαφορά. Σε ποιους αναφέρεσαι;

    "Με απασχολεί όμως αν αυτό το ίδιο άτομο μπλογκάρει με 40 άλλα ψευδώνυμα (είναι γνωστό ότι κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει πανεύκολα) και προσπαθεί να δημιουργήσει ρεύμα το οποίο να προωθεί κάποια ιδέα..."

    Έχεις κάποιον συγκεκριμένο υπ' όψιν σου;

    "Και βέβαια το θέμα είναι καθαρά ηθικό αν η ιδέα είναι ένα απλό ιδεολόγημα, δεν νομίζω όμως ότι παραμένει ηθικό εάν η ιδέα αφορά - ας πούμε - την κατάλυση του Συντάγματος, της Εθνικής μας κυριαρχίας, ή του πολιτεύματός μας."

    Το ίδιο ερώτημα, και επιπλέον η απορία, γιατί δεν είναι ηθικό; Μπορεί κάποιος να θεωρεί καλύτερο πολίτευμα τη βασιλεία, για παράδειγμα, γιατί να μην τον αφήσουμε να το πει και να μην του απαντήσουμε με επιχειρήματα;

    Και ναι, σαφώς μπλογκάρουμε με σκοπό την επικοινωνία και την ανταλλαγή απόψεων, και επειδή εγώ σαν οικοδεσπότης συνηθίζω να μιλάω ανοιχτά, θα ήθελα το ίδιο να κάνουν και οι σχολιαστές και να μην αφήνουν περιθώρια παρερμηνείας, ει δυνατόν. Είμαι λίγο ψείρας, βρε αδερφέ, τι να κάνουμε τώρα;

    Περιμένω τις απαντήσεις σου, και επειδή δεν σε θεωρώ κακόπιστο ελπίζω ότι θα συνεχίσουμε την κουβέντα χωρίς σκιές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Χασοδίκη, η τελευταία σας παράγραφος είναι απολύτως σωστή και επειδή διακρίνει το ζήτημα δεοντολογίας από την υποχρέωση που (πρέπει να) έχει ένα "ιστολόγιο" που λειτουργεί ως διαδικτυακή εφημερίδα. Μια επισήμανση, μόνο: και στα σημερινά έντυπα υπάρχουν στήλες ανυπόγραφες ενώ υπήρξαν και έντυπα (π.χ. Ποντίκι) όπου δημοσιογράφοι έδιναν -ανώνυμα- ρεπορτάζ που δεν (θα) περνούσαν στα έντυπα όπου εργάζονταν. Γι' αυτό, ακριβώς, υπάρχει ο κατά νόμος υπεύθυνος. Κατ' αντιστοιχία, επομένως, θα μπορούσαν να λειτουργούν ομαδικά ειδησεογραφικά "ιστολόγια" (ηλεκτρονικές εκδόσεις σε δωρεάν κοινόχρηστες ψηφιακές πλατφόρμες, για να προσπαθήσω να συμβάλλω στην προσπάθεια ορισμού).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. @Λάμπρος Τσουκνίδας

    Ναι. Αν καταλαβαίνω καλά αυτό που θέλετε να πείτε, σημασία δεν έχει η πλατφόρμα αλλά ο σκοπός, και συμφωνώ ότι αν ένα μπλογκ λειτουργεί σαν εφημερίδα θα πρέπει να έχει την ίδια αντιμετώπιση με τις εφημερίδες και όχι με τα μπλογκ. Δεν είμαι όμως σίγουρος ότι κατάλαβα καλά...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Καλά καταλάβατε όσον αφορά στη λειτουργία των δημοσιογράφων(για περισσότερα, να μην καταχραστώ και τη φιλοξενία, αν θέλετε μπορείτε να δείτε εδώ: http://lexidia.pblogs.gr/2008/02/anwnymia-h-epwnymia.html). Ευχαριστώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Λάμπρο Τσουκνίδα, καλημέρα, διάβασα το ποστ και ναι, νομίζω ότι κινούμαστε στο ίδιο πνεύμα. Εγώ βέβαια το πήγα στο πιο νομικό, αλλά τι να κάνουμε, έξις δευτέρα φύσις... :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Αγαπητέ μου Χασοδίκη, νομίζω ότι πρόλαβα τις ερωτήσεις σου στον αρχικό μου σχολιασμό:
    "Σίγουρα δεν με απασχολεί αν με το ψευδώνυμο "σουτουμουξουμπλαμπλαμπλα" εκφράζεται μέσω των μπλογκ ένα και μοναδικό άτομο, όποιο κι αν είναι αυτό και ότι κι αν λέει."

    Κατά τα άλλα η ασάφεια του αριθμού των "λογοτύπων" με τους οποίους μπορεί να εκφράζεται ένα άτομο αποτελεί μια εγγενή αδυναμία του συστήματος την οποία κανείς δεν είναι ικανός να καθορίσει και να προβλέψει.
    Καλύτερα να υποψιαζόμαστε παρά να αφήνουμε τα πράγματα να κυλούν στην τύχη τους και ερήμην μας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Ενστάσεις και ισχυρισμοί
κατατίθενται μόνον εγγράφως
(Χασοδίκειος Πολιτική Δικονομία, άρθρον 228)