Λήξις συναγερμού

Τελείωσαν και οι εκλογές στο ΠΑΣΟΚ, Μοναδικέ μου Αναγνώστη, επανεξελέγη θριαμβευτικά ο Γιώργος Παπανδρέου με μεγάλη διαφορά, κι εμείς σήμερα ας προσπαθήσουμε να κάνουμε μερικές αναγνώσεις του αποτελέσματος:

Πρώτη ανάγνωση, αυτή που προσέφερε ο doctor σε σχόλιό του στο σημείωμα της Παρασκευής: το μαγαζί είναι γονική παροχή, πάει από πατέρα Παπανδρέου σε υιό Παπανδρέου. Η θεωρία αυτή, μολονότι δεν στερείται αληθείας, είναι νομίζω ανεπαρκής για να ερμηνεύσει το αποτέλεσμα. Πιθανότατα λειτουργεί στο μυαλό αρκετών "μελών και φίλων", ιδίως στην επαρχία και σε μεγαλύτερης ηλικίας ψηφοφόρους -χαρακτηριστικό παράδειγμα ο νομός Αχαΐας. Παρόλα αυτά, αδικεί λίγο τον ΓΑΠ, ο οποίος σε τελευταία ανάλυση δεν έπεσε ουρανοκατέβατος στην πολιτική, έχει κάποια ιστορία πίσω του, υπουργικές θητείες στο ενεργητικό του και δεν είναι απλώς "ο γιος του μπαμπά του". Με λίγα λόγια, έχει αυτά που δεν είχε ο Κωστάκης Καραμανλής όταν ανέλαβε την αρχηγία της Νέας Δημοκρατίας το 1996.

Δεύτερη ανάγνωση: τις εκλογές αυτές τις έχασε ο Βενιζέλος, παρά τις κέρδισε ο Παπανδρέου. Και οι λόγοι είναι πολλοί:
α) Ο Βενιζέλος δεν κατάφερε να αναδείξει τις όποιες πολιτικές διαφορές του με τον αντίπαλο. Επικεντρώθηκε στο επιχείρημα "εγώ θα είχα κερδίσει/μπορώ να κερδίσω τον Καραμανλή", ένα επιχείρημα εξ ορισμού αναπόδεικτο, και κατά τα λοιπά περιέγραψε το ΠΑΣΟΚ του μέλλοντος με γενικές έννοιες, χωρίς να δώσει ένα σαφές στίγμα του πού θα πάει το κόμμα.
β) Ο Βενιζέλος προκάλεσε αντιπάθεια με τη διαφαινόμενη δίψα του για εξουσία και με τις στρατηγικές του κινήσεις, που ήταν προφανώς μελετημένες αλλά τελικά γύρισαν μπούμερανγκ εις βάρος του. Τις τελευταίες ημέρες κατηγόρησε κορυφαία στελέχη ότι "επενδύουν στην ήττα" -δυστυχώς γι' αυτόν, σε πολύ κόσμο έχει διαμορφωθεί η εντύπωση, όχι αδικαιολόγητα, ότι το ίδιο έκανε και αυτός...
γ) Η αμέριστη συμπαράσταση από μέγα μέρος των ΜΜΕ, ιδιαίτερα από το γνωστό και μη εξαιρετέο Συγκρότημα, τελικά μάλλον τον έβλαψε παρά τον ωφέλησε. Σε τμήμα του εκλογικού σώματος δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι το Συγκρότημα πάει να τον επιβάλλει ως αρχηγό ντε και σώνει, και αυτό προκάλεσε αντιδράσεις.
δ) Δεν κατάφερε να κερδίσει την υποστήριξη κανενός από τα "ιστορικά" στελέχη, αλλά ούτε και των συνδικαλιστών. Σε ένα κόμμα σαν το ΠΑΣΟΚ, τέτοιοι μηχανισμοί μπορούν να κρίνουν το αποτέλεσμα εσωκομματικών εκλογών, και μάλιστα χωρίς να χρειαστεί να καταφύγουν σε εντυπωσιακές κινήσεις.
ε) Μέτρησαν επίσης σε βάρος του διάφορα αμφιλεγόμενα (τουλάχιστον) "κατορθώματά" του από το παρελθόν: το επεισόδιο στην έκθεση Outlook, η στάση του στο θέμα των ταυτοτήτων, οι χαριστικές ρυθμίσεις χρεών στις ομάδες της Θεσσαλονίκης...
στ) Οι ελαφρώς μελό τοποθετήσεις του για "υπουργεία της λάντζας", "στήριξη στον Ανδρέα όταν άλλοι έφευγαν για μεταπτυχιακά" και άλλα παρεμφερή, που θύμισαν λίγο από Νίκο Ξανθόπουλο, δεν νομίζω ότι προσέθεσαν στη δημοφιλία του...
ζ) Τέλος, μέτρησε και το γεγονός ότι, καθ' όλην αυτήν τη μακρά προεκλογική εκστρατεία, δεν ακούστηκε από το στόμα του λέξη αυτοκριτικής: σαν να μην ήταν ο ίδιος κορυφαίο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ επί δεκαπέντε και πλέον χρόνια, υπουργός σε σημαντικά υπουργεία κλπ.

Θα μου πεις, Μοναδικέ μου Αναγνώστη, ότι είναι απίθανο όλες αυτές οι σκέψεις να πέρασαν από το μυαλό όλων των ψηφοφόρων: μόνο που κάτι τέτοιο δεν ήταν αναγκαίο. Όπως έχουμε ξαναπεί, το "όλον ΠΑΣΟΚ" στην πραγματικότητα αποτελείται από πολλά "επιμέρους ΠΑΣΟΚ", και καθένα από τα παραπάνω λάθη ή ανεπάρκειες του Βενιζέλου είχαν αντίκτυπο σε μέρος του εκλογικού σώματος -λειτουργώντας σωρευτικά, επέφεραν την ήττα και την εκ πρώτης όψεως απροσδόκητη διαφορά: είναι νομίζω σαφές ότι ο Γιωργάκης καρπώθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου την αρνητική ψήφο στον Βενιζέλο, δεδομένου ότι η υποψηφιότητα Σκανδαλίδη δεν συγκέντρωνε σοβαρές πιθανότητες επιτυχίας.

Το θετικό από όλην αυτήν την ιστορία είναι αυτό που επισημαίνει ο Πάσχος Μανδραβέλης: μια καινούργια, συμμετοχική διαδικασία δοκιμάστηκε στο εσωτερικό ενός μεγάλου κόμματος, και λειτούργησε. Η επιτυχία της διαδικασίας εισάγει καινά δαιμόνια στην έννοια της κομματικής λειτουργίας, και θα έχει ενδιαφέρον να δούμε αν και κατά πόσον οι υπόλοιποι πόλοι του πολιτικού σκηνικού θα ακολουθήσουν. Σε μια εποχή που η δημοκρατική νομιμοποίηση των οργάνων άσκησης εξουσίας γίνεται όλο και ισχνότερη, καθώς ολοένα παρεμβάλλονται ενδιάμεσα στρώματα αντιπροσώπων, η εξέλιξη αυτή έχει τη σημασία της.

Το μεγάλο αρνητικό είναι ότι η εκλογή προέδρου του ΠΑΣΟΚ κατέληξε να είναι επιλογή προσώπου και όχι πολιτικής. Πέρα από διάφορες γενικόλογες διατυπώσεις, πραγματική πολιτική συζήτηση δεν έγινε -σοβαρότερα πολιτικά επιχειρήματα κατά του Παπανδρέου έθεσε ο Σπύρος εδώ, παρά ο Βενιζέλος σε δύο μήνες προεκλογικού αγώνα. Και η διαπίστωση αυτή, Μοναδικέ μου Αναγνώστη, δεν επιτρέπει μεγάλη αισιοδοξία για την επόμενη ημέρα.

Σε χαιρετώ

Χασοδίκης


Υ.Γ.: Τρίτη και 13 σήμερα, θα ήταν παράλειψη να μην εκφράσουμε τις ευχές μας στο τιμώμενο πρόσωπο της ημέρας: κύριε Κωνσταντίνε Μητσοτάκη, χρόνια σας πολλά.