(Δησκλέιμερ: ακολουθεί ποστ λίγο μικρότερο από το Μπεν Χουρ. Προχωρήστε στην ανάγνωση με δική σας ευθύνη. Ευχαριστώ)
Ας ξεκινήσουμε με μια απλή όσο και (φαινομενικά) παράδοξη διαπίστωση: Αυτή τη στιγμή, κόμματα που να στηρίζουν το ισχύον μνημόνιο δεν υπάρχουν στην Ελλάδα. Υπάρχουν τα κόμματα που θεωρούν το μνημόνιο τελειωμένη υπόθεση, και υπάρχουν και τα κόμματα που επαγγέλλονται την επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου, που υπόσχονται δηλαδή ένα άλλο μνημόνιο, διαφορετικό από το ισχύον, σε μια κατεύθυνση που θα το καθιστά πιο φιλικό για τον Έλληνα πολίτη (για να δανειστώ τη διατύπωση του Μεγάλου Ρήτορα Βενιζέλου). Αφού λοιπόν το σύνολο σχεδόν του ελληνικού τύπου ασχολείται με τα κόμματα της πρώτης κατηγορίας, δηλαδή με τον ΣΥΡΙΖΑ, εγώ λέω έτσι για αλλαγή να ασχοληθώ με τα υπόλοιπα κόμματα, τα και "δυνάμεις της ευθύνης" αυτοαποκαλούμενα.
Για να έχουμε μάλιστα και συγκεκριμένη βάση στην κουβέντα, στο κείμενο που ακολουθεί θα υπάρχουν και παραπομπές στα ίδια τα μνημόνια, τα οποία μπορεί κανείς να βρει στο σύνολό τους εδώ. Επειδή πρόκειται για μακρυνάρι πιντιέφ σχεδόν 600 σελίδων, εγώ θα δίνω όπου χρειάζεται παραπομπές σε συγκεκριμένες σελίδες του ΦΕΚ, κι όποιος έχει όρεξη μπορεί να πάει να τις διαβάσει για του λόγου το αληθές.
Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, οι δύο βασικοί άξονες πάνω στους οποίους κινείται το μνημόνιο είναι η δημοσιονομική εξυγίανση και η αύξηση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Στο θέμα της δημοσιονομικής εξυγίανσης, τα πράγματα είναι πολύ συγκεκριμένα: το μνημόνιο μας επιτρέπει να κλείσουμε τη φετινή χρονιά με πρωτογενές έλλειμμα όχι μεγαλύτερο από 2 δις ευρώ (2,063 δις, για την ακρίβεια), του χρόνου όμως θα πρέπει να περάσουμε σε πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης των 3,6 δις τουλάχιστον, και το 2014 το πλεόνασμα αυτό θα πρέπει να φτάσει στα 9,5 δις (σελ.780). Συνολικά δηλαδή χρειαζόμαστε, για τα επόμενα δυόμισι χρόνια, 11,5 δις ευρώ και κάτι ψιλά, τα οποία θα πρέπει να εξοικονομηθούν είτε μέσω αύξησης των εσόδων είτε μέσω μείωσης των δαπανών. Πρόκειται για τα περίφημα "μέτρα του Ιουνίου", στα οποία θα πρέπει να προσθέσουμε το μπάλωμα κάθε τρύπας που θα προκύψει κατά την εκτέλεση του προϋπολογισμού, αφού στο μνημόνιο υπάρχει δέσμευση για λήψη πρόσθετων μέτρων, αν παραστεί ανάγκη, έτσι ώστε να τηρηθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι (σελ.701, 781).
Στο σημείο αυτό, η πρόταση των κομμάτων του εναλλακτικού μνημονίου (ας τα πούμε έτσι) είναι η παράταση του προγράμματος κατά τουλάχιστον ένα έτος, ώστε η προσαρμογή να ολοκληρωθεί το 2015 αντί του 2014. Νομίζω ότι την πατρότητα της πρότασης διεκδικεί και πάλι ο Βενιζέλος, αν και στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για καμιά πρωτοποριακή ιδέα που την κατέβασε μόνος του, παρά για πρόβλεψη που υπάρχει ήδη στο μνημόνιο, έστω σαν ενδεχόμενο σε περίπτωση που η ύφεση είναι "σημαντικά βαθύτερη της αναμενόμενης" (σελ.698). Για κάποιον περίεργο λόγο, θεωρείται λίγο-πολύ δεδομένο ότι η πρόταση αυτή, την οποία προσυπογράφει και η ΝΔ και η ΔΗΜΑΡ (που μάλιστα μιλάει για 3ετή επέκταση) θα γίνει δεκτή από τους εταίρους και δανειστές μας χωρίς πολλά-πολλά. Αντικειμενικά ωστόσο η πρόταση αυτή παρουσιάζει τις εξής δυσκολίες: α) δημιουργεί ένα κενό στη χρηματοδότηση της χώρας, το οποίο θα πρέπει με κάποιο τρόπο να καλυφθεί -εκτός κι αν μπορούμε να βγούμε στις αγορές το 2014-2015, πράγμα που νομίζω ότι δεν το βάζει ούτε ο πιο ευφάνταστος νους, β) ακόμη κι αν οι εταίροι μας συμφωνήσουν να καλύψουν αυτό το κενό, κάτι τέτοιο προφανώς θα γίνει στη βάση ενός ακόμη μνημονίου, και γ) τα λεφτά που μας λείπουν είναι ακριβώς τα ίδια, δηλαδή 11,5 δις, απλώς θα έχουμε περισσότερο χρόνο να τα βρούμε. Δεν λέω, κάτι είναι κι αυτό, πάντως θα πρέπει να τα βρούμε.
Από πού θα βρεθούν λοιπόν αυτά τα λεφτά; Αυτό μένει να διευκρινιστεί, ωστόσο το μνημόνιο παρέχει κάποιες κατευθύνσεις: μείωση των ειδικών μισθολογίων κατά μέσο όρο 10 % (σελ.781), μείωση της απασχόλησης στο Δημόσιο κατά 15.000 άτομα φέτος και κατά 150.000 άτομα συνολικά μέχρι το 2015 (σελ.698-699 και 786), μείωση κοινωνικών μεταβιβάσεων, μείωση συντάξεων (σελ.699), μείωση δαπανών υγείας κλπ.
Εδώ λοιπόν έχουμε ένα δεύτερο θεματάκι: τα κόμματα του εναλλακτικού μνημονίου ομονοούν στην ανάγκη να μην μειωθούν περαιτέρω μισθοί και συντάξεις, να μην υπάρξουν οριζόντιες περικοπές κλπ. Ωστόσο βασική δέσμευση που απορρέει από το μνημόνιο είναι ακριβώς να υπάρξουν περαιτέρω περικοπές, οι οποίες μπορεί να μην είναι ακριβώς οριζόντιες, αφορούν όμως αρκετά μεγάλες κοινωνικές ομάδες και εξαιρούν ρητά μόνο τους χαμηλοσυνταξιούχους, χωρίς όμως να προσδιορίζεται ακριβώς από ποιο ύψος σύνταξης και κάτω θεωρείται κάποιος χαμηλοσυνταξιούχος.
Αυτά όσον αφορά τον δημόσιο τομέα. Όσον αφορά τον ιδιωτικό και την περίφημη αύξηση της ανταγωνιστικότητας, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα: εκτός από τη μείωση του βασικού μισθού που νομοθετήθηκε ήδη, τον περιορισμό της μετενέργειας και την κατάργηση της μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία, το μνημόνιο προβλέπει ακόμη ότι η κυβέρνηση θα καλέσει τους κοινωνικούς εταίρους να "αναθεωρήσουν" την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, προκειμένου "το πλαίσιο του κατώτατου μισθού να ευθυγραμμιστεί με αυτό συγκρίσιμων κρατών" (σελ.713, 801). Ποια θεωρούνται από το μνημόνιο συγκρίσιμα κράτη; Η Πορτογαλία, η Κεντρική και η Νοτιοανατολική Ευρώπη (σελ.713). Επίσης, η κυβέρνηση Παπαδήμου είχε δεσμευτεί ότι, προκειμένου να διασφαλιστεί η "ευκαμψία μισθών", θα εξετάσει και την περίπτωση πιο άμεσων επεμβάσεων -ό,τι κι αν σημαίνει αυτό, που μάλλον δεν σημαίνει τίποτα καλό (σελ.714).
Θέλετε κι άλλο; Υπάρχει ένα ακόμη μέτρο που υποτίθεται ότι θα αυξήσει την ανταγωνιστικότητα, για το οποίο έχει δεσμευτεί ρητά η προηγούμενη κυβέρνηση: η μείωση των εργοδοτικών εισφορών προς το ΙΚΑ κατά 5 % (σελ.713, 802), κατά τρόπο "δημοσιονομικά ουδέτερο": σε απλά ελληνικά, ό,τι απώλειες θα έχει το ΙΚΑ από τη μείωση αυτή, θα πρέπει να καλυφθούν χωρίς επιβάρυνση του Δημοσίου, επομένως είτε με αύξηση των εισφορών των εργαζομένων, είτε με μείωση των παροχών.
Κι αυτά χωρίς να πιάσουμε καθόλου το πρόγραμμα των αποκρατικοποιήσεων, τα έσοδα από το οποίο προβλέπεται ρητά ότι δεν θα μπαίνουν στον λογαριασμό της "δημοσιονομικής εξυγίανσης" (σελ.780). Όσο για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, που την ανέφερε και η κ. Λαγκάρντ τις προάλλες, το μνημόνιο δεν έχει θέσει και πολύ φιλόδοξους στόχους: προβλέπει έσοδα όχι μεγαλύτερα από 1,5 % του ΑΕΠ για την περίοδο από το 2013 ως το 2015 (χοντρικά, γύρω στα 3 δις), ενώ την ίδια στιγμή επιμένει στη διατήρηση του σχετικού φορολογικού βάρους από έμμεσους φόρους (σελ.701).
Θα μπορούσα να συνεχίσω κι άλλο τόσο, αλλά νομίζω ότι παραπάει. Εκεί που θέλω να καταλήξω είναι στο εξής: οι βασικές προτάσεις των κομμάτων που διακηρύττουν ότι ένα άλλο μνημόνιο είναι εφικτό έρχονται σε αντίθεση με τις θεμελιώδεις κατευθύνσεις του ίδιου του μνημονίου, δηλαδή τον ισοσκελισμό του προϋπολογισμού και την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος από τη μία, τη λεγόμενη εσωτερική υποτίμηση από την άλλη. Για παράδειγμα, οι προτάσεις της ΔΗΜΑΡ για εναλλακτικά ισοδύναμα δημοσιονομικά μέτρα, ενώ εμένα προσωπικά μου φαίνονται πολύ ενδιαφέρουσες, δεν βλέπω πώς θα μπορούσαν να πείσουν τους εταίρους μας, οι οποίοι έχουν αποδείξει ότι δεν βλέπουν με καλό μάτι γενικόλογες δεσμεύσεις του τύπου "θα εντοπίσουμε και θα εξαφανίσουμε τη σπατάλη δημοσίων πόρων" ή "θα περιορίσουμε τη φοροδιαφυγή". Προτιμούν τα σίγουρα, δηλαδή τις περικοπές μισθών-συντάξεων-κοινωνικών δαπανών, κι όσο για την ύφεση που προκαλούν...
Α, μάλιστα, εδώ φτάνουμε στη λεγόμενη "αναπτυξιακή διάσταση" της λιτότητας, η οποία θα έρθει στην επιφάνεια τώρα που "οι ευρωπαϊκοί συσχετισμοί αλλάζουν" (αυτό το λένε και ο Βενιζέλος και ο Σαμαράς, οι οποίοι καταπώς φαίνεται δεν θεωρούν ότι η κατρακύλα των κομμάτων τους στις πρόσφατες εκλογές ανήκει σε αυτούς ακριβώς τους υπό αλλαγή συσχετισμούς). Λοιπόν, με το συμπάθειο, αλλά μέχρι να ξεκαθαρίσει πώς ακριβώς θα είναι αυτή η αναπτυξιακή διάσταση, ας κρατάμε κάπως μικρό καλάθι: για παράδειγμα, ο Βενιζέλος έχει κάνει σημαία τα 50 δις της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, που θα πέσουνε λέει στην αγορά και θα δώσουν ρευστότητα: στην πραγματικότητα, τα 50 δις της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών θα πάνε στις τράπεζες και αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Από εκεί και πέρα, το τι θα τα κάνουν οι τράπεζες είναι δικός τους λογαριασμός, εκτός κι αν το Δημόσιο αποκτήσει λόγο στη διοίκησή τους, ενδεχόμενο για το οποίο Βενιζέλος-Σαμαράς τηρούν πεισματική σιγή (αν δεν μου έχει διαφύγει κάτι). Ας σημειώσουμε πάντως ότι, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, η ενίσχυση των τραπεζών με έκτακτη ρευστότητα έχει φτάσει στο ιλιγγιώδες ποσό του 1 τρις, χωρίς η πραγματική οικονομία να έχει δει και πολύ όφελος από αυτά τα χρήματα. Η δε πολυθρύλητη αξιοποίηση των πόρων του ΕΣΠΑ περνάει επίσης, είτε μας αρέσει είτε όχι, μέσα από τις τράπεζες: το ΕΣΠΑ δεν μοιράζει τζάμπα λεφτά σε επιχειρηματίες, το ΕΣΠΑ επιδοτεί επιχειρηματικά σχέδια τα οποία βασίζονται και σε ίδια κεφάλαια, τα οποία ίδια κεφάλαια συνήθως ο επιχειρηματίας τα δανείζεται. Αν λοιπόν οι τράπεζες συνεχίσουν τη μέχρι τώρα πολιτική συγκράτησης της πιστωτικής επέκτασης, ΕΣΠΑ γιοκ. Άσε που, με την εγχώρια ζήτηση τσακισμένη λόγω της ύφεσης, όπως πάνε τα πράγματα δεν θα απομείνουν και πολλοί επιχειρηματίες που να μπορούν να διεκδικήσουν κονδύλια από το ΕΣΠΑ.
Σε όλα αυτά, ας προσθέσουμε και ένα ακόμα στοιχείο: το δεύτερο μνημόνιο το διαπραγματεύτηκε μόλις πριν τρεις μήνες μια κυβέρνηση η οποία είχε συντριπτική κοινοβουλευτική πλειοψηφία άνω των 200 βουλευτών, για την οποία όμως δεν μπορεί να πει κανείς ότι έδρεψε δάφνες στην εφαρμογή του. Τώρα τα ίδια κόμματα, ενδεχομένως και με την προσθήκη κάποιων ακόμα, θα πάνε να διαπραγματευτούν αλλαγές σε πράγματα που συμφωνήθηκαν και νομοθετήθηκαν μόλις πριν 3 μήνες, κατά πάσα πιθανότητα με μικρότερη κοινοβουλευτική δύναμη και με ποιο ακριβώς επιχείρημα; Και τι θα γίνει αν οι εταίροι μας δεν πειστούν και επιμείνουν στην τήρηση των υπεσχημένων;
Κάνουμε νομίζω το λάθος να βλέπουμε το μνημόνιο σαν τιμοκατάλογο εστιατορίου, όπου μπορούμε να αφαιρέσουμε μερικά πιάτα ολίγον δύσπεπτα και να προσθέσουμε άλλα της αρεσκείας μας. Όμως το μνημόνιο έχει τη δική του εσωτερική λογική, η οποία εν πολλοίς υπαγορεύει το μενού των μέτρων και την οποία ή τη δέχεσαι ή όχι. Δεν γίνεται, για παράδειγμα, να έχεις και εσωτερική υποτίμηση και προστασία των εισοδημάτων ταυτόχρονα, είναι σχήμα οξύμωρο, πώς να το κάνουμε: στο σενάριο της εσωτερικής υποτίμησης η μείωση των εισοδημάτων είναι βασικός όρος, δεν είναι κάποιο δευτερεύον μέτρο που μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί από κάποιο άλλο. Υπ' αυτήν την έννοια, αν ένα κόμμα πιστεύει ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για μονομερείς ενέργειες, ότι δεν μας παίρνει να σηκώσουμε ανάστημα στους δανειστές μας και τα λοιπά, αυτό ναι μεν είναι απολύτως σεβαστό σαν πολιτική θέση, αλλά πρέπει να συνοδεύεται και από αναγνώριση των ορίων της δυνατότητας αναδιαπραγμάτευσης. Δεν μπορεί δηλαδή από τη μία μεριά να δέχεσαι το πολιτικό πλαίσιο που έχουν θέσει οι εταίροι μας με το μνημόνιο, κι απ' την άλλη να πιστεύεις ότι μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα επιβάλλεις τη δική σου οπτική για τα πράγματα, τη δική σου ατζέντα.
Και θα μου πει τώρα ο αναγνώστης που έκανε κουράγιο και διάβασε όλο αυτό το κατεβατό: καλά ρε φίλε, έκατσες κι έγραψες τόσο πράμα για να μας πεις να ψηφίσουμε ΣΥΡΙΖΑ; Λοιπόν, η απάντηση είναι όχι. Το έγραψα γιατί νομίζω ότι όλη αυτή η ιστορία της επαναδιαπραγμάτευσης, όποιο όνομα κι αν της δίνει το κάθε κόμμα, δεν είναι παρά ένα ευχάριστο παραμύθι που όμως αντικειμενικά μπάζει από δέκα μεριές, και που τελικά στηρίζεται μόνο στις αγαθές προθέσεις των εταίρων και δανειστών μας, τις οποίες για κάποιο λόγο τις θεωρούμε δεδομένες παρόλο που όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο αντίθετο συμπέρασμα. Όσο για τα χαΐρια του ΣΥΡΙΖΑ, σε επόμενο ποστ.
Ας ξεκινήσουμε με μια απλή όσο και (φαινομενικά) παράδοξη διαπίστωση: Αυτή τη στιγμή, κόμματα που να στηρίζουν το ισχύον μνημόνιο δεν υπάρχουν στην Ελλάδα. Υπάρχουν τα κόμματα που θεωρούν το μνημόνιο τελειωμένη υπόθεση, και υπάρχουν και τα κόμματα που επαγγέλλονται την επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου, που υπόσχονται δηλαδή ένα άλλο μνημόνιο, διαφορετικό από το ισχύον, σε μια κατεύθυνση που θα το καθιστά πιο φιλικό για τον Έλληνα πολίτη (για να δανειστώ τη διατύπωση του Μεγάλου Ρήτορα Βενιζέλου). Αφού λοιπόν το σύνολο σχεδόν του ελληνικού τύπου ασχολείται με τα κόμματα της πρώτης κατηγορίας, δηλαδή με τον ΣΥΡΙΖΑ, εγώ λέω έτσι για αλλαγή να ασχοληθώ με τα υπόλοιπα κόμματα, τα και "δυνάμεις της ευθύνης" αυτοαποκαλούμενα.
Για να έχουμε μάλιστα και συγκεκριμένη βάση στην κουβέντα, στο κείμενο που ακολουθεί θα υπάρχουν και παραπομπές στα ίδια τα μνημόνια, τα οποία μπορεί κανείς να βρει στο σύνολό τους εδώ. Επειδή πρόκειται για μακρυνάρι πιντιέφ σχεδόν 600 σελίδων, εγώ θα δίνω όπου χρειάζεται παραπομπές σε συγκεκριμένες σελίδες του ΦΕΚ, κι όποιος έχει όρεξη μπορεί να πάει να τις διαβάσει για του λόγου το αληθές.
Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, οι δύο βασικοί άξονες πάνω στους οποίους κινείται το μνημόνιο είναι η δημοσιονομική εξυγίανση και η αύξηση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Στο θέμα της δημοσιονομικής εξυγίανσης, τα πράγματα είναι πολύ συγκεκριμένα: το μνημόνιο μας επιτρέπει να κλείσουμε τη φετινή χρονιά με πρωτογενές έλλειμμα όχι μεγαλύτερο από 2 δις ευρώ (2,063 δις, για την ακρίβεια), του χρόνου όμως θα πρέπει να περάσουμε σε πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης των 3,6 δις τουλάχιστον, και το 2014 το πλεόνασμα αυτό θα πρέπει να φτάσει στα 9,5 δις (σελ.780). Συνολικά δηλαδή χρειαζόμαστε, για τα επόμενα δυόμισι χρόνια, 11,5 δις ευρώ και κάτι ψιλά, τα οποία θα πρέπει να εξοικονομηθούν είτε μέσω αύξησης των εσόδων είτε μέσω μείωσης των δαπανών. Πρόκειται για τα περίφημα "μέτρα του Ιουνίου", στα οποία θα πρέπει να προσθέσουμε το μπάλωμα κάθε τρύπας που θα προκύψει κατά την εκτέλεση του προϋπολογισμού, αφού στο μνημόνιο υπάρχει δέσμευση για λήψη πρόσθετων μέτρων, αν παραστεί ανάγκη, έτσι ώστε να τηρηθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι (σελ.701, 781).
Στο σημείο αυτό, η πρόταση των κομμάτων του εναλλακτικού μνημονίου (ας τα πούμε έτσι) είναι η παράταση του προγράμματος κατά τουλάχιστον ένα έτος, ώστε η προσαρμογή να ολοκληρωθεί το 2015 αντί του 2014. Νομίζω ότι την πατρότητα της πρότασης διεκδικεί και πάλι ο Βενιζέλος, αν και στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για καμιά πρωτοποριακή ιδέα που την κατέβασε μόνος του, παρά για πρόβλεψη που υπάρχει ήδη στο μνημόνιο, έστω σαν ενδεχόμενο σε περίπτωση που η ύφεση είναι "σημαντικά βαθύτερη της αναμενόμενης" (σελ.698). Για κάποιον περίεργο λόγο, θεωρείται λίγο-πολύ δεδομένο ότι η πρόταση αυτή, την οποία προσυπογράφει και η ΝΔ και η ΔΗΜΑΡ (που μάλιστα μιλάει για 3ετή επέκταση) θα γίνει δεκτή από τους εταίρους και δανειστές μας χωρίς πολλά-πολλά. Αντικειμενικά ωστόσο η πρόταση αυτή παρουσιάζει τις εξής δυσκολίες: α) δημιουργεί ένα κενό στη χρηματοδότηση της χώρας, το οποίο θα πρέπει με κάποιο τρόπο να καλυφθεί -εκτός κι αν μπορούμε να βγούμε στις αγορές το 2014-2015, πράγμα που νομίζω ότι δεν το βάζει ούτε ο πιο ευφάνταστος νους, β) ακόμη κι αν οι εταίροι μας συμφωνήσουν να καλύψουν αυτό το κενό, κάτι τέτοιο προφανώς θα γίνει στη βάση ενός ακόμη μνημονίου, και γ) τα λεφτά που μας λείπουν είναι ακριβώς τα ίδια, δηλαδή 11,5 δις, απλώς θα έχουμε περισσότερο χρόνο να τα βρούμε. Δεν λέω, κάτι είναι κι αυτό, πάντως θα πρέπει να τα βρούμε.
Από πού θα βρεθούν λοιπόν αυτά τα λεφτά; Αυτό μένει να διευκρινιστεί, ωστόσο το μνημόνιο παρέχει κάποιες κατευθύνσεις: μείωση των ειδικών μισθολογίων κατά μέσο όρο 10 % (σελ.781), μείωση της απασχόλησης στο Δημόσιο κατά 15.000 άτομα φέτος και κατά 150.000 άτομα συνολικά μέχρι το 2015 (σελ.698-699 και 786), μείωση κοινωνικών μεταβιβάσεων, μείωση συντάξεων (σελ.699), μείωση δαπανών υγείας κλπ.
Εδώ λοιπόν έχουμε ένα δεύτερο θεματάκι: τα κόμματα του εναλλακτικού μνημονίου ομονοούν στην ανάγκη να μην μειωθούν περαιτέρω μισθοί και συντάξεις, να μην υπάρξουν οριζόντιες περικοπές κλπ. Ωστόσο βασική δέσμευση που απορρέει από το μνημόνιο είναι ακριβώς να υπάρξουν περαιτέρω περικοπές, οι οποίες μπορεί να μην είναι ακριβώς οριζόντιες, αφορούν όμως αρκετά μεγάλες κοινωνικές ομάδες και εξαιρούν ρητά μόνο τους χαμηλοσυνταξιούχους, χωρίς όμως να προσδιορίζεται ακριβώς από ποιο ύψος σύνταξης και κάτω θεωρείται κάποιος χαμηλοσυνταξιούχος.
Αυτά όσον αφορά τον δημόσιο τομέα. Όσον αφορά τον ιδιωτικό και την περίφημη αύξηση της ανταγωνιστικότητας, τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα: εκτός από τη μείωση του βασικού μισθού που νομοθετήθηκε ήδη, τον περιορισμό της μετενέργειας και την κατάργηση της μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία, το μνημόνιο προβλέπει ακόμη ότι η κυβέρνηση θα καλέσει τους κοινωνικούς εταίρους να "αναθεωρήσουν" την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, προκειμένου "το πλαίσιο του κατώτατου μισθού να ευθυγραμμιστεί με αυτό συγκρίσιμων κρατών" (σελ.713, 801). Ποια θεωρούνται από το μνημόνιο συγκρίσιμα κράτη; Η Πορτογαλία, η Κεντρική και η Νοτιοανατολική Ευρώπη (σελ.713). Επίσης, η κυβέρνηση Παπαδήμου είχε δεσμευτεί ότι, προκειμένου να διασφαλιστεί η "ευκαμψία μισθών", θα εξετάσει και την περίπτωση πιο άμεσων επεμβάσεων -ό,τι κι αν σημαίνει αυτό, που μάλλον δεν σημαίνει τίποτα καλό (σελ.714).
Θέλετε κι άλλο; Υπάρχει ένα ακόμη μέτρο που υποτίθεται ότι θα αυξήσει την ανταγωνιστικότητα, για το οποίο έχει δεσμευτεί ρητά η προηγούμενη κυβέρνηση: η μείωση των εργοδοτικών εισφορών προς το ΙΚΑ κατά 5 % (σελ.713, 802), κατά τρόπο "δημοσιονομικά ουδέτερο": σε απλά ελληνικά, ό,τι απώλειες θα έχει το ΙΚΑ από τη μείωση αυτή, θα πρέπει να καλυφθούν χωρίς επιβάρυνση του Δημοσίου, επομένως είτε με αύξηση των εισφορών των εργαζομένων, είτε με μείωση των παροχών.
Κι αυτά χωρίς να πιάσουμε καθόλου το πρόγραμμα των αποκρατικοποιήσεων, τα έσοδα από το οποίο προβλέπεται ρητά ότι δεν θα μπαίνουν στον λογαριασμό της "δημοσιονομικής εξυγίανσης" (σελ.780). Όσο για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, που την ανέφερε και η κ. Λαγκάρντ τις προάλλες, το μνημόνιο δεν έχει θέσει και πολύ φιλόδοξους στόχους: προβλέπει έσοδα όχι μεγαλύτερα από 1,5 % του ΑΕΠ για την περίοδο από το 2013 ως το 2015 (χοντρικά, γύρω στα 3 δις), ενώ την ίδια στιγμή επιμένει στη διατήρηση του σχετικού φορολογικού βάρους από έμμεσους φόρους (σελ.701).
Θα μπορούσα να συνεχίσω κι άλλο τόσο, αλλά νομίζω ότι παραπάει. Εκεί που θέλω να καταλήξω είναι στο εξής: οι βασικές προτάσεις των κομμάτων που διακηρύττουν ότι ένα άλλο μνημόνιο είναι εφικτό έρχονται σε αντίθεση με τις θεμελιώδεις κατευθύνσεις του ίδιου του μνημονίου, δηλαδή τον ισοσκελισμό του προϋπολογισμού και την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος από τη μία, τη λεγόμενη εσωτερική υποτίμηση από την άλλη. Για παράδειγμα, οι προτάσεις της ΔΗΜΑΡ για εναλλακτικά ισοδύναμα δημοσιονομικά μέτρα, ενώ εμένα προσωπικά μου φαίνονται πολύ ενδιαφέρουσες, δεν βλέπω πώς θα μπορούσαν να πείσουν τους εταίρους μας, οι οποίοι έχουν αποδείξει ότι δεν βλέπουν με καλό μάτι γενικόλογες δεσμεύσεις του τύπου "θα εντοπίσουμε και θα εξαφανίσουμε τη σπατάλη δημοσίων πόρων" ή "θα περιορίσουμε τη φοροδιαφυγή". Προτιμούν τα σίγουρα, δηλαδή τις περικοπές μισθών-συντάξεων-κοινωνικών δαπανών, κι όσο για την ύφεση που προκαλούν...
Α, μάλιστα, εδώ φτάνουμε στη λεγόμενη "αναπτυξιακή διάσταση" της λιτότητας, η οποία θα έρθει στην επιφάνεια τώρα που "οι ευρωπαϊκοί συσχετισμοί αλλάζουν" (αυτό το λένε και ο Βενιζέλος και ο Σαμαράς, οι οποίοι καταπώς φαίνεται δεν θεωρούν ότι η κατρακύλα των κομμάτων τους στις πρόσφατες εκλογές ανήκει σε αυτούς ακριβώς τους υπό αλλαγή συσχετισμούς). Λοιπόν, με το συμπάθειο, αλλά μέχρι να ξεκαθαρίσει πώς ακριβώς θα είναι αυτή η αναπτυξιακή διάσταση, ας κρατάμε κάπως μικρό καλάθι: για παράδειγμα, ο Βενιζέλος έχει κάνει σημαία τα 50 δις της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, που θα πέσουνε λέει στην αγορά και θα δώσουν ρευστότητα: στην πραγματικότητα, τα 50 δις της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών θα πάνε στις τράπεζες και αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Από εκεί και πέρα, το τι θα τα κάνουν οι τράπεζες είναι δικός τους λογαριασμός, εκτός κι αν το Δημόσιο αποκτήσει λόγο στη διοίκησή τους, ενδεχόμενο για το οποίο Βενιζέλος-Σαμαράς τηρούν πεισματική σιγή (αν δεν μου έχει διαφύγει κάτι). Ας σημειώσουμε πάντως ότι, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, η ενίσχυση των τραπεζών με έκτακτη ρευστότητα έχει φτάσει στο ιλιγγιώδες ποσό του 1 τρις, χωρίς η πραγματική οικονομία να έχει δει και πολύ όφελος από αυτά τα χρήματα. Η δε πολυθρύλητη αξιοποίηση των πόρων του ΕΣΠΑ περνάει επίσης, είτε μας αρέσει είτε όχι, μέσα από τις τράπεζες: το ΕΣΠΑ δεν μοιράζει τζάμπα λεφτά σε επιχειρηματίες, το ΕΣΠΑ επιδοτεί επιχειρηματικά σχέδια τα οποία βασίζονται και σε ίδια κεφάλαια, τα οποία ίδια κεφάλαια συνήθως ο επιχειρηματίας τα δανείζεται. Αν λοιπόν οι τράπεζες συνεχίσουν τη μέχρι τώρα πολιτική συγκράτησης της πιστωτικής επέκτασης, ΕΣΠΑ γιοκ. Άσε που, με την εγχώρια ζήτηση τσακισμένη λόγω της ύφεσης, όπως πάνε τα πράγματα δεν θα απομείνουν και πολλοί επιχειρηματίες που να μπορούν να διεκδικήσουν κονδύλια από το ΕΣΠΑ.
Σε όλα αυτά, ας προσθέσουμε και ένα ακόμα στοιχείο: το δεύτερο μνημόνιο το διαπραγματεύτηκε μόλις πριν τρεις μήνες μια κυβέρνηση η οποία είχε συντριπτική κοινοβουλευτική πλειοψηφία άνω των 200 βουλευτών, για την οποία όμως δεν μπορεί να πει κανείς ότι έδρεψε δάφνες στην εφαρμογή του. Τώρα τα ίδια κόμματα, ενδεχομένως και με την προσθήκη κάποιων ακόμα, θα πάνε να διαπραγματευτούν αλλαγές σε πράγματα που συμφωνήθηκαν και νομοθετήθηκαν μόλις πριν 3 μήνες, κατά πάσα πιθανότητα με μικρότερη κοινοβουλευτική δύναμη και με ποιο ακριβώς επιχείρημα; Και τι θα γίνει αν οι εταίροι μας δεν πειστούν και επιμείνουν στην τήρηση των υπεσχημένων;
Κάνουμε νομίζω το λάθος να βλέπουμε το μνημόνιο σαν τιμοκατάλογο εστιατορίου, όπου μπορούμε να αφαιρέσουμε μερικά πιάτα ολίγον δύσπεπτα και να προσθέσουμε άλλα της αρεσκείας μας. Όμως το μνημόνιο έχει τη δική του εσωτερική λογική, η οποία εν πολλοίς υπαγορεύει το μενού των μέτρων και την οποία ή τη δέχεσαι ή όχι. Δεν γίνεται, για παράδειγμα, να έχεις και εσωτερική υποτίμηση και προστασία των εισοδημάτων ταυτόχρονα, είναι σχήμα οξύμωρο, πώς να το κάνουμε: στο σενάριο της εσωτερικής υποτίμησης η μείωση των εισοδημάτων είναι βασικός όρος, δεν είναι κάποιο δευτερεύον μέτρο που μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί από κάποιο άλλο. Υπ' αυτήν την έννοια, αν ένα κόμμα πιστεύει ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για μονομερείς ενέργειες, ότι δεν μας παίρνει να σηκώσουμε ανάστημα στους δανειστές μας και τα λοιπά, αυτό ναι μεν είναι απολύτως σεβαστό σαν πολιτική θέση, αλλά πρέπει να συνοδεύεται και από αναγνώριση των ορίων της δυνατότητας αναδιαπραγμάτευσης. Δεν μπορεί δηλαδή από τη μία μεριά να δέχεσαι το πολιτικό πλαίσιο που έχουν θέσει οι εταίροι μας με το μνημόνιο, κι απ' την άλλη να πιστεύεις ότι μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα επιβάλλεις τη δική σου οπτική για τα πράγματα, τη δική σου ατζέντα.
Και θα μου πει τώρα ο αναγνώστης που έκανε κουράγιο και διάβασε όλο αυτό το κατεβατό: καλά ρε φίλε, έκατσες κι έγραψες τόσο πράμα για να μας πεις να ψηφίσουμε ΣΥΡΙΖΑ; Λοιπόν, η απάντηση είναι όχι. Το έγραψα γιατί νομίζω ότι όλη αυτή η ιστορία της επαναδιαπραγμάτευσης, όποιο όνομα κι αν της δίνει το κάθε κόμμα, δεν είναι παρά ένα ευχάριστο παραμύθι που όμως αντικειμενικά μπάζει από δέκα μεριές, και που τελικά στηρίζεται μόνο στις αγαθές προθέσεις των εταίρων και δανειστών μας, τις οποίες για κάποιο λόγο τις θεωρούμε δεδομένες παρόλο που όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο αντίθετο συμπέρασμα. Όσο για τα χαΐρια του ΣΥΡΙΖΑ, σε επόμενο ποστ.
Ωραίος και σωστός. Σωστός και ωραίος.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν κατέβαινες στις εκλογές θα σε ψήφιζα.
ΑπάντησηΔιαγραφή"νομίζω ότι όλη αυτή η ιστορία της επαναδιαπραγμάτευσης, όποιο όνομα κι αν της δίνει το κάθε κόμμα, δεν είναι παρά ένα ευχάριστο παραμύθι που όμως αντικειμενικά μπάζει από δέκα μεριές, και που τελικά στηρίζεται μόνο στις αγαθές προθέσεις των εταίρων και δανειστών μας, τις οποίες για κάποιο λόγο τις θεωρούμε δεδομένες παρόλο που όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο αντίθετο συμπέρασμα"
ΑπάντησηΔιαγραφήκαι ποιος σου ειπε οτι εχουμε άλλη επιλογη δηλαδη?
Πάντως το άρθρο ήταν άκρως διαφωτιστικό και τεκμηριωμένο. Πολύ καλό.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕνδιαφέρον άρθρο. Είμαι περίεργος να δω και το επόμενο για την "άλλη επιλογή" που αναρωτιέται αν έχουμε ο SG...
ΑπάντησηΔιαγραφήΩραίο το κειμενάκι και συμφωνώ απόλυτα με το συμπέρασμα, αλλά δεν μπορώ να καταλάβω γιατί διαχωρίζεις το ΣΥΡΙΖΑ.. οι τελευταίες "θέσεις" που βγάζουν προς τα έξω είναι ακριβώς για επαναδιαπραγμάτευση των όρων των μνημονίων.. εκτός αν χάνω κάτι..
ΑπάντησηΔιαγραφήΕυρυτάνας
"Δεν γίνεται, για παράδειγμα, να έχεις και εσωτερική υποτίμηση και προστασία των εισοδημάτων ταυτόχρονα, είναι σχήμα οξύμωρο, πώς να το κάνουμε: "
ΑπάντησηΔιαγραφήΈχεις απόλυτο δίκιο, αν και τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα. Στην πραγματικότητα, δεν γίνεται να έχεις και εσωτερική υποτίμηση και χαμηλό ποσοστό ανεργίας. Η εσωτερική υποτίμηση στηρίζεται στην υπόθεση ότι ο εργαζόμενος θα δεχτεί να κάνει την ίδια δουλειά για μικρότερη αμοιβή. Αν η ανεργία είναι χαμηλή, στην πρόταση του εργοδότη για μείωση ο εργαζόμενος του λέει ευγενικά bye-bye ή (πιπ πιθανό) του δείχνει ανάμεσα στα σκέλια του και βρίσκει δουλειά αλλού. Αν όμως η ανεργία είναι υψηλή, λέει κι ευχαριστώ που δεν τον απολύσανε.
Αυτό που θέλω να πω είναι ότι η εσωτερική υποτίμηση απαιτεί υψηλή ανεργία και άρα είναι στρατηγική, συνειδητή επιλογή το τραγικό ποσοστό ανεργίας που ζούμε.
Πολύ καλό! Σε αναμονή για τη συνέχεια...
ΑπάντησηΔιαγραφή"Αυτό που θέλω να πω είναι ότι η εσωτερική υποτίμηση απαιτεί υψηλή ανεργία και άρα είναι στρατηγική, συνειδητή επιλογή το τραγικό ποσοστό ανεργίας που ζούμε."
ΑπάντησηΔιαγραφήτο ακριβως αναποδο, σε συνθηκες ελλειψης ζητησης οπως τωρα, αν οι μισθοι δεν ειναι ευελικτοι αναγκαστικα ανεβαινει η ανεργια. Η εσωτερικη υποτιμηση θα μπορουσε θεωρητικα να γινει ακριβως ιδια με μια εξωτερικη, θα συντονιζε η κυβερνηση εργοδοτες και εργαζομενους ωστε απο τωρα και περα οι τιμες και οι μισθοι ολων των υπηρεσιων να πεσουν ξερω γω 30%. Σε αυτην την περιπτωση η ανεργια θα ηταν χαμηλη, οπως ειναι ξερω γω σε χωρες που εχουν πολυ χαμηλοτερο εισοδημα απο την Ελλαδα.
"Δεν γίνεται, για παράδειγμα, να έχεις και εσωτερική υποτίμηση και προστασία των εισοδημάτων ταυτόχρονα, είναι σχήμα οξύμωρο, πώς να το κάνουμε:"
δεν γινεται να εχεις κανενος ειδους υποτιμηση και να μην αλλαξει κατι. Και στις δυο υποτιμησεις προσπαθουμε να αλλαξουμε τις σχετικες τιμες εωστερικου και εξωτερικου, αυτο σημαινει οτι ο Ελληνας θα μπορει να αγοραζει λιγοτερα ξενα προϊοντα βασικα. Δυστυχως ο κοσμος δεν το προσεχει αυτο οταν γινονται εξωτερικες υποτιμησεις, ενω τωρα με την εσωτερικη ειναι ολοφανερο. Στην πραγματικοτητα ομως οσον αφορα τα πραγματικα εισοδηματα οι δυο υποτιμησεις ειναι τελικα ισοδυναμες οταν ολοκληρωνεται η διαδικασια, με μια σημαντικη διαφορα: η εξωτερικη υποτιμηση μειωνει και τις περιουσιες μας πολυ περισσοτερο.
Αναμένω το ποστ για τα χαΐρια του Συριζα για να σου δώσω ψήφο εμπιστοσύνης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠρος το παρόν μόνο ανοχή, αν εχεις 120 έδρες, είσαι οκ :Ρ
@S G:
ΑπάντησηΔιαγραφήΈγραψα ότι η μέθοδος της εσωτερικής υποτίμησης δουλεύει μόνο σε περιβάλλον υψηλής ανεργίας. Δεν βλέπω πώς συνιστά "ακριβώς ανάποδο" η θέση "αν οι μισθοι δεν ειναι ευελικτοι αναγκαστικα ανεβαινει η ανεργια".
Ανεξάρτητα από αυτό, και παρότι η ανάγκη ευελιξίας στους μισθούς αποτελεί την πολιτικά ορθή οικονομική θεωρία των ημερών μας, θα μου επιτρέψεις ένα σχόλιο: εδώ και 2,5 χρόνια οι μισθοί στην Ελλάδα γίνονται όλο και πιο ευέλικτοι. Σύμφωνα με την θέση σου, η ανεργία θα έπρεπε να μειώνεται. Προφανώς, ισχύει το αντίθετο. Μάλιστα, κλασσική time series analysis δείχνει ότι κάθε νέα δέσμη μέτρων κατά των μισθών ακολουθείται 1 με 1,5 μήνα μετά από άνοδο της ανεργίας. Με άλλα λόγια, η θεωρία ακούγεται σωστή, μόνο που η πραγματικότητα διαφωνεί μαζί της. Όσο για τις "συνθήκες έλλειψης ζήτησης", οι υφεσιακές συνθήκες *δεν* είναι καιρικό φαινόμενο, είναι κάτι άμεσα εκπορευόμενα από τις ακολουθούμενες πολιτικές.
Για το ισοδύναμο αποτέλεσμα των δύο τύπων υποτιμήσεων, θα κρατούσα επιφυλάξεις. Δεν είμαι οικονομολόγος, αλλά αν καταλαβαινω σωστά, η βασική διαφορά είναι ότι στην εσωτερική προφυλάσσονται τα νομικά πρόσωπα από την υποτίμηση, η δε εξωτερική πάει χέρι-χέρι με το ροκάνισμα όλων των εισοδημάτων από υψηλό πληθωρισμό. Οι περιουσίες μας ωστόσο μειώνονται και στις δύο περιπτώσεις: η αξία κάθε περιουσιακού στοιχείου είναι ίση με την τιμή που είναι πρόθυμος να δώσει ο υποψήφιος αγοραστής. Δε νομίζω ότι μπορεί να πουληθεί π.χ. ένα σπίτι σήμερα στην ίδια τιμή που θα έπιανε το 2009, οπότε δεν βλέπω πώς έχει προφυλαχθεί η περιουσία όσων έχουν.
Πολύ ενδιαφέρον το κείμενό σου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ δημόσιος λόγος έχει επικεντρωθεί στον ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς να έχουν δοθεί πειστικές απαντήσεις στο τι σημαίνει επαναδιαπραγμάτευση, με ποιους όρους, ποια ανταλλάγματα και τι θα γίνει αν τελικά η επαναδιαπραγμάτευση αποτύχει.
Βέβαια είναι λίγο δύσκολο τα δύο μνημονιακά κόμματα να έχουν ήδη τις απαντήσεις αυτές. Μέχρι τις 6 Μαΐου δεν θυμάμαι να μιλούσαν για επαναδιαπραγμάτευση...
@S_G (πρώτο σχόλιο)
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυγγνώμη, αλλά το δόγμα ΤΙΝΑ σε αυτό το ιστολόγιο δεν γίνεται δεκτό για λόγους αρχής. Αν αποδέχεσαι αυτό το δόγμα, ναι μεν το σέβομαι σαν προσωπική σου θέση, αλλά σε αυτήν την περίπτωση δεν έχει νόημα να συνεχίσουμε την κουβέντα μας.
@Ευρυτάνας
Η θέση του ΣΥΡΙΖΑ (όπως την καταλαβαίνω εγώ τουλάχιστον, ομολογουμένως δεν είναι πάντοτε ξεκάθαρη) είναι ότι η διαπραγμάτευση με τους εταίρους θα πρέπει να γίνει σχεδόν από μηδενική βάση, με σκοπό μια νέα συμφωνία σε εντελώς άλλη κατεύθυνση από του ισχύοντος μνημονίου.
@S_G (δεύτερο σχόλιο)
Το θέμα είναι ότι η κυβέρνηση παρεμβαίνει μεν νομοθετικά και "διορθώνει" τους μισθούς προς τα κάτω, αλλά για τις τιμές δεν μπορεί να παρέμβει με τον ίδιο τρόπο (δλδ. νομοθετικά, ελεύθερη αγορά γαρ), οπότε μένουμε με την προσδοκία ότι οι επιχειρήσεις θα προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα της μειωμένης ζήτησης και ότι το μαγικό χέρι της σοφής αγοράς θα τα αυτορρυθμίσει όλα. Στο μεταξύ το ίδιο οικονομικό πρόγραμμα επιβάλλει αυξήσεις στους έμμεσους φόρους, και νέους φόρους (όπως ο ΕΦΚ στο φυσικό αέριο) που επιβαρύνουν το κόστος παραγωγής. Στο ίδιο μεταξύ οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν τρομερά προβλήματα ρευστότητας (από τις τράπεζες που δεν δανείζουν, από τους προμηθευτές που κόβουν την πίστωση) και όλα αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα η μείωση των μισθών να μην περνάει στις τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών, οπότε καταλήγουμε με μισθούς Ρουμανίας και τιμές Αθήνας του 2008, σαναλέμε Νέας Υόρκης.
Δεύτερον, μου φαίνεται σαν να προσπαθείς να μας πείσεις ότι μια εσωτερική υποτίμηση είναι προτιμότερη από μια εξωτερική. Μπορεί και να είναι, αλλά εγώ δεν υποστήριξα ότι μια εξωτερική υποτίμηση είναι προτιμότερη ούτε ότι πρέπει να γυρίσουμε στη δραχμή.
@Krot
:)
@metaparalogos
Ο Σαμαράς και πριν τις εκλογές της 6/5 μιλούσε για επαναδιαπραγμάτευση. Ο Βενιζέλος όχι και τόσο, αλλά εν πάση περιπτώσει κοντεύει μήνας από τις εκλογές και θα έπρεπε κάποιος να τους τα θέσει αυτά τα ερωτήματα, ούτως ή άλλως.
@Όλοι
Χρωστάω το ποστ για τον ΣΥΡΙΖΑ, το ξέρω. Το δουλεύω στο μυαλό μου και ελπίζω να το έχω αύριο, αλλά δεν υπόσχομαι γιατί τρέχουν και άλλες υποχρεώσεις, και δεν είναι εύκολο να τα προλάβω όλα.
"Δεύτερον, μου φαίνεται σαν να προσπαθείς να μας πείσεις ότι μια εσωτερική υποτίμηση είναι προτιμότερη από μια εξωτερική. Μπορεί και να είναι, αλλά εγώ δεν υποστήριξα ότι μια εξωτερική υποτίμηση είναι προτιμότερη ούτε ότι πρέπει να γυρίσουμε στη δραχμή."
ΑπάντησηΔιαγραφήε τοτε τι?
Γενικα το αν εχουμε επιλογη ή οχι δεν ειναι ζητημα δογματος αλλα πραγματικοτητας. Περι υποτιμησης ισως εχουμε επιλογη, αλλα για τις προθεσεις των δανειστων μας δεν εχουμε. Δεν μπορουμε να τις αλλαξουμε δηλαδη ευκολα.
"Το θέμα είναι ότι η κυβέρνηση παρεμβαίνει μεν νομοθετικά και "διορθώνει" τους μισθούς προς τα κάτω, αλλά για τις τιμές δεν μπορεί να παρέμβει με τον ίδιο τρόπο"
οι τιμες πεφτουν ηδη και ειναι απλα ανακριβες να λεει κανεις οτι ειμαστε στο 2008. Οι τιμες ομως δεν θα πεσουν οσο νομιζει κανεις, για τον απλο λογο οτι διαμορφωνονται σε διεθνες επιπεδο. Αυτο ειναι ενα γεγονος που παραμενει με εσωτερικη ή εξωτερικη υποτιμηση, οι τιμες ξερω γω πετρελαιου δεν διαμορφωνονται στην Αθηνα.
μπαμπακης
"Έγραψα ότι η μέθοδος της εσωτερικής υποτίμησης δουλεύει μόνο σε περιβάλλον υψηλής ανεργίας. Δεν βλέπω πώς συνιστά "ακριβώς ανάποδο" η θέση "αν οι μισθοι δεν ειναι ευελικτοι αναγκαστικα ανεβαινει η ανεργια". "
εχεις πιασει την αιτιοτητα αναποδα. Η εσωτερικη υποτιμηση θα μπορουσε καλλιστα να λειτουργησει με χαμηλη ανεργια, ο ιδιος ο στοχος της ειναι η πληρης αξιοποιηση του παραγωγικου δυναμικου, δηλαδη προφανως και η χαμηλη ανεργια! Αν ομως οι μισθοι ειναι δυσκαμπτοι, εχουμε αναγκαστικη ανοδο ανεργιας (κατι που ισχυει με ή χωρις εσωτερικη υποτιμηση).
"εδώ και 2,5 χρόνια οι μισθοί στην Ελλάδα γίνονται όλο και πιο ευέλικτοι. Σύμφωνα με την θέση σου, η ανεργία θα έπρεπε να μειώνεται"
ελα, για ονομα του θεου, ειναι προφανες οτι ειναι μια θεση που ισχυει ceteris paribus μονο. Ειναι σαν να προτεινει καποιος την θεση οτι οταν πατας γκαζι το αυτοκινητο τεινει να παει μπροστα και να μου φερεις αντιπαραδειγμα οτι οσο σε σπρχωνει μια νταλικα προς τα πισω πατησες γκαζι και δεν πηγες μπροστα!
"Δεν είμαι οικονομολόγος, αλλά αν καταλαβαινω σωστά, η βασική διαφορά είναι ότι στην εσωτερική προφυλάσσονται τα νομικά πρόσωπα από την υποτίμηση, η δε εξωτερική πάει χέρι-χέρι με το ροκάνισμα όλων των εισοδημάτων από υψηλό πληθωρισμό."
δεν το καταλαβα αυτο. Το θεμα εινια οτι η εσωτερικη επηρεαζει βασικα flows ενω η εξωτερικη αυτοματα και αμεσα επηρεαζει flows ΚΑΙ stocks (οπως περιουσιες). Λεπτομερειες εχω δωσει στο λινκ.
Νταξ', το 2008 σε πείραξε; Θες να πούμε 2009 και μισό; Σε ποια επίπεδα είναι οι τιμές, άσε να το πούμε εμείς που πάμε κάθε βδομάδα στο σούπερ μάρκετ... Κατά τ' άλλα έχεις δίκιο ότι οι τιμές διαμορφώνονται και σε διεθνές επίπεδο, δεν αντιλέγω, όπως ελπίζω να μην αντιλέγεις ότι συμβάλλουν και οι εγχώριες φορολογικές επιβαρύνσεις. Όπως και νά 'χει όμως, καταλήγουμε ή όχι στο συμπέρασμα ότι το σενάριο της εσωτερικής υποτίμησης μένει έτσι στη μέση, διότι η μεν μισθολογική "διόρθωση" επιβάλλεται νομοθετικά ενώ η διόρθωση στις τιμές όχι; Κι αυτό έχει δύο αποτελέσματα που και τα δύο υπονομεύουν τη λογική του μνημονίου: α) η εσωτερική ζήτηση καταρρέει, οπότε έχεις περισσότερη ύφεση, μείωση εσόδων του δημοσίου, μεγαλύτερο έλλειμμα, β) οι τιμές προϊόντων-υπηρεσιών δεν πέφτουν τόσο πολύ ώστε η αύξηση των εξαγωγών να καλύψει έστω τη διαφορά από τη μείωση της εσωτερικής ζήτησης (οπότε τουλάχιστον θα είχες και μια κάποια συγκράτηση της ανεργίας). Βάλε και το κοινωνικό κόστος της όλης διαδικασίας κι έχεις νομίζω πλήρη την εικόνα.
ΑπάντησηΔιαγραφή@S G:
ΑπάντησηΔιαγραφήΓμτ, είχα γράψει την απάντησή μου και είχαμε διακοπή ρεύματος και την έχασα. Το ιντερνετικό ισοδύναμο του "ο σκύλος μου έφαγε το σχόλιό μου"...
Πιο σύντομα λοιπόν: fair enough, πρέπει να ισχύει το "all other things being equal". Σημειώνω βέβαια ότι σε ολόκληρη την Ευρωζώνη έχουμε όλο και πιο ευέλικτους μισθούς και όλο και μεγαλύτερη ανεργία, άρα έχουμε πολλές πραγματικές περιπτώσεις χωρών όπου at least some things are not being equal, αλλά ΟΚ. Υπάρχει η νταλίκα.
Σε αυτή την περίπτωση, δεν είναι πιο λογικό να επικεντρωθούμε στη νταλίκα και όχι στο γκάζι; Γιατί, σύμφωνα με τον παραλληλισμό που κάνεις, όσο και να γίνουν ευέλικτοι οι ταλαίπωροι οι μισθοί δεν έχει καμία αξία - υπάρχουν άλλα βάρη που κατευθύνουν την οικονομία σε υψηλή ανεργία. Αν ισχύει αυτό, τότε αυτά τα άλλα βάρη (που, ποια είναι?) θα πρέπει να άρουμε και να αφήσουμε τους μισθούς ήσυχους μέχρι πραγματικά να έχουμε πετύχει το all other things being equal.
Για τη σύγκριση εσωτερικής και εξωτερικής υποτίμησης, δεν ήμουνα σαφής και συγνώμη. Δεν διάβασα το λινκ, σκοπεύω όμως να το διαβάσω. Έκανα μια πολύ συντομη αναφορά στο πώς εγώ αντιλαμβάνομαι τις διαφορές τους. Σε κάθε περίπτωση, την σύγκριση την βρίσκω δευτερεύον θέμα μπροστά στην αλληλοεπίδραση ευελιξίας και ανεργίας: γράφεις "Η εσωτερικη υποτιμηση θα μπορουσε καλλιστα να λειτουργησει με χαμηλη ανεργια" κι αυτό μου κάνει μεγάλη εντύπωση. Υπάρχει παράδειγμα που λειτούργησε έτσι; Από πλευράς εργαζομένου μου φαίνεται περίπου σχιζοφρενικό να δέχεσαι μείωση μισθού αν μπορείς σχετικά εύκολα να βρεις απασχόληση αλλού.
χασοδικ
ΑπάντησηΔιαγραφή"Σε ποια επίπεδα είναι οι τιμές, άσε να το πούμε εμείς που πάμε κάθε βδομάδα στο σούπερ μάρκετ"
τυπικο λαθος, γιατι το σουπερμαρκετ ειναι σχετικα μικρο μερος των εξοδων ενος νοικοκυριου (τοσο τυπικο πουχω γραψει ολοκληρο πεηπερ σχετικα :) )
"Όπως και νά 'χει όμως, καταλήγουμε ή όχι στο συμπέρασμα ότι το σενάριο της εσωτερικής υποτίμησης μένει έτσι στη μέση, διότι η μεν μισθολογική "διόρθωση" επιβάλλεται νομοθετικά ενώ η διόρθωση στις τιμές όχι;"
μα οι εξαγωγες δεν εξαρτωνται απο τις τιμες λιανικης στην Ελλαδα αλλα απο το κοστος παραγωγης, που εχει πεσει σημαντικα! η εσωτερικη υποτιμηση δεν λεει οτι θα φτηνηνουν τα λεμονια Ισραηλ και οι μπανανες Εκουαδορ στο σουπερ μαρκετ, λεει οτι οι εξαγωγικες επιχειρησεις θα μπορουν να εξαγουν καλυτερα (ειτε περισσοτερο, ειτε με μεγαλυτερο κερδος).
"οι τιμές προϊόντων-υπηρεσιών δεν πέφτουν τόσο πολύ ώστε η αύξηση των εξαγωγών να καλύψει έστω τη διαφορά από τη μείωση της εσωτερικής ζήτησης (οπότε τουλάχιστον θα είχες και μια κάποια συγκράτηση της ανεργίας)"
η ανεργια δεν εχει να κανει με την ζητηση μονο αλλα με την τιμη της εργασιας. Υπαρχουν χωρες με πολυ χαμηλοτερη ζητηση απο την Ελλαδα, που ομως η ανεργια ειναι χαμηλη (πχ Τσεχια). Ο λογος ειναι προφανης.
μπαμπακ
κατσε να γυρισουμε στην δραχμη και θα εχεις ρευμα μονο 5 ωρες την ημερα :)
"Σημειώνω βέβαια ότι σε ολόκληρη την Ευρωζώνη έχουμε όλο και πιο ευέλικτους μισθούς και όλο και μεγαλύτερη ανεργία"
η Γερμανια τι σου λεει?
"Σε αυτή την περίπτωση, δεν είναι πιο λογικό να επικεντρωθούμε στη νταλίκα και όχι στο γκάζι;"
το προφανες ειναι να δουλευουμε σαν τρελοι και για τα δυο, πριν πεσει το αμαξι στον γκρεμο. Απο την μια συζητας με τον οδηγο της νταλικας το πως και γιατι πρεπει να σταματησει να σε σπρωχνει, απο την αλλη πατας οσο γκαζι μπορεις.
"Από πλευράς εργαζομένου μου φαίνεται περίπου σχιζοφρενικό να δέχεσαι μείωση μισθού αν μπορείς σχετικά εύκολα να βρεις απασχόληση αλλού."
με τι μισθο θα βρεις αλλου? ειναι θεμα συντονισμου βασικα και βεβαια πνευματος συνεργασιας και κατανοησης. Πρεπει να καταλαβουμε οτι στην ιδια βαρκα ειμαστε ολοι και η βαρκα βουλιαζει.
Αλλα τελοσπαντων, εστω οτι με την αναμενομενη και εν μερει λογικη δυσκαμψια των μισθων η εσωτερικη υποτιμηση προχωραει με καποια αυξημενη ανεργια. Δεν βλεπω γιατι η ανεργια να ειναι εκει που ειναι τωρα, πανω απο 20%!! Αυτο ειναι παραλογο νουμερο, αδικαιολογητο, οχι μονο προκαλει βαθυ πονο σε πολλους αλλα ειναι και τεραστια σπαταλη ανθρωπων και πορων.
SG θα είχες απόλυτο δίκιο στο θέμα ανεργία/υποτίμηση/μισθοί αν ο άνθρωπος μπορούσε να τρέφεται με μισό λεμονάκι ισραήλ. Επειδή δεν ισχύει όμως αυτό, έλεγξε λίγο μήπως έχεις πάρει εσύ ανάποδα την αιτιατότητα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕν γένει βέβαια η αιτιατότητα είναι κάτι σχετικό στις αλυσιδωτές διαδικασίες και μπορείς να την επικαλείσαι μόνο στην έναρξή τους.
Αυτός είναι και ο λόγος που δεν μπορεί κανείς να συμφωνήσει αν η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα (παρότι για τη φύση είναι εντελώς φανερό πως το αυγό έκανε την κότα)!