23 Φεβρουαρίου 2012

Δεν θέλω να σκέφτομαι πονηρά, γιατί συνήθως πέφτω μέσα

Χτες ο Γιάννης ο Νικολόπουλος επισήμανε στο μπλογκ του μια διάταξη που περιλαμβάνεται στο άρθρο 20 του νομοσχεδίου του Υπουργείου ΠροΠο με τον τίτλο "Παροχή Υπηρεσιών Ασφαλείας από Ένοπλους Φρουρούς σε Εμπορικά Πλοία και άλλες διατάξεις", και η οποία (εάν ψηφιστεί) καταργεί την εφαρμογή της διαδικασίας του αυτοφώρου σε περιπτώσεις αδικημάτων που διαπράττονται από "αστυνομικό, λιμενικό ή πυροσβεστικό υπάλληλο, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους και εξαιτίας αυτών" και τα οποία διώκονται κατ' έγκληση (παναπεί, όχι αυτεπαγγέλτως).

Στα ελληνικά ιντερνέτς ξεσηκώθηκε ένα σχετικό σούσουρο: δίνεται δηλαδή ασυλία στην αστυνομία να ανοίγει τα κεφάλια των διαδηλωτών άφοβα; Φαρμακερά σχόλια εκτοξεύτηκαν στο τουίτερ, βρέθηκε μέχρι και κάποιος που αναρωτήθηκε αν αυτό σημαίνει ότι θα βγει από τη φυλακή ο Κορκονέας!

Να δούμε λίγο τα πράγματα πιο ψύχραιμα: Είναι σαφές ότι αυτό που προτείνεται να καταργηθεί είναι η εφαρμογή της διαδικασίας του αυτοφώρου και όχι το αξιόποινο. Επομένως για ασυλία δεν μπορούμε να μιλάμε -τα αδικήματα παραμένουν αδικήματα και οι προβλεπόμενες ποινές είναι οι ίδιες. Επισημάνθηκε (αρχικά από τον Γιάννη, και εν συνεχεία από όσους αντέγραψαν την ανάρτησή του...) ότι με την τακτική διαδικασία προκύπτουν καθυστερήσεις, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν στην παραγραφή των αδικημάτων. Σωστό είναι αυτό, μόνο που πρόκειται για γενικότερο πρόβλημα: ο νόμος ορίζει ότι τα πλημμελήματα παραγράφονται στα πέντε χρόνια από την τέλεσή τους, και, αν στο μεταξύ έχει αρχίσει η κύρια διαδικασία, ο χρόνος αυτός παρατείνεται για τρία ακόμη χρόνια. Ουσιαστικά δηλαδή μιλάμε για μια οκταετία, χρόνος που θα έπρεπε να θεωρείται υπερεπαρκής ώστε να μην παραγράφεται ποτέ κανένα πλημμέλημα. Στην άκρως ιδιότυπη ελληνική δικαστική πραγματικότητα, βέβαια, υπάρχουν περιπτώσεις που η οκταετία έχει αποδειχθεί ανεπαρκής. Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς πάντως, και λίγο κυνικοί, ούτε η εφαρμογή της διαδικασίας του αυτοφώρου εξασφαλίζει ότι δεν θα παραγραφεί ένα αδίκημα εν επιδικία: αρκούν ένα-δυο απειλητικά τηλεφωνήματα για βόμβα στην Ευελπίδων, και μια χαρά "εξισώνονται" χρονικά οι διαδικασίες... Επίσης, ας σημειώσουμε εδώ ότι, ειδικά για το αδίκημα της εξύβρισης (και κάποια άλλα που θεωρούνται "ήσσονος βαρύτητας"), η ελληνική Πολιτεία έχει ανακαλύψει και τη φάμπρικα της "υφ' όρων παραγραφής", με την οποία στέλνει μαζικά στο αρχείο τέτοιες υποθέσεις προκειμένου "να αποσυμφορηθεί η ποινική δικαιοσύνη" (πιο πρόσφατες τέτοιες ρυθμίσεις έγιναν το 2011 και το 2005).

Όπως έχει επισημανθεί πολλάκις στο παρελθόν, το πραγματικό πρόβλημα είναι πρωθύστερο: την ώρα που η ένδοξη Ελληνική Αστυνομία και το αρμόδιο υπουργείο υπερασπίζονται με νύχια και με δόντια το ιερό δικαίωμα των δυνάμεων αποκατάστασης της τάξης να μη φέρουν διακριτικά κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι ότι οι άντρες των ΥΜΕΤ, ΔΕΛΤΑ, ΔΙΑΣ και λοιπών αρκτικόλεξων μπορούν να ξεδίνουν ανενόχλητοι επί δικαίων και αδίκων διαδηλωτών, εφόσον πρακτικά δεν μπορούν να αναγνωριστούν ώστε να τους καταλογιστούν τυχόν αξιόποινες πράξεις. Όσο λοιπόν αυτό το ζητηματάκι παραμένει άλυτο, και κάτι μου λέει ότι θα παραμένει για πολύ ακόμα, το να συζητάμε αν θα εφαρμόζεται η αυτόφωρη ή η τακτική διαδικασία μου φαίνεται κάπως άκαιρο. Με άλλα λόγια, πόσες φορές θυμάστε να κάθισε αστυνομικός στο σκαμνί επειδή επέδειξε υπερβάλλοντα ζήλο στη χρήση του ροπάλου ή των χημικών, είτε με τη μία είτε με την άλλη διαδικασία; (Στο σημείο αυτό να θυμίσουμε και ένα από τα πιο σύντομα ελληνικά ανέκδοτα: Ένορκη Διοικητική Εξέταση).

Το ερώτημα βέβαια μπορεί να τεθεί και από άλλη πλευρά: ποιος ακριβώς είναι ο σκοπός της προτεινόμενης από το υπουργείο ρύθμισης; Θέλω να πω, αν είχε διαπιστωθεί ότι γίνεται κατάχρηση του αυτοφώρου σε τέτοιες περιπτώσεις, ότι ας πούμε γίνονται κακόβουλες μηνύσεις ώστε να σέρνονται αθώοι αστυνομικοί στα δικαστήρια στα καλά του καθουμένου, πράγμα που έχει σαν αποτέλεσμα να αποσπώνται από την άσκηση των καθηκόντων τους ή να αυτοπεριορίζονται και να μην είναι αποτελεσματικοί, κάτι τέτοιο τέλος πάντων, τότε ενδεχομένως η προτεινόμενη ρύθμιση να είχε κάποια λογική. Ενδεχομένως.

Συνήθως, όταν θέλουμε να εξακριβώσουμε τον σκοπό του νομοθέτη, μπορούμε να εφαρμόσουμε μία από τις εξής δύο μεθόδους: είτε να μυρίσουμε τα νύχια μας (μέθοδος αρκετά δημοφιλής και διασκεδαστική, που όμως στερείται κάπως επιστημονικής βάσης), είτε να ρίξουμε μια ματιά στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει κάθε νομοσχέδιο και η οποία, όπως λέει και το όνομά της, καλείται να μας διαφωτίσει (εμάς και τους βουλευτές που πρόκειται να ψηφίσουν τη διάταξη) σχετικά με το τι επιδιώκει ο νομοθέτης. Ψάχνουμε λοιπόν στο διαδίκτυο την αιτιολογική έκθεση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου, εντοπίζουμε την παράγραφο που αναφέρεται στην επίμαχη ρύθμιση, και διαβάζουμε τα εξής:

Στο άρθρο 20 προβλέπεται η εξαίρεση εφαρµογής συγκεκριµένων διατάξεων του Κώδικα Ποινικής Δικονοµίας για τα αδικήµατα που διώκονται κατ' έγκληση και φέρεται ότι διαπράχθηκαν από αστυνοµικό, λιµενικό ή πυροσβεστικό υπάλληλο κατά την άσκηση των καθηκόντων τους και εξαιτίας αυτών.

Κι αυτό είναι όλο. Που σημαίνει ότι ο νομοθέτης μας αφήνει στο σκοτάδι σχετικά με το τι ακριβώς επιδιώκει με την προτεινόμενη ρύθμιση, και το μόνο στο οποίο μπορούμε να ελπίζουμε είναι να συζητηθεί το θέμα στη Βουλή, είτε στην αρμόδια επιτροπή είτε στην ολομέλεια, μπας και φωτιστούμε κάπως.

Συμπέρασμα; Αβέβαιο. Θεωρητικά μιλώντας, κάθε διάταξη που εισάγεται σε νομοσχέδιο θα πρέπει να έχει κάποιον συγκεκριµένο σκοπό και ο σκοπός αυτός θα πρέπει να είναι διαφανής. Στην προκειμένη περίπτωση κάτι τέτοιο δεν ισχύει, με αποτέλεσμα ο καθένας να μπορεί να βάλει με το μυαλό του διάφορα. Οπότε, αν μεν η ρύθμιση αυτή πρόκειται να αντιμετωπίσει κάποιο υπαρκτό πρόβλημα, περιμένω με μεγάλη περιέργεια να μάθω ποιο είναι αυτό -και στο μεταξύ αναρωτιέμαι γιατί μας το κρατάνε μυστικό και δεν το γράφουν στην αιτιολογική έκθεση. Αν πάλι όχι, τότε το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς είναι ότι στέλνει λάθος μηνύματα στην κοινή γνώμη.


.

8 σχόλια:

  1. Ορίστε! Πρόταση νόμου και αιτιολογική έκθεση μαζί.
    (Ωραιότατη η διατύπωση στην κανονική αιτιολογική έκθεση, μην τυχόν και αντιληφθεί κανένας βουλευτής τι πραγματικά ψηφίζει...)
    (Επίσης, είναι νομίζω καιρός να καταργηθεί η ειδική δωσιδικία ημών των δικηγόρων και των λοιπών στυλοβατών της κοινωνίας μας.)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ρε συνονόματε, χίλια ευχαριστώ. Λογοτεχνικό αριστούργημα, έχει μέσα απ' όλα, αρχαία μυθολογία, νευρολογία, ψυχιατρική, κοινωνιολογία, τα πάντα όλα. Ελπίζω να την καταθέσει ο Παπουτσής στη Βουλή αυτούσια, να διασωθεί για τις επόμενες γενιές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. "...μην λησμονούμε ότι, κατά τον Όμηρο, τον ίδιο τον θρόνο του Δία στον Όλυμπο τον εφύλασσαν το Κράτος και η Βία, έννοιες τόσο συνυφασμένες που τους δόθηκε θεϊκή υπόσταση και τόσο ουσιώδης ρόλος..."

    Ασχολίαστο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ωραίος χασοδίκη! Έβαλες τα πράγματα στη σωστή τους σειρά.
    ( Αν μου επιτρέπεις τη διαπίστωση :όταν βλέπουμε τα πράγματα ψυχραιμότερα , πάντοτε τα βλέπουμε καλύτερα. Απαραίτητη βέβαια γι'αυτό προϋπόθεση η γνώση των πραγμάτων.)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Πάντως, όντως η πρόταση έχει τα πάντα μέσα... Για να μην ξεχνάμε και την καταγωγή μας...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Κάπου θυμόμουν ότι την είχα ξαναδεί αυτή τη ρύθμιση, αλλά προφανώς δεν είχε περάσει τότε. Είχε κατατεθεί σχετική τροπολογία στο νομοσχέδιο για την επιτάχυνση της πολιτικής δίκης.(http://www.thanos-plevris.gr/deltia-typoy/katathesi-tropologion-gia-to-prosopiko-tis-ellinikis-astynomias.html). Υποθέτω ότι είχε παγώσει το θέμα και επανήλθε τώρα ή, εντωμεταξύ, έπιασε το lobbying των Αστυνομικών και την έφερε τη διάταξη το ίδιο το Υπουργείο. Προφανώς, όμως, τελικά υιοθετήθηκε μόνο η προτεινόμενη διάταξη και όχι η αιτιολογία για τη θέσπισή της: "Αστυνομικοί που κατά την άσκηση των καθηκόντων τους προβαίνουν σε συλλήψεις και προσαγωγές πολλές φορές δέχονται ανυπόστατες μηνύσεις προκειμένου να υπάρξει και εναντίον αυτών οι διαδικασίες του αυτοφώρου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο αστυνομικός που ασκεί τα καθήκοντα του κινδυνεύει να ταλαιπωρηθεί με τις διαδικασίες του αυτοφώρου". Είναι κοντά σε αυτό που υποθέσατε, αγαπητέ Χασοδίκη. Προσωπικά, βέβαια, δεν βρίσκω την αποφυγή της "ταλαιπωρίας" των οργάνων της τάξης ως επαρκή δικαιοπολιτικό λόγο για την κατάργηση του αυτοφώρου. Συμφωνώ με τον nikos10 ότι επέλεξαν να μην αιτιολογήσουν καθόλου την εισαγωγή της ρύθμισης, επειδή η αληθινή αιτιολογία είναι σκανδαλώδης. Περισσότερο, όμως, συμφωνώ μαζί σας ότι το αυτόφωρο είναι το λιγότερο σε αυτές τις περιπτώσεις, που μένουν στο απυρόβλητο για άλλους λόγους. Πάντως, τι να πω; Αν αυτό βοηθήσει τους ανθρώπους να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους και να εμποδίσουν την πυρπόληση της πόλης την επόμενη φορά που θα κινδυνεύσει, χαλάλι τους!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Αθηνά, ευχαριστώ για τις έξτρα πληροφορίες (σιγά-σιγά το φτιάχνουμε το παζλ). Ναι, είμαι βέβαιος ότι το μόνο πράγμα που αποτρέπει τα σεπτά όργανα της τάξης από το να μαντρώσουν τα παλικάρια με τις μολότοφ είναι ο φόβος του αυτόφωρου, οπότε με την καινούργια ρύθμιση η αποτελεσματικότητά τους θα εκτιναχθεί σε δυσθεώρητα ύψη...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. πριν πω οτιδηποτε αλλο η λέξη ενγενούς στην τριτη παραγραφο τριτη γραμμη του εγγραφου της ποασυ βγαζει ματι....

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Ενστάσεις και ισχυρισμοί
κατατίθενται μόνον εγγράφως
(Χασοδίκειος Πολιτική Δικονομία, άρθρον 228)