16 Φεβρουαρίου 2012

Μεταξύ τύπου και ουσίας

Οι σαρανταπέντε βουλευτές των τριών κομμάτων του κυβερνητικού (ο-θεός-να-τον-κάνει) συνασπισμού που διαγράφηκαν μετά την ψηφοφορία της Κυριακής πρέπει να αποτελούν, αν όχι παγκόσμιο, σίγουρα ευρωπαϊκό ρεκόρ, τόσο σαν απόλυτος αριθμός όσο και σαν ποσοστό (οι διαγραφέντες φτάνουν το 15 % του συνόλου). Κι όμως, το θέμα φαίνεται να μας απασχολεί μόνο σε σχέση με το εσωκομματικό και παραπολιτικό παρολί, κι όχι στην ουσία του.

Ποια πιστεύω ότι είναι η ουσία του, θα το συζητήσουμε πιο κάτω. Για την ώρα, ας πούμε δυο λογάκια περί κομματικής πειθαρχίας. Κάπου έχω διαβάσει (εδώ για την ακρίβεια) ότι οι βουλευτές έχουν λέει απεριόριστο το δικαίωμα της γνώμης και ψήφου κατά συνείδηση. Έχει προταθεί ο αντίλογος ότι, ναι βρε αδερφέ, ισχύει αυτό, αλλά απ' την άλλη σε τόσο καίρια ζητήματα και σε τόσο αποφασιστικές ψηφοφορίες, αν κάποιος ξεφύγει από την κομματική γραμμή, λογικό είναι -λέει- να θεωρείται ότι έθεσε εαυτόν εκτός κινήματος, που λέγαμε παλιά. Ο αντίλογος στον αντίλογο, πάλι, λέει ότι αν υπάρχει κάποια σοβαρή πολιτική διαφοροποίηση, σε τέτοια καίρια ζητήματα θα προκύψει και σε τέτοιες κρίσιμες ψηφοφορίες θα καταγραφεί. Πού θα καταγραφεί δηλαδή, στη συζήτηση του νομοσχεδίου για την προστασία της ρέγγας; Και ότι, εν πάση περιπτώσει, αυτό το χούι των πολιτικών αρχηγών να στέλνουν την επιστολή διαγραφής των διαφωνούντων στο προεδρείο της Βουλής πριν καν προλάβουν να καταμετρηθούν οι ψήφοι, πολύ δημοκρατικό δεν το λες.

Όπως και νά 'χει το θέμα, είτε λόγω κομματικής απειθαρχίας είτε λόγω οικειοθελούς αποχωρήσεως, αυτή τη στιγμή το κοινοβούλιό μας διαθέτει 63 ανεξάρτητους βουλευτές (μετράω και ΔΗΜΑΡ-ΔΗΣΥ, που τυπικά θεωρούνται ανεξάρτητοι). Που σημαίνει, κάτι παραπάνω από ένας-στους-πέντε. Και διατυπώνω ειλικρινά την απορία μου: ποιον ακριβώς εκπροσωπούν όλοι αυτοί;

Από συνταγματικής άποψης βέβαια τα πράγματα είναι ξεκάθαρα, οι βουλευτές αντιπροσωπεύουν το Έθνος, λέει, και τα σκυλιά δεμένα. Από πολιτικής άποψης, πάλι, όχι και τόσο. Διότι οι βουλευτές αυτοί δεν εκλέγηκαν ως ανεξάρτητοι· εκλέγηκαν ως εκφραστές της πολιτικής των κομμάτων, των οποίων ήταν μέλη κατά τις εκλογές του 2009. Από τις εκλογές του 2009 βέβαια έχουν περάσει δυόμισι χρόνια, οι πολιτικές των κομμάτων έχουν αλλάξει άρδην, και οι σήμερα ανεξάρτητοι βουλευτές έχουν διαφοροποιηθεί από τις καινούργιες πολιτικές των παλιών τους κομμάτων σε διαφορετικό χρόνο ο καθένας, έτσι ώστε να δημιουργείται ένας αχταρμάς που καθιστά την ερμηνεία της λαϊκής βούλησης και την οριοθέτηση της λαϊκής εντολής περισσότερο ακαδημαϊκή άσκηση, παρά κανονική πολιτική ερμηνεία.

Για παράδειγμα: ποιον εκπροσωπεί σήμερα στο κοινοβούλιο η Λούκα Κατσέλη; Ξεκίνησε βουλευτής (και υπουργός) του ΠΑΣΟΚ, διαγράφηκε πρώτη φορά, ξαναεντάχτηκε, ξαναδιαγράφηκε δεύτερη φορά. Εκπροσωπεί το βαθύ ΠΑΣΟΚ; Το ρηχό ΠΑΣΟΚ; Το εκσυγχρονιστικό ρεύμα; Το πατριωτικό; Το κοψοχέρικο ΠΑΣΟΚ μήπως; Ποιον εκπροσωπεί ο Κώστας Κιλτίδης, ο οποίος μέσα σε δυόμισι χρόνια έχει προλάβει να αλλάξει τρία κόμματα; Ποιον εκπροσωπούν όσοι από τους διαγραφέντες της Κυριακής εκφράζουν την άποψη ότι "μπορεί να μας διαγράψανε, αλλά η καρδιά μας παραμένει στο ΠΑΣΟΚ/στη ΝΔ";

Το μηντιακό κατεστημένο προσπαθεί βέβαια με νύχια και με δόντια να περάσει στην κοινή γνώμη την αντίληψη ότι οι κάθετες γραμμές που έτεμναν μέχρι πρότινος το πολιτικό σύστημα έχουν ξεθωριάσει, ότι τώρα πια η γραμμή είναι μία και τέμνει οριζόντια: από τη μια αυτοί που παλεύουν για τη σωτηρία της χώρας, με αίσθημα ευθύνης και μη λογαριάζοντας το προσωπικό πολιτικό κόστος, κι από την άλλη οι ανεύθυνοι, το κόμμα της δραχμής και της χρεωκοπίας. Εγώ πάλι λέω ότι αυτό το παραμύθι πρέπει να τελειώνει. Ότι η χρεωκοπία της χώρας είναι ουσιαστικά συντελεσμένη, και το ζητούμενο εδώ και κάμποσο καιρό ήταν -και συνεχίζει να είναι- η τεχνική διαχείρισής της, οπότε αυτοί που βαυκαλίζονται ότι έχουν πάρει εργολαβία τη σωτηρία της πατρίδος καλά θα έκαναν να μην ξανοίγονται τόσο πολύ και να γίνουν κατά τι πιο μετριοπαθείς. Άσε που το δήθεν επιχείρημα έχει ξεφτιλιστεί από την ίδια την πραγματικότητα, Δευτέρα-Τετάρτη-Παρασκευή η Λούκα Κατσέλη είναι από τη μεριά της ευθύνης, Τρίτη-Πέμπτη-Σάββατο από τη μεριά της ανευθυνότητας, το δε ΛάΟΣ αλλάζει βδομάδα παρά βδομάδα, ε, κάντε μας τη χάρη. (Και με την ευκαιρία: αυτό το κλισέ με τον "κύκλο της μεταπολίτευσης", που τον κλείνουμε τρεις φορές το χρόνο κι όλο ανοιχτός βρίσκεται, μήπως πρέπει κι αυτό να τελειώνει;)

Το αν είναι τώρα κατάλληλη η στιγμή να γίνουν εκλογές είναι κάτι συζητήσιμο, και δέχομαι καλόπιστα ότι πολλοί από αυτούς που απαντούν "όχι" στο ερώτημα έχουν επιχειρήματα που δεν πρέπει να αγνοούνται. Μέχρι εκεί όμως. Διότι απ' την άλλη πλευρά, αν δεχτούμε ότι το Σύνταγμα της χώρας είναι ένα κείμενο με ουσία, ένα κείμενο που ορίζει το δέον γενέσθαι στα πλαίσια της δημοκρατικής λειτουργίας, και που εν πάση περιπτώσει δεν κινείται σε κάποια σφαίρα του ιδεατού, έξω και πάνω από την πολιτική πραγματικότητα της χώρας, τότε θα πρέπει επίσης να δεχτούμε ότι αυτό που ζούμε σήμερα, αυτό το κοινοβούλιο που έχουμε σήμερα, αυτή η κυβέρνηση που έχουμε σήμερα, με τον τύπο του Συντάγματος μπορεί να συμμορφώνονται, με την ουσία όμως όχι και τόσο.

Δεν λέω, σπουδαίος στόχος η σωτηρία της χώρας (η σωτηρία της ψυχής επίσης), αξίζει σχεδόν κάθε θυσία. Σχεδόν. Η μία θυσία που σίγουρα δεν αξίζει είναι η θυσία της δημοκρατίας, η μετατροπή της δημοκρατίας σε οπερέτα, κατά τη διάρκεια της οποίας οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι του λαού θα αλλάζουν κοστούμια και χρώματα κάθε τρεις και πέντε. Και όσο αναγκαίο είναι να έχουμε μεθαύριο πετρέλαιο, φυσικό αέριο και γάλα εβαπορέ για τα παιδιά μας (που, είτε μας αρέσει είτε όχι, δεν εξαρτάται πια και τόσο από εμάς), άλλο τόσο αναγκαίο είναι να έχουμε και Δημοκρατία. Κι αυτό, ναι, εξαρτάται ακόμα από εμάς.


.

8 σχόλια:

  1. Χασοδίκη, εύγε για ένα ακόμα πολύ ωραίο ποστ!

    Πρόκειται πραγματικά για λεπτές γραμμές. Απ'τη μια σου λένε η κυβέρνηση έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής, οπότε τυπικά - κι εφόσον τουλάχιστον 151 βουλευτές συνεχίζουν να στηρίζουν την κυβέρνηση - είμαστε εντάξει μέχρι το φθινόπωρο του '13 που ολοκληρώνεται η θητεία της Βουλής. Απ'την άλλη, χωρίς να είμαι νομικός, έχω την εντύπωση ότι οι ερμηνείες του Συντάγματος στις οποίες έχει στηριχτεί αυτή η Βουλή για τις αποφάσεις της κατά καιρούς είναι αν μη τι άλλο λαρτζ: το θέμα του αν έπρεπε το πρώτο μνημόνιο να ψηφιστεί με πλειοψηφία δύο τρίτων, αν μπορεί ο πρωθυπουργός να μην είναι βουλευτής, κατά πόσο διάφορες διατάξεις μνημονίων και μεσομακροπρόθεσμων είναι σύμφωνες με το Σύνταγμα κλπ. Και κυρίως, όπως λες κι εσύ, υπάρχει ένα θέμα ουσίας: βουλευτές που είναι μια εδώ μια εκεί, τεράστιες διαδηλώσεις που είναι έστω μια ένδειξη πως κάτι έχει αλλάξει στην κοινωνία και το έθνος δεν είναι πια και τόσο σίγουρο ότι η Βουλή το εκπροσωπεί κλπ.

    Και τελικά, εδώ και καιρό μας θέτουν πολύ ξεκάθαρα το δίλημμα (δεν ξέρω αν άκουσες την Κυριακή στη Βουλή την απάντηση του ΠΑΣΟΚ στην ένσταση συνταγματικότητας του ΣΥΡΙΖΑ: ήταν χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της λογικής): κράτος δικαίου και δημοκρατία ή σωτηρία του έθνους; Ε, λοιπόν, πιο ανέντιμο ερώτημα δεν μπορώ να φανταστώ. Και μπορώ να σκεφτώ κάμποσα ιστορικά παραδείγματα όπου αυτό το ψευδοδίλημμα χρησιμοποιήθηκε από όχι και τόσο δημοκρατικά καθεστώτα (για να είμαι ευγενική). Για να πω με άλλα λόγια αυτό που λες κι εσύ, η απάντηση στο ψευδοδίλημμα είναι τελικά απλή: η σωτηρία του έθνους *είναι* η δημοκρατία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Πάντως Χασοδίκη πολύ μέσα στο μυαλό μου είσαι. Θα σε καταγγείλω για διατάραξη πνευματικής νομής και κλοπή ιδεών. :)

    Έχω και μερικές απορίες επί της ουσίας αλλά το μυαλό μου είναι κομμάτια. Αύριο (ελπίζω)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Εύγε! Εξαιρετικό ποστ.

    "Αντισυνταγματικός" είναι λέξη που έχει χάσει τη σημασία της εδώ και καιρό - η κοινή γνώμη θεωρεί ότι μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ τη χρησιμοποιεί στις ατάκες του.

    Βάση αυτών που γράφεις, λοιπόν (και συμφωνώ απολύτως), το Σύνταγμα στην Ελλάδα της κρίσης είναι ένα παλιό, καλό σενάριο, που η Βουλή αποφάσισε (λέμε τώρα) να γυρίσει σε "ευρωπαϊκό remake". Η σκηνοθεσία φυσικά είναι για κοπανάς το κεφάλι σου στον τοίχο και, όπως επισημαίνεις, το cast είναι για το γάμο του Κραγκιόζη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Δεν ξέρω αν πχ ένας βουλευτής κινούνταν δικαστικά κατά της διαγραφής του, τι γινόταν; Ουσιαστικά το Σύνταγμα και η Βουλή είναι ανώτερα όργανα από τον κομματικό μηχανισμό και το καταστατικό. Θα είχε γέλιο να ήθελε κάποιος βουλευτής να γελοιοποιήσει με ασφαλιστικά πχ μέτρα (ή άλλη ταχύτατη διαδικασία) μία διαγραφή εναντίον του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Για τις διαγραφές δεν συμφωνώ με την προσέγγισή σου. Με εκφράζει ο αντίλογος που παραθέτεις. Εξάλλου , όταν , καλώς ή κακώς , τα κόμματα αντιμετώπιζαν το ενδεχόμενο καταψηφισης με όρους εσχατολογικούς, θα ήταν τουλάχιστον ανακόλουθα , εάν κρατούσαν στις τάξεις τους τους βουλευτές τους που καταψήφισαν. Ήταν πια η διαγραφή τους ζήτημα στοιχειώδους αξιοπιστίας των κομμάτων.

    Οτι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα δημοκρατικής νομιμοποίησης είναι αυτονόητο. Πολύ πριν μάλιστα προκύψουν 63 ανεξάρτητοι βουλευτές.

    Για πες όμως ρε χασοδίκη , εσύ που εξετάζεις τα επιχειρήματα και τα αντεπιχειρήματα και τα επαντεπιχειρήματα: είσαι τόσο σίγουρος ότι " ότι η χρεωκοπία της χώρας είναι ουσιαστικά συντελεσμένη, και το ζητούμενο εδώ και κάμποσο καιρό ήταν -και συνεχίζει να είναι- η τεχνική διαχείρισής της " ? Δηλ. είτε χρεοκοπήσουμε ατάκτως είτε όχι, ένα και το αυτό. Και δεν θα σε ρωτήσω που το βασίζεις αυτό που λες , γιατί κρίνω αυτό το ερώτημα δυσανάλογα βαρύ για τις πλάτες οποιουδήποτε πολίτη διατυπώνει παρόμοιες θεωρίες , ενώ θεωρώ ότι τέτοιο ερώτημα πρέπει να απευθύνεται προς τα κόμματα που υποστηρίζουν αυτές τις θεωρίες. Θα σε ρωτήσω όμως , γιατί δεν σε πείθουν οι δραματικοί τόνοι της ελληνικής κυβέρνησης και της πλειοψηφίας της βουλής (= της επίσημης πολιτείας) για την περίπτωση της άτακτης χρεοκοπίας. Δεν ξέρουν τι τους γίνεται (και ποιος ξέρει καλύτερα από τους insiders) ή λένε ψέματα ( γιατί άραγε , είναι πουλημένοι?) ή κάτι άλλο?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Δείμε,
    δεν νομίζω ότι κάτι τέτοιο θα είχε νόημα, άλλωστε η διαγραφή είναι μόνο από την κοινοβουλευτική ομάδα και όχι από τη βουλευτική έδρα.

    Ανώνυμε,
    Το αν θα χρεωκοπήσουμε ατάκτως ή τακτικώς είναι αυτό που λέω: δύο διαφορετικές τεχνικές διαχείρισης της ίδιας πραγματικότητας. Και στις δύο περιπτώσεις χρεωκοπημένοι είμαστε, από τη στιγμή που α) τις υποχρεώσεις μας δεν μπορούμε να τις καλύψουμε μόνοι μας και β) κανείς δεν μας δανείζει οικειοθελώς στην ελεύθερη αγορά.
    Από μένα δεν θα ακούσεις εύκολα κατηγορίες για πουλημένους, προδότες και τα τοιαύτα. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η πλειοψηφία της βουλής, όπως εκφράστηκε προχτές, με πείθει ότι έχει δίκιο και ότι ο δρόμος της τακτικής χρεωκοπίας είναι προτιμότερος. Για την ακρίβεια, το μόνο επιχείρημα που προβάλλεται είναι ότι ο άλλος δρόμος, της άτακτης χρεωκοπίας, θα είναι τόσο πολύ δραματικά χειρότερος, που τίθεται αυτομάτως εκτός συζήτησης. Ε, εμένα το επιχείρημα αυτό δεν μου φτάνει, ιδίως από τη στιγμή που 29 κατασκευαστές πλυντηρίων, διακεκριμένοι οικονομολόγοι, αναλυτές των αγορών, μέχρι και οι Financial Times της Γερμανίας (που δεν τους λες ακριβώς "κόμμα της δραχμής") υποστηρίζουν με επιχειρήματα ότι και ο δρόμος της τακτικής χρεωκοπίας σε άτακτη θα καταλήξει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Επίτρεψέ μου μόνον να παρατηρήσω ότι ούτε οι 29 κατασκευαστές πλυντηρίου και λοιποί που αναφέρεις ούτε και εσύ αρνείστε τις επιπτώσεις της άτακτης χρεοκοπίας.
    Ότι και ο δρόμος της συντεταγμένης χρεοκοπίας θα μας οδηγήσει στην ανεξέλεγκτη κατάρρευση δεν είναι πάντως πανθομολογούμενο. Άλλη γνώμη έχει, μεταξύ άλλων, η επίσημη ελληνική πολιτεία και η θεσμική ευρώπη.
    Για να μην αναφέρω και την πιθανότητα της εξόδου από την ευρωζώνη και την ευρωπαϊκή ένωση , που εμφανίζεται πολύ πιο αυξημένη επί άτακτης -μονομερούς και υπερήφανης -χρεοκοπίας παρά επί συντεταγμένης.
    Υ.Γ. ούτε ειδικές γνώσεις έχω ούτε απόλυτη βεβαιότητα αισθάνομαι. Μια άκρη προσπαθώ να βγάλω και μια γνώμη να αρθρώσω , προφανώς καθόλου πρωτότυπη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Γιατί, έχεις ακούσει κανέναν να λέει ότι είτε η μία είτε η άλλη οδός είναι δρόμος σπαρμένος με ροδοπέταλα; Επιπτώσεις ασφαλώς θα υπάρξουν σε κάθε περίπτωση, δραματικές (πιθανότατα) σε κάθε περίπτωση, το αν οι επιπτώσεις θα είναι αυτές που περιγράφει ο Παπαδήμος και μερικοί άλλοι, ε, σε αυτό το σημείο επίτρεψέ μου να κρατάω μια επιφύλαξη για την αξιοπιστία τους.
    Για την "άλλη γνώμη" της επίσημης ελληνικής Πολιτείας και των εταίρων: φαντάσου να μην είχαν ούτε αυτοί άλλη γνώμη! Φαντάσου δηλαδή να μην επιστράτευαν κάθε επιχείρημα, βάσιμο και μη, προκειμένου να στηρίξουν και αιτιολογήσουν τις πολιτικές τους επιλογές. Αν φύγουμε όμως από αυτό το επίπεδο, των άμεσα εμπλεκομένων, και πάμε στο επίπεδο των τρίτων (αναλυτών, ακαδημαϊκών κλπ), είναι νομίζω κοινή πεποίθηση ότι αυξάνεται διαρκώς ο αριθμός αυτών που διαβλέπουν αδιέξοδο.
    Τέλος, το υστερόγραφό σου το προσυπογράφω πλήρως και ισχύει και για μένα -ελπίζω αυτά που γράφω να μη δίνουν άλλη εντύπωση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Ενστάσεις και ισχυρισμοί
κατατίθενται μόνον εγγράφως
(Χασοδίκειος Πολιτική Δικονομία, άρθρον 228)