Επειδή το χτεσινό ποστ, όπως ορθά επισήμανε ο Σπύρος, βγήκε μερικά μέτρα οφσάιντ (κι εξηγώ εδώ το γιατί, καλά να πάθω, πάμε παρακάτω) επανέρχομαι σήμερα με την επανόρθωση.
Όπως είδαμε λοιπόν εχτές, το άρθρο 4 παρ.3 του Συντάγματος ορίζει ότι "Έλληνες πολίτες είναι όσοι έχουν τα προσόντα που ορίζει ο νόμος". Και είπαμε ότι κατ' αρχήν αυτό σημαίνει πως το Σύνταγμα παραχωρεί στον κοινό νομοθέτη την εξουσία να καθορίσει με ποια κριτήρια θα αποκτά κάποιος την ελληνική ιθαγένεια. Μέχρις εδώ καλά. Αυτή η εξουσία του νομοθέτη, όμως, ασκείται ανεξέλεγκτα; Αν ας πούμε αύριο περάσει ο νομοθέτης μια διάταξη που θα λέει ότι την ελληνική ιθαγένεια αποκτούν μόνο όσοι έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα, από Έλληνες γονείς και έχουν πράσινα μάτια, αυτή η διάταξη θα είναι συνταγματικά ανεκτή; Προφανώς όχι, διότι όπως επισημαίνει ορθά το Δ' Τμήμα, το άρθρο 4 παρ. 3 θα πρέπει να ερμηνευθεί "υπό το φως του άρθρου 1 παρ. 3" του Συντάγματος, διότι (λέει πάλι το Δ' Τμήμα) "η νομιμοποίηση της κρατικής εξουσίας βασίζεται μεν στη βούληση του λαού, αλλά υπάρχει και ασκείται προς το συμφέρον του έθνους" (εδώ θα έπρεπε να λέει "και" του έθνους, αλλά ας είναι).
Και ποιο είναι το συμφέρον του έθνους στην προκειμένη περίπτωση; Εδώ χωράει πολλή συζήτηση, αν καταλαβαίνω καλά όμως την απόφαση του Δ' Τμήματος, "συμφέρον" θεωρείται να μην φαλκιδεύεται η έννοια και η συγκρότηση του έθνους με απονομή ιθαγένειας μαζικά σε άτομα που δεν έχουν ζωντανό δεσμό με την ελληνική κοινωνία: "Το δίκαιο αυτό... [δεν θα πρέπει] να επιτρέπει την είσοδο στη λαϊκή κοινότητα (λαός) αλλοδαπών προσώπων χωρίς ουσιαστικό πραγματικό δεσμό με αυτή -ιδίως με την πρόβλεψη αθρόων πολιτογραφήσεων- εις τρόπον ώστε να συγκροτείται αυθαιρέτως το συνθετικό στοιχείο του Κράτους (λαός) και το ανώτατο όργανο αυτού (λαός- εκλογικό σώμα) και, εν τέλει, να αποσυντίθεται η έννοια του έθνους", λέει η απόφαση.
Είναι απαραίτητο στο σημείο ετούτο να σημειώσουμε ότι οι επίμαχες διατάξεις, που το Δ' Τμήμα τις έκρινε αντισυνταγματικές, δεν αιωρούνται στο κενό · αποτελούν μέρος ενός νομοθετήματος, συγκεκριμένα του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας (Κ.Ε.Ι.), ο οποίος καθορίζει συνολικά το πλαίσιο απονομής ιθαγένειας τόσο σε ημεδαπούς όσο και σε αλλοδαπούς. Και, αν εξετάσουμε τις επίμαχες διατάξεις ενταγμένες στο πλαίσιό τους, δηλαδή στο σύστημα του Κ.Ε.Ι., εύκολα θα διαπιστώσουμε ότι είναι εξαιρετικού χαρακτήρα: ο γενικός κανόνας εξακολουθεί να είναι ότι η απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας προϋποθέτει την ύπαρξη ισχυρού δεσμού με το ελληνικό έθνος. Είτε δεσμού αίματος, εφόσον ο Κ.Ε.Ι. ορίζει πρώτα-πρώτα ότι την ελληνική ιθαγένεια αποκτά "αυτοδίκαια, με τη γέννησή του" το τέκνο Έλληνα ή Ελληνίδας, είτε δεσμών κοινωνικών, πολιτιστικών, οικονομικών και πολιτικών, όπως είδαμε στο χτεσινό ποστ, που απαιτούνται για την πολιτογράφηση ενηλίκου αλλοδαπού.
Μέσα λοιπόν σε αυτό το γενικό σύστημα ο νομοθέτης, ασκώντας την εξουσία που του έχει εμπιστευθεί το Σύνταγμα, αποφασίζει ότι η άκαμπτη εφαρμογή του κανόνα αναζήτησης ισχυρού δεσμού με το ελληνικό έθνος μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να οδηγήσει σε ανεπιεικείς καταστάσεις. Και εισάγει μία εξαίρεση στον κανόνα, η οποία αφορά αποκλειστικά αλλοδαπούς οι οποίοι είτε γεννήθηκαν στην Ελλάδα, είτε ήρθαν σε μικρή ηλικία (και στις δύο περιπτώσεις, δηλαδή, χωρίς δική τους απόφαση -έχει σημασία αυτό), και στο πρόσωπο των οποίων συντρέχουν ορισμένες -έστω "αμιγώς τυπικές"- προϋποθέσεις. Στις περιπτώσεις αυτές, λοιπόν, ο νομοθέτης καθιερώνει ένα τεκμήριο ύπαρξης αυτού του ισχυρού δεσμού, εφόσον -ξαναλέω- συντρέχουν κάποιες προϋποθέσεις, αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι, για αυτούς τους (είτε ανήλικους, είτε πάντως νεαρής ηλικίας) αλλοδαπούς έχει δημιουργηθεί ντε φάκτο ένας δεσμός με την ελληνική κοινωνία/την ελληνική έννομη τάξη ισχυρότερος απ' ό,τι με τη χώρα εθνικής καταγωγής τους (ή με οποιαδήποτε άλλη χώρα).
Φυσικά, αν πιάσουμε μία-μία τις περιπτώσεις αυτών των παιδιών (το in concreto που λέει το Δ' Τμήμα), μπορεί να βρούμε και εξαιρέσεις της εξαίρεσης. Σίγουρα θα υπάρχουν δηλαδή και νεαροί π.χ. Αλβανοί που πληρούν μεν τις τυπικές προϋποθέσεις του νόμου για να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια, χωρίς όμως να νιώθουν ουσιαστικό δεσμό με την Ελλάδα. Στο σημείο αυτό ο νομοθέτης, για λόγους πολιτικούς και κοινωνικούς, σταθμίζοντας τα έννομα αγαθά που διακυβεύονται, προτιμά να εισάγει μία ρύθμιση ευεργετική, επιεική και εξαιρετικού χαρακτήρα, αντί να εφαρμόσει και εδώ τον γενικό κανόνα. Και εδώ έρχεται το κρίσιμο ερώτημα, που ουσιαστικά απάντησε το Δ' Τμήμα με την απόφασή του: έχει δικαίωμα ο κοινός νομοθέτης, με βάση το Σύνταγμα, να εισάγει αυτήν την εξαιρετική ρύθμιση; Κατά τη γνώμη μου, ναι, αναμφίβολα. Διότι, αν δεχτούμε το αντίθετο, η εξουσία που δίνει το Σύνταγμα με το άρθρο 4 παρ.3 στον νομοθέτη να ορίσει τα κριτήρια απονομής της ελληνικής ιθαγένειας, και η οποία είναι κατ' αρχήν ευρεία, περιορίζεται υπέρμετρα -σε σημείο που το παραδοσιακά θεσμοθετημένο "δίκαιο του αίματος" να αποκτά υπερνομοθετική ισχύ, σχεδόν συνταγματική κατοχύρωση, όπερ άτοπον: αν είχε τέτοια ισχύ, θα έπρεπε να το αναφέρει ρητά το Σύνταγμα. Ο δε δικαστικός έλεγχος της εξουσίας αυτής του νομοθέτη παύει να ενέχει οποιοδήποτε στοιχείο διαφάνειας και εναπόκειται ουσιαστικά στις περί "ουσιαστικού δεσμού με το έθνος" αντιλήψεις του εκάστοτε δικαστή (το ελληνόμετρο που λέγαμε χτες), πράγμα που μας οδηγεί σε σύγχυση μεταξύ νομοθετικής και δικαστικής εξουσίας, όπερ άτοπον επίσης.
Έχει κι άλλα σημεία η απόφαση που εγείρουν ενδιαφέροντα ζητήματα, και πιθανότατα θα χρειαστεί να ξανασχοληθούμε μαζί της. Για την ώρα, πάντως, και με βάση την παραπάνω επιχειρηματολογία, θεωρώ ότι στο ζήτημα των διατάξεων του Ν. 3838/2010 που τροποποιούν τον Κ.Ε.Ι., το Δ' Τμήμα έχει κάνει ένα εντυπωσιακό νομικό ακροβατικό, σαν αποτέλεσμα του οποίου οι προσωπικές περί "έθνους" και "συμφέροντος του έθνους" αντιλήψεις των συγκεκριμένων Συμβούλων προβάλλονται ως αυθεντική ερμηνεία του Συντάγματος. Και εύχομαι και ελπίζω η Ολομέλεια να αποκαταστήσει την συνταγματική τάξη.
.
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Αααχ... μου έλειψαν ομολογώ οι ανταποκρίσεις απ' τα βουνά και τις Ινδίες...:)
ΑπάντησηΔιαγραφήΧασοδική,
ΑπάντησηΔιαγραφήαρχίζω να πιστεύω ότι το ζήτημα δεν είναι νομικό, κι όχι επειδή έχω διάθεση να βρω κάποιες ιδεολογικές προθέσεις ή πολιτικές σκοπιμότητες πίσω απ'την απόφαση που σχολιάζεις. Ίσα-ίσα, νομίζω ότι οι δικαστές του ΣτΕ είτε έπαιρναν την απόφαση που πήραν είτε την ακριβώς αντίθετη θα έπρεπε να έχουν ένα μεγάλο ελαφρυντικό στα μάτια όποιου διαφωνούσε μ'αυτή την απόφαση. Κι εξηγούμαι.
Δεν είμαι νομικός, αλλά μου κάνει εντύπωση η ασάφεια που διακρίνω σ'ένα νομικό κείμενο (το Σύνταγμα) και μια απόφαση δικαστηρίου (του ΣτΕ). Έχω την εντύπωση ότι όλο το μπέρδεμα ξεκινάει απ'το γεγονός ότι οι νομικοί έχουν μπροστά τους μια ασαφή έννοια, αυτή του έθνους, γι'αυτό κι αναγκάζονται να καταφεύγουν σε σχεδόν φιλολογικές συζητήσεις. Γιατί πώς ορίζεται το έθνος; Ο λαός ξέρουμε πώς ορίζεται: με την πιο ευρεία του έννοια είναι όλοι οι πολίτες της χώρας, με τη στενή έννοια είναι το εκλογικό σώμα. Το έθνος, τη στιγμή που αναφέρεται ξεχωριστά απ'τον λαό, πώς ορίζεται; Γιατί σε πολλές άλλες χώρες και γλώσσες, π.χ. στα γαλλικά, είτε πεις peuple είτε nation λες ακριβώς το ίδιο πράγμα, τούλαχιστον σε ό,τι αφορά την έννομη τάξη. Στην Ελλάδα, αυτό δεν ήταν πάντα έτσι. Στα επαναστατικά συντάγματα, που έθεταν και πολύ χαλαρούς όρους πολιτογράφησης (για προφανείς λόγους, δεδομένης της εποχής και της κατάστασης) έθνος και λαός μάλλον ταυτίζονται. Αργότερα, γίνονται δυο ξεχωριστές έννοιες, γιατί δεν θεωρείται ότι ταυτίζονται: θεωρείται ότι στο έθνος δεν ανήκουν μόνο οι πολίτες του ελληνικού κράτους αλλά κι αρκετοί άνθρωποι έξω απ'αυτό, οι "Έλληνες το γένος", είτε "αλύτρωτοι" είτε μέλη της διασποράς. Σήμερα έχουμε αποφασίσει πώς ακριβώς (θέλουμε να) ορίζεται το έθνος; Γιατί αν ρωτήσεις εμένα, θα σου πω ότι για μένα λαός και έθνος (πρέπει να) ταυτίζονται, κι έτσι με ορθολογικά κριτήρια να παίρνει την ιθαγένεια (κι άρα να γίνεται μέρος του λαού/έθνους) όποιος ζει κι εργάζεται στη χώρα κι αποδέχεται τις βασικές πολιτικές αρχές της. Αν ρωτήσεις κάναν πολιτευτή του ΛΑΟΣ, θα σου πει ότι οι Μουσουλμάνοι δεν μπορούν να γίνουν Έλληνες ή κι ότι πρέπει να εφαρμόζεται απερέγκλιτα το δίκαιο του αίματος. Κι αυτές είναι μόνο δύο απόψεις απ'τις εκατοντάδες που μπορεί να υπάρχουν.
Συνοψίζοντας (και συγγνώμη για το σεντόνι), όσο δεν ξέρουμε καν τι εννοούμε όταν λέμε έθνος, και ζητάμε στους δικαστές να αποφασίσουν βάσει μιας τόσο ασαφούς έννοιας, άντε να βγάλουμε άκρη...
@ k2:
ΑπάντησηΔιαγραφήΠροφανώς μπορούν να υπάρξουν πολλές απόψεις για το έθνος. Η μόνη άποψη που είναι βέβαιο ότι απορρίπτει το Σύνταγμα, είναι ότι λαός και έθνος ταυτίζονται, όπως λες. Στο άρθρο 1 παρ. 3 οι δύο λέξεις αναφέρονται παρατακτικά, ως διαφορετικές έννοιες.
@ χασοδίκη:
Συμφωνώ ως ένα σημείο... μετά έχω ενστάσεις. Πράγματι η αυτόματη απόδοση ιθαγένειας σε παιδιά που γεννήθηκαν στην Ελλάδα ή φοίτησαν σε ελληνικό σχολείο είναι μια εξαίρεση από το ελληνικό δίκαιο ιθαγένειας που κατά τα άλλα κρίνει εξατομικευμένα κάθε περίπτωση πολιτογράφησης. Και θα δεχτώ ότι ένα μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα όπως αυτών των παιδιών, που γνώρισαν ως μόνη πατρίδα την Ελλάδα, δικαιολογεί μια κατ' εξαίρεση "συνολική λύση" με θέσπιση "τεκμηρίου" σύνδεσης με την ελληνική κοινωνία. Χωρίς αυτό το τεκμήριο, κάθε παιδί θα έπρεπε να περνά εξατομικευμένη κρίση, κάτι πρακτικά αδύνατο και άδικο. Αν θέλουμε αυτά τα παιδιά που μεγάλωσαν στην Ελλάδα να είναι και Έλληνες πολίτες (εγώ τα θέλω), πρέπει ο νόμος να βρει μια λύση.
Ως εδώ συμφωνούμε, από δω και κάτω οι ενστάσεις:
1. Με τον παραπάνω συλλογισμό έχεις ήδη δεχτεί το κριτήριο πολιτογράφησης που χρησιμοποιεί το ΣτΕ και που θεωρητικά απορρίπτεις, δηλ. την ομοιογένεια του έθνους (δια της ομαλής ένταξης των αλλοδαπών σε αυτό). Απλά λες ότι στην περίπτωση των παιδιών ο νομοθέτης δικαιούται να τεκμαίρει τη συνδρομή του κριτηρίου αυτού - στο οποίο συμφωνώ. Αλλά να μην κατηγορούμε το ΣτΕ για "ελληνόμετρο" κλπ., γιατί κι εμείς σε αυτή τη βάση μιλάμε.
2. Το δικαίωμα του νομοθέτη να τεκμαίρει τη συνδρομή αυτού του κριτηρίου σε αλλοδαπούς, ναι μεν υπάρχει αλλά δεν είναι ανεξέλεγκτο από το ΣτΕ. Π.χ. αν ο νομοθέτης ίδρυε ως τεκμήριο για την απονομή ελληνικής ιθαγένειας την εγγραφή σε ελληνικό σχολείο επί μία εβδομάδα, προφανώς όλοι θα φασκέλωναν. Γιατί; γιατί ακριβώς η λογική του κριτηρίου είναι η ένταξη στην ελληνική κοινωνία. Επομένως προς τι τόση οργή που το ΣτΕ άσκησε έλεγχο στο νόμο και στα τεκμήριά του βάσει του κριτηρίου αυτού; Σε τελική ανάλυση, εσύ ο ίδιος λες ότι η εξουσία του νομοθέτη να καθορίσει τα προσόντα του Έλληνα πολίτη (άρθρο 4 παρ. 3) δεν είναι ανεξέλεγκτη.
3. Ας δούμε τώρα το ίδιο το τεκμήριο. Δίνει αυτόματα την ελληνική ιθαγένεια σε όποιο παιδί γεννήθηκε στην Ελλάδα, ή φοίτησε επί έξι χρόνια σε ελληνικό σχολείο. Το δεύτερο το δέχομαι: έξι χρόνια φοίτησης σε ελληνικό σχολείο είναι επαρκές κριτήριο. Παρ' ότι η απόφαση του ΣτΕ επισημαίνει ότι η υποχρεωτική εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι εννιά χρόνια (που σημαίνει ότι όποιο παιδί έβγαλε έξι χρόνια θα υπολείπεται), εγώ να δεχτώ ότι η διαφοροποίηση επιτρέπεται, σε ένδειξη επιείκειας για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει μια οικογένεια μεταναστών.
Το άλλο κριτήριο όμως; Από πού κι ως πού τεκμαίρεται ο δεσμός με την Ελλάδα από τη γέννηση στην Ελλάδα; Δηλαδή αν κάποιο παιδάκι το γέννησε η μητέρα του στην Ελλάδα και σε έξι μήνες μετανάστευσαν στην Ιταλία, γιατί να δικαιούται την ελληνική ιθαγένεια, και μάλιστα με αμάχητο τεκμήριο;
Γιατί δεν αρκέστηκε ο νόμος στο κριτήριο του σχολείου που είναι όντως ουσιαστικό;
4. Κατά τη γνώμη μου, το Δ΄ Τμήμα σφάλλει μόνο στο βαθμό που ζητάει in concreto κρίση για κάθε πολιτογραφούμενο παιδί, την ώρα που ο νόμος με τη θέσπιση τεκμηρίου δίνει λύση σε ένα πραγματικό κοινωνικό πρόβλημα. Όμως δεν σφάλλει όταν, ασκώντας έλεγχο συνταγματικότητας του τεκμηρίου, κρίνει ότι η γέννηση στην Ελλάδα από μόνη της, δεν εξασφαλίζει καθόλου την ένταξη στην ελληνική κοινωνία. Δηλαδή θα έλεγα ότι το ένα από τα δύο κριτήρια/τεκμήρια είναι αντισυνταγματικό. Το Δ΄ Τμήμα φαίνεται να τα θεωρεί και τα δύο αντισυνταγματικά, απαιτώντας εξατομικευμένη κρίση πάντοτε - αυτό είναι όντως παρατραβηγμένο.
Αλλά δε νομίζω ότι δικαιολογεί όλο το θυμό, τις αντιδράσεις και τις εκκλήσεις για "αποκατάσταση της συνταγματικής νομιμότητας" κλπ.
Να παρατηρήσω, τέλος, ότι εξακολουθουμε να μιλάμε χωρίς έχουμε δει όλο το κείμενο της απόφασης, άρα ας είμαστε επιφυλακτικοί.
Σπύρο, ως προς την απάντηση που δίνεις στην k2: δεν είναι βέβαιο ότι το Σύνταγμα απορρίπτει την άποψη ότι λαός και έθνος ταυτίζονται. Τουλάχιστον σε ένα σύγγραμμα, το Συνταγματικό του Δ. Τσάτσου, υποστηρίζεται και η αντίθετη άποψη, ότι δηλαδή πρόκειται για κακή διατύπωση και ότι, εν προκειμένω, η διάκριση είναι γράμμα κενό. Ομολογώ ότι δεν ξέρω ποια είναι η κρατούσα θεωρία, αλλά θα απέφευγα να είμαι τόσο απόλυτος.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚατά τα λοιπά:
1. Από πού προκύπτει ότι "θεωρητικά απορρίπτω" το κριτήριο της ομοιογένειας του έθνους; Άσε τι μπορεί να πιστεύω εγώ ιδεολογικά, σε επίπεδο του τι λέει το Σύνταγμα, νομίζω ότι δεν ισχυρίστηκα ποτέ ότι το κριτήριο αυτό δεν υπάρχει, έστω ως συγκείμενο της προαγωγής του έθνους. Και το ελληνόμετρο το αναφέρω ακριβώς γιατί, αν το δικαίωμα του νομοθέτη να προβλέψει εξαιρέσεις περιοριστεί τόσο πολύ, τότε δεν του απομένει και πολλή ευχέρεια, και φτάνουμε στο σημείο να νομοθετούν οι δικαστές με βάση το τι πιστεύουν οι ίδιοι ότι συνιστά "ουσιαστικό δεσμό".
Στο 2, προφανώς λέμε το ίδιο πράγμα.
Στο 3 και στο 4, μου φαίνεται ότι δεν έχεις διαβάσει προσεκτικά την επίμαχη διάταξη. Δεν ορίζει ως προϋπόθεση *μόνο* τη γέννηση στην Ελλάδα, έχει κι άλλες. Μέτρα: "Τέκνο αλλοδαπών που [α] γεννιέται και [β] συνεχίζει να ζει στην Ελλάδα από γονείς που [γ] διαμένουν μόνιμα και [δ] νόμιμα [ε] και οι δυο στη Χώρα επί [στ] πέντε τουλάχιστον [ζ] συνεχή έτη, αποκτά από τη γέννησή του την Ελληνική Ιθαγένεια, [η] εφόσον οι γονείς του υποβάλουν [θ] κοινή σχετική δήλωση και αίτηση εγγραφής του τέκνου στο δημοτολόγιο του δήμου της μόνιμης κατοικίας του, [ι] μέσα σε τρία έτη από τη γέννηση". Αν μετράω καλά, είναι δέκα προϋποθέσεις ("αμιγώς τυπικές"; έστω).
Τέλος, ΟΚ, να κρατήσουμε κάποιες επιφυλάξεις, αλλά έχω την εντύπωση πως το κρίσιμο μέρος του σκεπτικού της απόφασης είναι αυτό που δημοσιεύεται στη σελίδα του ΣτΕ. Θέλω να πω, δεν μου φαίνεται να λείπει κάτι από τη μείζονα νομική σκέψη.
Προσεκτικά τη διάβασα τη διάταξη. Παρ' ότι πράγματι θέτει τις τυπικές προϋποθέσεις που λες, δεν αναιρεί το παράδειγμά μου: έστω δύο αλλοδαποί που διαμένουν μόνιμα και νόμιμα στην Ελλάδα επί πέντε χρόνια, αποκτούν ένα παιδάκι και το δηλώνουν αμέσως στο δημοτολόγιο (τα τρία χρόνια τίθενται ως ανώτατο χρονικό όριο, όχι κατώτατο). Το παιδάκι αποκτά την ελληνική ιθαγένεια, και μετά από έξι μήνες μπορεί να φύγει από την Ελλάδα και να μην ξανάρθει. Τι λογική έχει αυτή η διάταξη; Δεν είναι πιο σκόπιμο να πάει αυτό το παιδάκι σχολείο και (εφ' όσον πάει) να αποκτήσει την ιθαγένεια με το κριτήριο των έξι χρόνων;
ΑπάντησηΔιαγραφήΤώρα ως προς το "λαό" και το "έθνος", έχω διαβάσει κι εγώ το γνωστό άσπρο βιβλιαράκι του Τσάτσου και την κριτική του, αλλά το μόνο που έχω να πω είναι ότι, όποιος συνταγματολόγος καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το Σύνταγμα "έκανε λάθος", είτε δεν καταλαβαίνει αυτό που εννοεί ο συνταγματικός νομοθέτης, είτε δεν του αρέσει αυτό που εννοεί. Στην περίπτωση του Τσάτσου, δεδομένου ότι ήταν εισηγητής της μειοψηφίας το 1975, νομίζω ότι απλά δεν του άρεσε.
Κοίτα, όπως το βλέπω εγώ, η διάταξη περιγράφει τα εξωτερικά γνωρίσματα μιας οικογένειας αλλοδαπών που βρίσκεται στην Ελλάδα με σκοπό μόνιμης εγκατάστασης. Αν δεν έχουν τέτοιο σκοπό, δεν έχουν και λόγο να πάνε να ζητήσουν ελληνική ιθαγένεια για το παιδί τους, με την έννοια ότι δεν κερδίζουν τίποτα, ούτε αυτοί ούτε το παιδί (σε αντίθεση με τους ενήλικες που όντως έχουν να κερδίσουν αρκετά πράγματα). Τώρα βέβαια η ζωή έχει γυρίσματα, μπορεί αύριο να αλλάξουν γνώμη και να διακοπεί ο δεσμός του παιδιού: ε, δεν χάθηκε κι ο κόσμος. Θα είναι κάτι αντίστοιχο με τους Έλλληνες μετανάστες του εξωτερικού, ιδίως δεύτερης γενιάς και πάνω, που ναι μεν έχουν την ελληνική ιθαγένεια αλλά κάθε άλλος ουσιαστικός δεσμός με την πατρίδα έχει εν τοις πράγμασι διακοπεί.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα μπορούσε ο νομοθέτης να θέσει πιο αυστηρές προϋποθέσεις (πχ. δεκαετή διαμονή των γονέων αντί πενταετή); Θα μπορούσε. Θα ήταν πιο σκόπιμο, όπως λες; Το συζητάμε. Από τη στιγμή όμως που συζητάμε για το σκόπιμο, έχουμε ήδη ξαφύγει από το ερώτημα του συνταγματικά ανεκτού, που η γνώμη μου είναι ότι πρέπει να απαντηθεί θετικά.
Δηλαδή, για να ολοκληρώσω την προηγούμενη σκέψη μου, νομίζω ότι δεν πρέπει να βλέπουμε την ελληνική ιθαγένεια σαν σημαία ευκαιρίας, που θα τη ζητήσει ο άλλος έτσι για να βρίσκεται, μην τυχόν και χρειαστεί στο απώτερο μέλλον. Η δήλωση των γονέων (και των δύο) "θέλουμε το παιδί μας να είναι Έλληνας" ισοδυναμεί με δήλωση πρόθεσης μόνιμης εγκατάστασης της οικογένειας, και η αποδοχή της δήλωσης αυτής από το ελληνικό Κράτος είναι ένα σημαντικό βήμα για την ενσωμάτωση της οικογένειας στην ελληνική κοινωνία. Δες και την αιτιολογική έκθεση του νόμου (έχω λινκ στο κείμενο), ιδίως στη σελίδα 2: "Το δε Πρόγραμμα της Στοκχόλμης που
ΑπάντησηΔιαγραφήυιοθετήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το Δεκέμβριο του 2009 υπογραμμίζει την ανάγκη υιοθέτησης ενεργητικών πολιτικών ένταξης επισημαίνοντας ότι «Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να διασφαλίσει δίκαιη μεταχείριση των υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα στην επικράτεια των κρατών μελών της. Μια πιο ενεργητική πολιτική ενσωμάτωσης πρέπει να έχει ως στόχο να τους αναγνωρίσει δικαιώματα και υποχρεώσεις αντίστοιχα με εκείνα των πολιτών της Ένωσης. Αυτό θα πρέπει να παραμείνει ως στόχος της κοινής μεταναστευτικής πολιτικής και να εφαρμοσθεί το συντομότερο δυνατόν και το αργότερο έως το 2014.»."
Κουπέπι
ΑπάντησηΔιαγραφήΚοίταξε, στον νόμο γενικά δεν είναι ασυνήθιστο να υπάρχουν εξωνομικές έννοιες, το περιεχόμενο των οποίων δεν είναι αυστηρά καθορισμένο και στατικό, αλλά δυναμικό και προσαρμοζόμενο στις (κοινωνικές, πολιτικές, πολιτισμικές) εξελίξεις. Ακόμα και στο Σύνταγμα. Γι' αυτό η δουλειά του εφαρμοστή του Δικαίου απαιτεί συχνά ερμηνευτική εργασία, στην οποία θέλοντας και μη υπεισέρχεται και η προσωπική κοσμοθεωρία αυτού που ερμηνεύει. Γι' αυτό προκύπτουν διαφορετικές ερμηνείες, οι οποίες κατόπιν τρίβονται τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη, κάποια αναδεικνύεται ως "κρατούσα" και η ζωή προχωρά με βάση αυτή, μέχρι να ξαναρχίσει ο κύκλος.
Παρεμπιπτόντως, αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που θεωρώ τη νομική συναρπαστική επιστήμη :)
Προσωπικά δε με ενδιαφέρουν οι νομικές έρμηνείες και προτάσεις. Το θέμα είναι πρωτίστως πολιτικό και λιγότερο νομικό. Η κυβέρνηση υποχρεώθηκε (από την εποχή που ήταν μεταπολίτευση) να αποδεχτεί ένα προοδευτικό σχέδιο για την απόκτηση ιθαγένειας των μεταναστών και να μοιάσει με πολλές δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Υποχρεώθηκε αργότερα να μειώσει τον αριθμό (θερινές διαδικασίες και πολύ δύσκολες) λόγω των εσωΠΑΣΟΚικών αντιδράσεων.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣήμερα, το ΣτΕ έρχεται να νομιμοποιήσει τα ρατσιστικά ένστικτα και την ακροδεξιά αντίληψη. Αυτό το πολιτικό σκέλος, σαφώς και δεν απουσίαζε από τη δικαστική σκέψη.
@ δείμος του πολίτη:
ΑπάντησηΔιαγραφήΕξακολουθείς να γράφεις για ρατσισμό, ενώ επανειλημμένα σου επεσήμανα ότι το κριτήριο της εθνικής ομοιογένειας (θεμιτό ή αθέμιτο) δεν είναι πάντως κριτήριο ράτσας. Επαναλαμβάνω ότι ο Καμερουνέζος όταν ζητάει ελληνική ιθαγένεια δεν κρίνεται για το αίμα στις φλέβες του ή για το χρώμα του δέρματός του, αλλά για το αν μιλάει ελληνικά, μπορεί να συνεννοηθεί και να συνυπάρξει στην ελληνική κοινωνία.
Χωρίς να έχεις καταφέρει να αντικρούσεις αυτό το επιχείρημα, εξακολουθείς ακάθεκτος να βάζεις τις ταμπέλες περί ρατσισμού. Δε θα ξαναπώ τα περί πνευματικής ένδειας που ενόχλησαν το Χασοδίκη, θα πω απλώς ότι αυτή η εμμονή δεν είναι καθόλου αθώα τελικά. Αποσκοπεί στην ιδεολογική τρομοκράτηση και το στιγματισμό όποιου έχει αντίθετη άποψη από τη δικιά σου, όχι βάσει της άποψής του, αλλά βάσει μιας ρετσινιάς που εσύ του κολλάς χωρίς να την αξίζει.
Αυτή η πρακτική είναι φασισμός του χειρίστου είδους, κι ας θεωρείς τον εαυτό σου προοδευτικό.
Προφανώς, Σπύρο, με ξέρεις πολλά χρόνια ή έχεις διαβάσει δικά μου άρθρα και δοκίμια, προκειμένου να με κρίνεις έτσι. Για πες μας λίγο και τα δικά σου άρθρα, μελέτες, δοίμια ή ό,τι έχεις τέλος πάντων να εκθέσεις. Επειδή, εγώ βλέπω μία δειλή κρίση κρυμμένη πίσω από την ανυπαρξία δημοσιεύσεων... Και η δειλία σίγουρα δεν είναι το φόρτε μου, ίσως είναι δικό σου.
ΑπάντησηΔιαγραφήπροφανώς επίσης θα πρέπει να επιστρέψεις στην Α΄ λυκείου προκειμένου να μάθεις ο όρος ρατσισμός δεν αναφέρεται στη ράτσα, αλλά σε οτιδήποτε διαφορετικό επί της φυλής ή της γλώσσας ή της εθνικότητας κλπ. Βλέπεις, αγαπητέ τιμητή μου, ο ρατσισμός ξεπέρασε την εποχή του φυλετικού ρατσισμού κι απλώνεται σε όποιον διαφωνεί (όπως έκανες κι εσύ με εμένα ως άλλη ΚΚΚ πίσω από μία μάσκα).
και εργασιες και δημοσιευσεις εχω, αλλα δεν καταλαβαινω τι σχεση εχουν με το θεμα μας αυτες, η η ταυτοτητα μας.επισης δεν καταλαβαινω γιατι η εγκυροτητα μιας αποψης εξαρταται απο το κατα ποσον οφορεας της εχει αναρτησει τα σωψυχα του στο ιντερνετ. εν παση περιπτωσει αν εχει τοση σημασια, ο χασοδικης ξερει τα στοιχεια μου και τον εξουσιοδοτω να σου τα δωσει.
ΑπάντησηΔιαγραφήεπι της ουσιας τωρα, αν ενας εκπαιδευτικος αδυνατει να διακρινει την ετυμολογια της λεξης "ρατσισμος", δεν μπορω να προσθεσω πολλα. απλα οτι θα ξαναπηγαινα στην α λυκειου για να προστατεψω τα παιδια μου...
Ο δείμος του πολίτη έχει δίκιο όταν λέει ότι θέμα είναι πρωτίστως πολιτικό. Και αυτό, γιατί και οι ίδιοι οι δικαστές του ΣτΕ που υποτίθεται ότι κρίνουν με βάση το Σύνταγμα προβαίνουν σε τελείως εξωνομικές κρίσεις. Όπως λ.χ. όταν κρίνουν ότι η ελληνική ιθαγένεια πρέπει να είναι το τελικό στάδιο της ενσωμάτωσης των αλλοδαπών και όχι το μέσο για την ενσωμάτωση στην ελληνική κοινωνία αλλοδαπών "μη εχόντων εισέτι αποκτήσει την ελληνική συνείδηση" (βλ. παρ. 14 της απόφασης).
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπό εκεί και πέρα, και με επίγνωση ότι θα κατηγορηθώ για εθνομηδενισμό και πνευματική ένδεια, να σημειώσω ότι ακριβώς ενώ το Σύνταγμα χρησιμοποιεί τη διάκριση μεταξύ λαού και έθνους, το ΣτΕ στην απόφαση αυτή τα εξομειώνει. Και συμφωνώ απόλυτα με τις κρίσεις περί ρατσιστικής απόφασης (ουπς, άλλη μία ιδεολογική τρομοκράτης στην παρέα!). Και αυτό όχι τόσο για το διατακτικό και το αποτέλεσμα, αλλά για το σκεπτικό που υιοθετεί για να καταλήξει σε αυτό.
Κατά την απόφαση, ο νομοθέτης δεσμεύεται από το Σ. κατά τις περί δικαίου ιθαγένειας επιλογές, ώστε να μη συγκροτείται αυθαίρετα ο λαός και να αποσυντίθεται η έννοια του έθνους. Ποιοί λοιπόν είναι αυτοί που ανήκουν στο Έθνος; Κατά το ΣτΕ, αυτοί που έχουν την ελληνική εθνική συνείδηση. Και ποιοί είναι αυτοί που έχουν την ελληνική εθνική συνείδηση (έτσι όπως τη νοούν οι δικαστές φυσικά); Σίγουρα αυτοί που γεννήθηκαν από Έλληνες γονείς (Έλληνας γεννιέσαι!), ενώ για τους "άλλους" δεν μπορεί ο νομοθέτης να προβλέψει τυπικές προϋποθέσεις για να εγκαθιδρύσει το νομικό δεσμού κράτους-ατόμου, αλλά απαιτείται εξατομικευμένη κρίση για την εκ μέρους του αλλοδαπού "εθελούσια αποδοχή των αξιών που συνάπτονται προς τον ελληνισμό και την εντεύθεν απόκτηση ελληνικής εθνικής συνειδήσεως" (βλ. παρ. 13). Κοινώς το πρόβλημα δεν είναι αν κάποιος μιλάει ή όχι ελληνικά κλπ., αλλά αν έχει αποκτήσει ελληνική εθνική συνείδηση, την οποία φυσικά a priori κατέχουν οι γεννηθέντες από Έλληνες γονείς.
Αν απόφαση που ταυτίζει την έννοια του έθνους με την φυλή και προσδίδει στο δίκαιο του αίματος συνταγματική περιωπή, δεν είναι ρατσιστική, τότε τι είναι;
(Χασοδίκη, αν θες δες και την ενδιαφέρουσα ανάλυση του Συνταγματολόγου Σ. Τσακυράκη στα Νέα: http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artid=4616329.)
Επίσης, αν και δεν έτυχε επαρκούς σχολιασμού, οι δικαστές λένε και ότι δεν μπορεί να διαγνωσθεί καν η τυπική απαίτηση για "νόμιμη" διαμονή, καθώς η πρακτική που ακολουθήθηκε ήταν να νομιμοποιούνται μαζικά εν των υστέρων παράνομα εισελθόντες αλλοδαποί. Κοινώς, τι και αν σχεδόν όλοι όσοι βρίσκονται αυτή τη στιγμή νόμιμα στη χώρα νομιμοποιήθηκαν με έναν από τους 3 νόμους νομιμοποίησης (καθώς οι εναλλακτικές νόμιμης εισόδου, παραμονής και εργασίας ήταν και είναι εν τοις πράγμασι ανύπαρκτες), δεν πρόκειται για πράγματι "νόμιμη" διαμονή γιατί είναι σαν τα αυθαίρετα που νομιμοποιούνται εκ των υστέρων...
Και ένα μικρό σχόλιο για το δεύτερο μέρος της απόφασης. Το δικαστήριο ενώ καταλήγει στο ότι μόνο Έλληνες μπορούν να συμμετέχουν στις δημοτικές εκλογές, δεν λέει απολύτως τίποτα για τη συμμετοχή των κοινοτικών σε αυτές. Προφανώς οι δικαστές δεν θέλουν να πουν ξεκάθαρα ότι το κοινοτικό δίκαιο υπερισχύει του Συντάγματος, μιας και δεν θα μπορούσαν να πουν και κάτι διαφορετικό εφόσον κατέληξαν στην αντισυνταγματικότητα της συμμετοχής μη Ελλήνων στις εκλογές.
Αυτά και σόρρυ για το σεντόνι.
Σπύρο, ό,τι θέλεις διαβάζεις προφανώς από το σχόλιό μου. Δε ζήτησα περγαμηνές. Απόψεις ζήτησα που να σε βγάζουν από την ανωνυμία και να επιτρέπουν σε κάποιον να σε κρίνει. Εσύ απλά κρίνεις ανεύθυνα και εξυπνίστικα κι ως κομήτης έρχεσαι κι επανέρχεσαι. Όταν αποφασίσεις να αποκτήσεις ένα ιστολόγιο όπου τακτικά θα εκτίθεσαι στα μάτια μας και πάψεις να θεωρείσαι ανώνυμος, θα ασχοληθώ και ουσιαστικά με όσα γράφεις κι εκεί κι εδώ. Προς το παρόν, απλά σχολιάζω τη δειλία, όχι θέσεις ανύπαρκτες, αίολες και έωλες... Διάβαζε προσεκτικότερα. By the way, άλλο η εννοιολογία κι άλλο η ετυμολογία.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑθηνά, σήμερα άκουσα τον Τσακυράκη σε κάποιο ραδιοφωνικό σταθμό και πράγματι εντυπωσιάστηκα. Δε γνωρίζω το Σύνταγμα κι όμως και νομικίστικα αποδεικνύει η ρατσιστική/εθνοκεντρική/εθνοδιακριτική αντίληψη των δικαστών.
@ Αθηνα
ΑπάντησηΔιαγραφήΣε σχεση με την υπεροχη του κοινοτικου δικαιου εναντι του συνταγματος ενος κρατους μελους, που τεινουμε να τη θεωρουμε δεδομενη, καλο ειναι να θυμομαστε οτι και το γερμανικο Συνταγματικο Δικαστηριο εχει διαχρονικα κρατησει επιφυλαξεις, με τελευταια την αποφαση "Lissabon" της 30.6.2009. Κατα τα αλλα εχεις μερικα σοβαρα επιχειρηματα, αλλα επειδη γραφω απο κινητο επιφυλασσομαι.
Μα ακριβώς, όταν η απόφαση του ΣτΕ λέει ότι στις δημοτικές εκλογές με βάση το Σύνταγμα μπορούν να συμμετέχουν μόνο Έλληνες, από τη στιγμή που συμμετέχουν από το Μάαστριχτ και μετά και κοινοτικοί αλλοδαποί, το μόνο λογικό συμπέρασμα είναι το κοινοτικό δίκαιο υπερισχύει του Συντάγματος. Πλην όμως, ακριβώς επειδή οι δικαστές προφανώς δεν ήθελαν να το πουν αυτό ξεκάθαρα και σταράτα (μέχρι στιγμής μόνο έμμεσα μπορεί να συναχθεί λ.χ. από την παραπομπή προδικαστικού για τον βασικό μέτοχο στο ΔΕΚ), στο σημείο που καταλήγουν ότι μόνο Έλληνες έχουν δ/μα εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις δημοτικές δεν λένε απολύτως τίποτα για τους κοινοτικούς που χρόνια τώρα συμμετέχουν.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ νομική όμως κατέληξε η συζήτηση, όταν κατά τη γνώμη μου το σημαντικότερο είναι η διατύπωση αντιλήψεων που αντίστοιχες δεν νομίζω να έχουν υπάρξει ξανά σε αποφάσεις ελληνικών δικαστηρίων, ούτε επί χούντας. Θα έχει πάντως ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο η συζήτηση στην Ολομέλεια όσο και η διάσκεψη των δικαστών μετά (σίγουρα θα βγουν "μαχαίρια" ιδιαίτερα αν η υπόθεση πάει σε μείζωνα σύνθεση). Η υπόθεση είναι πιο σημαντική και από αυτή των ταυτοτήτων αφενός γιατί θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στις ζωές πολλών ανθρώπων και αφετέρου γιατί τίθεναι στο επίκεντρο η έννοια του πολίτη, το τι σημαίνει έθνος και εθνική ομοιογένεια, το πώς αντιλαμβανόμαστε εν τέλει τον εαυτό μας. Στα βαθιά της πολιτικής φιλοσοφίας δηλαδή, με συγκεκριμένες όμως πρακτικές συνέπειες και σε πληθώρα άλλων ζητημάτων αν η Ολομέλεια ταχθεί με την άποψη του Τμήματος (εξέλιξη που απεύχομαι παντελώς).
@ δείμος του πολίτη:
ΑπάντησηΔιαγραφήΑφού δε σου φτάνει η ετυμολογία και θες εννοιολογία, να σου δώσω τον ορισμό του Oxford Dictionary για το ρατσισμό: "Racism is a belief or ideology that all members of each racial group possess characteristics or abilities specific to that race, especially to distinguish it as being either superior or inferior to another racial group or racial groups". Τίποτα από αυτά δεν υπάρχει στην επίμαχη απόφαση του ΣτΕ. Και, όχι, δεν είναι υποχρέωση κανενός να αποκτήσει ιστολόγιο για να λαμβάνεται σοβαρά η άποψή του. Οι απόψεις κρίνονται per se, και όχι βάσει του ατόμου - φορέα τους - αυτή είναι απαράδεκτη άποψη, με επίσης φασιστικές ρίζες. Και ως προς το αν θα ασχοληθείς με τη "δειλή" γνώμη μου, μη χολοσκάς - άσε να κάνουμε ένα διάλογο της προκοπής οι υπόλοιποι. :)
@ Αθηνά:
ΑπάντησηΔιαγραφήTουλάχιστον εσύ τεκμηριώνεις τη θέση σου, και θα προσπαθήσω να την αντικρούσω επί της ουσίας, παρά τις ειρωνείες:
Η απόφαση δεν "προσδίδει στο δίκαιο του αίματος συνταγματική περιωπή" όπως λες. Το "δίκαιο του αίματος" αναφέρεται στο ιστορικό (μέσα στην εκτενέστατη εξιστόρηση της μετεξέλιξης της νομοθεσίας) και όχι στο διατακτικό της απόφασης. Η απόφαση λέει ότι αν ο νομοθέτης θέλει να φύγει από το δίκαιο του αίματος και να πολιτογραφήσει ως Έλληνες, άτομα που δεν γεννήθηκαν από Έλληνες γονείς (πράγμα επιτρεπτό), πρέπει να προβεί σε εξατομικευμένη κρίση τους, ώστε να διασφαλίζεται η σύνδεσή τους με το ελληνικό έθνος. Άρα κανένας ρατσισμός.
Ισχυρίζεσαι επίσης ότι υπεισέρχεται ρατσισμός στον τρόπο διαπίστωσης της σύνδεσης με το ελληνικό έθνος, επειδή απαιτείται εξατομικευμένη κρίση για την "εθελούσια αποδοχή των αξιών που συνάπτονται προς τον ελληνισμό και την εντεύθεν απόκτηση ελληνικής εθνικής συνειδήσεως" από τον αλλοδαπό. Πού είναι ο ρατσισμός στον παραπάνω συλλογισμό; Όπως είπαμε, ρατσισμός είναι να θεωρείς ότι κάποιος αλλόφυλος είναι εγγενώς κατώτερος από τη δική σου "φυλή" και ως εκ τούτου δεν θα μπορέσει ποτέ να συμμετάσχει στο "έθνος" σου ("δε θα γίνεις Έλληνας ποτέ, Αλβανέ"). Εφ' όσον όμως δέχεσαι ότι το "έθνος" είναι ανοιχτό και σε άλλες "φυλές" που θα αφομοιώσουν τα χαρακτηριστικά του (γλώσσα κλπ.), πού έγκειται ο ρατσισμός; Στην εξέταση του βαθμού αφομοίωσης; Γιατί;
Λες επίσης "κοινώς το πρόβλημα δεν είναι αν κάποιος μιλάει ή όχι ελληνικά κλπ., αλλά αν έχει αποκτήσει ελληνική εθνική συνείδηση", ωσάν αυτό από μόνο του να αποδείκνυε ρατσισμό. Αυτό δεν ισχύει, όπως εξήγησα παραπάνω - και επιπλέον, το αν κάποιος μιλάει ή όχι ελληνικά σαφώς λαμβάνεται υπόψη, γιατί είναι στοιχείο της "εξατομικευμένης κρίσης" στην πολιτογράφηση.
Κατά τα άλλα, βρήκα την απόφαση δημοσιευμένη στο σύνολό της εδώ, και από την ανάγνωσή της προκύπτουν πρόσθετα ενδιαφέροντα συμπεράσματα:
1. Η εξέταση του θέματος της ιθαγένειας ήταν τελικά δικαιολογημένη, αφού η μία από τις προσβαλλόμενες πράξεις αφορούσε τα δικαιολογητικά απόκτησης ιθαγένειας βάσει του άρθρου 1Α του Κώδικα Ιθαγένειας. Αλλά εξακολουθώ να πιστεύω ότι αυτό το ζήτημα είναι παντελώς άσχετο με την ψήφο αλλοδαπών στις αυτοδιοικητικές εκλογές, και θα έπρεπε να γίνει χωρισμός του δικογράφου, όπως πρότεινε και ο Κυριλλόπουλος.
2. Η κρίση του ΣτΕ σχετικά με την "αυτόματη" κτήση ιθαγένειας βασίζεται σε ένα κριτήριο (ελληνική εθνική συνείδηση) το οποίο αντλείται από μια σειρά διατάξεων του Συντάγματος. Κατά τη γνώμη μου, το ΣτΕ το εφαρμόζει ορθά στην περίπτωση αυτόματης κτήσης ιθαγένειας "με τη γέννηση", αλλά εσφαλμένα στην περίπτωση των παιδιών που έχουν φοιτήσει σε ελληνικό σχολείο (όπου είναι εύλογο να τεκμαίρεται η σύνδεση). Πάντως ως κριτήριο δεν είναι αυθαίρετο, γιατί αντλείται από συνταγματικές διατάξεις, και σίγουρα δεν είναι ρατσιστικό, γιατί η εθνική συνείδηση δεν έχει την παραμικρή σχέση με τη ράτσα.
3. Η κρίση του ΣτΕ για το δικαίωμα ψήφου των αλλοδαπών στις δημοτικές είναι κατά τη γνώμη μου εσφαλμένη, για λόγους που έχω εξηγήσει (το άρθρο 102 παρ. 2 Σ δε μιλάει για "πολίτες" όπως το άρθρο 53 για τις βουλευτικές εκλογές). Παρ' όλα αυτά, η κρίση αυτή έχει αναλυτική τεκμηρίωση (σκέψη 25) με παραπομπές στη νομολογία του γερμανικού, γαλλικού, ιταλικού και αυστριακού συνταγματικού δικαστηρίου. Επομένως, είναι μια νομική κρίση τεκμηριωμένη και σεβαστή - όχι "ρατσιστικό παραλήρημα συντηρητικών δικαστών".
Συμπερασματικά, ο καθένας δικαιούται να έχει τεκμηριωμένες αντιρρήσεις για την απόφαση - κι εγώ έχω κάποιες. Αλλά οι κραυγές και η λάσπη περί ρατσισμού να λείπουν. Η απόφαση δεν είναι κανένα νομικό εξάμβλωμα που χρήζει "αποκατάστασης της συνταγματικής τάξης", ούτε "επιστροφή σε λογικές χούντας". Είναι μια τεκμηριωμένη νομική θέση, βασισμένη στο Σύνταγμα.
Δηλαδή, Σπύρο, κοινωνικός ρατσισμός κατά τη γνώμη σου, δεν υφίσταται, δεν έχει σχέση με τη ράτσα...
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν και δεν ξέρω πόσο νόημα μπορεί να έχει αυτή η κουβέντα, και με τον κίνδυνο να καταντήσω γραφική, προσθέτω τα εξής.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ όρος ρατσισμός εννοείται πως δεν αναφέρεται μόνο στην "ράτσα" και αυτό όχι μόνο στην καθομιλουμένη (δεν νομίζω ότι είναι κάποιος σήμερα φάουλ άμα χαρακτηρίσει ρατσιστή κάποιον που προσβάλλει λ.χ. έναν αλλόγλωσσο ή ακόμα και έναν ομοφυλόφιλο). Στο Oxford Dictionary of Law (Oxford University Press, 2002, fifth edition) ο όρος racial hatred ορίζεται ως "hatred against a group of people because of their colour, race, nationality, or ethnic or national origins". Παρεμφερή και στο λεξικό του Τεργόπουλου Φυτράκη (=εχθρότητα εναντίον μιάς κοινωνικής ομάδας), όπου αναφέρει και ως παραδείγματα "ρατσισμός εναντίον των γυναικών, των νέων κτλ.".
Για τα υπόλοιπα να απαντήσω επιγραμματικά γιατί το έχουμε παρακουράσει το θέμα και δεν ξέρω πόσο νόημα έχει.
Το δικαστήριο προσδίδει συνταγματική περιωπή στο δίκαιο του αίματος, γιατί δεν μιλάμε για την τυπική πολιτογράφηση (δηλαδή για την αίτηση που μπορούσε ανέκαθεν και μπορεί να κάνει ένας αλλοδαπός για να αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια εφόσον πληροί κάποιες προϋποθέσεις και ανήκει στη διακριτική ευχέρεια, πλέον με αιτιολογία, του κράτους να απορρίψει ή όχι), αλλά για το δικαίωμα του νομοθέτη να ορίζει ποιοί είναι αυτοί που είναι Έλληνες πολίτες.
Το ΣτΕ λοιπόν λέει ότι μόνο οι γεννηθέντες από Έλληνες γονείς είναι αυτοί (& κάποιες άλλες εξαιρέσεις λόγω δεσμεύσεων της χώρας από διεθνείς συμβάσεις περί ανιθαγένειας κλπ.), δηλαδή η αιματολογική συνέχεια.
Για τους άλλους, ο νομοθέτης δεν μπορεί να βάλει ένα γενικό κριτήριο, αλλά πρέπει για τον καθένα χωριστά και ατομικά να τσεκάρεται κατά πόσο έχουν αποκτήσει ελληνική εθνική συνείδηση (την οποία το ΣτΕ θεωρεί εκ των ων ουκ άνευ για τους απογόνους του Περικλή, και ότι δεν είναι αρμοδιότητα του νομοθέτη να ορίσει). Βασικά αφενός θεωρεί το έθνος ως ένα κλειστό σύστημα, μία ομάδα με κοινή βιολογική καταγωή, και αφετέρου προβαίνει σε ταύτιση της έννοιας του έθνους (έτσι όπως το ΣτΕ την εννοεί) με την έννοια του λαού, δηλαδή του εκλογικού σώματος.
Κατά τη γνώμη μου πάντα, δεν πρόκειται για μία απόφαση νομικά θεμελιωμένη στο Σύνταγμα, αλλά εδράζεται στις προσωπικές αντιλήψεις/προκαταλήψεις των δικαστών, περιέχει πολλές εξωνομικές κρίσεις, και είναι βαθύτατα ρατσιστική. Και όχι, η λάσπη δεν είναι σε μένα που χαρακτηρίζω έτσι την απόφαση, αλλά στους δικαστές που έγραψαν μαύρη σελίδα στην ιστορία του δικαστηρίου.
I rest my case εδώ.
@ Δείμος του πολίτη:
ΑπάντησηΔιαγραφήΚοινωνικός ρατσισμός (αν τον ορίσουμε ως προκατάληψη εις βάρος κάποιας κοινωνικής ομάδας, π.χ. τοξικομανών, ομοφυλόφιλων, κλπ.)βεβαίως υφίσταται και είναι κατακριτέος. Αλλά δεν καταλαβαίνω ποια η σχέση του με το συγκεκριμένο θέμα - εδώ μιλάμε για τον σκέτο, "παραδοσιακό" ρατσισμό, και ειδικότερα κατά πόσον το ΣτΕ "συνταγματοποίησε" ένα ρατσιστικό κριτήριο ιθαγένιας, εμμένοντας στο "δίκαο του αίματος".
@ Αθηνά:
Όταν λες ότι η πρόβλεψη για αυτόματη απονομή ιθαγένειας με γέννηση από Έλληνες γονείς είναι ρατσιστική, βγάζεις ρατσιστικά όλα ανεξαιρέτως τα Συντάγματα διεθνώς, δεν το καταλαβαίνεις; Δεν είναι αυτό το κριτήριο περί ρατσισμού ή μη, γιατί αυτό είναι σε κάθε Σύνταγμα η βάση, η δεδομένη αφετηρία. Το κριτήριο είναι αν ΕΚΤΟΣ από αυτή τη βάση επιτρέπεται η απόκτηση της ιθαγένειας και με άλλο τρόπο, δηλαδή η πολιτογράφηση ΠΑΡ' ΟΤΙ κάποιος δε γεννήθηκε από Έλληνες γονείς. Αν αυτό επιτρέπεται, κάθε ισχυρισμός περί ρατσισμού είναι άκυρος: γιατί δεχόμαστε και άλλες "ράτσες" στο έθνος μας, άρα δεν τις θεωρούμε κατώτερες. Ε, η απόφαση του ΣτΕ ΔΕΝ το αποκλείει αυτό, δεν απορρίπτει την είσοδο άλλης "ράτσας" στο έθνος - απλώς την εξαρτά από τη συμβατότητά της με το έθνος, με το κριτήριο της εθνικής συνείδησης. ΑΝ ΑΥΤΟ ΣΥΝΤΡΕΧΕΙ, Η ΡΑΤΣΑ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΔΙΑΦΟΡΗ. Άρα η απόφαση δεν "θεωρεί το έθνος ως ένα κλειστό σύστημα, μία ομάδα με κοινή βιολογική καταγωή", όπως λες. Αντιθέτως το έθνος κατά το ΣτΕ είναι ανοιχτό σε όσους δεν έχουν την κοινή βιολογική καταγωγή, αλλά έχουν την κοινή εθνική συνείδηση. Απλώς αυτό το κριτήριο πρέπει, κατά το ΣτΕ, μα εξετάζεται εξατομικευμένα. Αυτό μπορεί να το χαρακτηρίσει κανείς εσφαλμένο ή υπερβολικό, αλλά πάντως ρατσιστικό δεν είναι.
Και εκεί που είπα ότι δεν θα ξαναγράψω, γιατί το παρακούρασα το θέμα, επανέρχομαι για να διορθώσω το τελευταίο που έγραψα (με έτρωγε). Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, δεν εννοούσα να ρίξω λάσπη στους δικαστές του ΣτΕ ή οτιδήποτε παρεμφερές, αλλά ότι να το να χαρακτηρίζει κανείς την απόφασή τους ρατσιστική δεν είναι λάσπη εφόσον το ίδιο σκεπτικό (ναι, οκ, κατά τη γνώμη μου πάντα) των δικαστών είναι που οδηγεί σε τέτοιο συμπέρασμα. Πάντως, και εδώ αλήθεια κλείνω, τελικά είναι πολλοί αυτοί που έγραψαν δημόσια με τον έναν ή άλλο τρόπο για απόφαση που δημιουργεί ρατστιστικούς/ναζιστικούς συνειρμούς (από Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου μέχρι λ.χ. τον Μανδραβέλλη στην Καθημερινή).
ΑπάντησηΔιαγραφή@ Χασοδίκη,
ΑπάντησηΔιαγραφήΒλογάς τα γένια της επιστήμης σου, αλλά δικαίως: όντως η ύπαρξη πολλών, ενίοτε αντιφατικών, ερμηνειών κάνει τη νομική ενδιαφέρουσα. :)) Κάτι που με άλλους τρόπους ισχύει βέβαια και για όλες τις κοινωνικές επιστήμες (ε, δεν έχουμε παράπονο κι εμείς οι ιστορικοί :))
Ναι, το καταλαβαίνω αυτό που λες κι είναι απόλυτα λογικό. Απλώς μάλλον ήθελα να πω ότι το θέμα είναι και πολιτικό κι ότι έτσι όπως έχουν τα πράγματα αυτή τη στιγμή στην κοινωνία μας δεν είναι περίεργο ότι η "κοσμοθεωρία", που λες κι εσύ, των δικαστών τους οδήγησε σε μια τέτοια απόφαση.
@ Σπύρο,
συγγνώμη αλλά αν είναι να κάνουμε και την ψυχανάλυση του Τσάτσου για να πούμε γιατί κάνει την ερμηνεία που κάνει, η συζήτηση περί έθνους δεν γίνεται απλώς φιλολογική, αλλά μεταφυσική.
Στο κάτω-κάτω, πες μου εσύ ποια ακριβώς είναι η διαφορά μεταξύ λαού και έθνους. Υπάρχει περίπτωση να ανήκει κάποιος στον ελληνικό λαό, να είναι Έλληνας πολίτης, και να μην ανήκει στο έθνος; Ή, αντιστρόφως, αν και γίνεται κι είναι θεμιτό κάποιος να μην είναι Έλληνας πολίτης αλλά να αυτοπροσδιορίζεται ως Έλληνας, αυτό τι σημαίνει πρακτικά; Υπάρχει κάποιος θεσμοθετημένος τρόπος αυτός ο άνθρωπος να έχει λόγο στα πολιτικά πράγματα του ελληνικού κράτους; Ή θα ήταν λογικό να υπάρχει; Γιατί τότε η συζήτηση πάει επικίνδυνα μακριά, σε ερωτήματα του τύπου ποιους θα θεωρήσουμε ως "Έλληνες το γένος"...
Κι εδώ φαίνεται ο παραλογισμός και της απόφασης που σχολιάζουμε και της δικής σου λογικής. Μπορεί να υπάρξει ένα γενικό κι αόριστο "εθνικό συμφέρον", ξεχωριστό απ'το συμφέρον του με σάρκα και οστά λαού, πάνω και πέρα απ'αυτό; Αν ναι, αυτό σημαίνει ότι θεωρούμε το έθνος ως μια υπερβατική έννοια: ένα έθνος άχρονο και άυλο, αναλλοίωτο ανά τους αιώνες. Και το οποίο (βλέπε: όποιος σφετεριστεί τον ρόλο του εκφραστή του) προφανώς ξέρει καλύτερα απ'τον λαό ποιο είναι το καλό του...
Και για να μη με πεις "εθνομηδενίστρια" (είδα κάπου -μάλλον στο προηγούμενο ποστ- να χρησιμοποιείς αυτό τον όρο, και, παρεμπιπτόντως, όσο τον χρησιμοποιείς, μήπως να μην κατηγορούσες τους άλλους για στιγματισμό και ιδεολογική τρομοκρατία;), σου λέω ότι δεν θεωρώ πως δεν υπάρχει έθνος, πως είναι μόνο μια κατασκευή. Αλλά θεωρώ ότι όσο μεγαλειώδες είναι το έθνος ως κάτι απτό, μια πολιτική κοινότητα ανθρώπων που έχουν επιλέξει να ζουν και ν'αγωνίζονται μαζί (βλ. τα επαναστατικά συντάγματα), άλλο τόσο φρικτό μπορεί να γίνει όταν θεωρείται κάτι υπερβατικό, κάτι ανώτερο από εμάς τους κοινούς θνητούς πολίτες. Τότε μπορεί να επιβάλει μέχρι και την εξόντωση μερικών από εμάς (των μουσουλμάνων ή των κομμουνιστών) για το ανώτερο καλό που είναι η επιβίωση του έθνους...
Και ναι, απ'αυτή την άποψη θεωρώ ότι όντως το Σύνταγμα κάνει λάθος να αναφέρει το έθνος ως κάτι ξεχωριστό απ'τον λαό. Για την ακρίβεια, θεωρώ ότι το Σύνταγμα σ'αυτό το σημείο αναπαράγει έναν παρωχημένο διαχωρισμό, τον οποίο είχε επιβάλει μια ανάγκη που δεν υπάρχει πια: η ανάγκη της σύνδεσης του ελληνικού κράτους με τους αλύτρωτους Έλληνες. Και θεωρώ ότι θα ήταν ώρα η κοινωνία, και εν προκειμένω αυτοί που ερμηνεύουν το Σύνταγμα και τους νόμους, να καταλάβουν ότι δεν υφίσταται πια αυτή η ανάγκη και να άρουν τον διαχωρισμό έθνους και λαού. Δεν βλέπω τι θα εμπόδιζε τους νομικούς να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι είναι αδύνατο στην πράξη να διαχωρίσουν το έθνος απ'τον λαό.
Είπα κι εγώ να πάω μια μέρα για σκαρφάλωμα και πλάκωσαν δεκαπέντε σχόλια... Συμπαθάτε με, ελπίζω να έχω χρόνο το απόγευμα να απαντήσω.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕμείς βρήκαμε χρόνο και είπαμε να ρίξουμε και κανένα καβγά πάντως :)
ΑπάντησηΔιαγραφή@ k2:
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ απόφαση του ΣτΕ δεν αντιλαμβάνεται αόριστα το έθνος, όπως λες. Αν πας στο λινκ που έδωσα παραπάνω θα βρεις στη σκέψη 9 το εξής:
"...η νομιμοποίηση της κρατικής εξουσίας βασίζεται μεν στην βούληση του λαού, αλλά υπάρχει και ασκείται προς το συμφέρον του έθνους, οντότητος υπερβαίνουσας χρονικά την εν ζωή κοινότητα των ανθρώπων και τα γεωγραφικά όρια του ελληνικού κράτους (πρβλ Πρακτικά Ολομελείας Επιτροπής του Συντάγματος 1975 σελ. 255 επ., Πρακτικά των Υποεπιτροπών του Συντάγματος 1975, σελ. 64 επ., ιδίως δε σελ. 112 επ., Πρακτικά Συνεδριάσεων της Βουλής Συντ. 1975 σελ. 61 επ.). Τούτο δε, διότι το έθνος αναφέρεται τόσο στις παρελθούσες όσο και στις μέλλουσες γενεές, τα συμφέροντα των οποίων πρέπει να υπηρετεί η κρατική πολιτική (αρχή βιωσιμότητος άρθρο 24 Συντάγματος), απαρτίζεται δε και από τους Ελληνες της διασποράς («…δυνάμεις του απανταχού ελληνισμού…», άρθρο 108 του Συντάγματος), για τους οποίους πρέπει να είναι ενεργή η κρατική φροντίδα [...]".
Αυτή η παράγραφος ερμηνεύει τη διάταξη του άρθρου 1 παρ. 3 προσεκτικά, ανατρέχοντας στα πρακτικά της Συντακτικής Βουλής, και λέει ότι το έθνος υπερβαίνει το λαό (δηλαδή το άθροισμα των πολιτών της Ελλάδας στη δεδομένη στιγμή) με δύο τρόπους: (α) γεωγραφικά και (β) χρονικά.
Ξεκινώντας από το γεωγραφικό, δε νομίζω ότι τίθεται θέμα "αλύτρωτων Ελλήνων" σε μια διάταξη του 1974, γιατί η "Μεγάλη Ιδέα" ήταν ήδη 50 χρόνια νεκρή. Νομίζω ότι η διάταξη αφορά τους απόδημους της Αυστραλίας, των ΗΠΑ κλπ., που δε μπορούν να θεωρηθούν "αλύτρωτοι".
Όσο για το χρονικό, συνίσταται στην πρόβλεψη για τις επόμενες γενιές. Εδώ σωστά επισημαίνεις τον κίνδυνο να υιοθετήσει κανείς μια υπερβατική έννοια του έθνους και του συμφέροντός του, την οποία να αντιπαραβάλει προς την εκάστοτε δημοκρατικά εκφρασμένη βούληση του λαού - και δυστυχώς έχουμε τέτοια προηγούμενα όπου η λαϊκή βούληση καταπατήθηκε με την επίκληση κάποιου αόριστου "συμφέροντος του έθνους".
Όμως η συγκεκριμένη απόφαση μιλάει για το πιο στοιχειώδες "συμφέρον του έθνους", που είναι η διατήρηση της ύπαρξης και συνοχής του. Αυτό είναι το μίνιμουμ της έννοιας, και δε νομίζω ότι μπορεί να θεωρηθεί κατάχρησή της - αλλιώς χάνει κάθε νόημα η συνταγματική αναφορά.
Και έρχομαι στο τελευταίο σημείο: η ερμηνεία δεν μπορεί να στερεί τη διατύπωση που επέλεξε το Σύνταγμα από κάθε νόημα. Λες ότι το Σύνταγμα εν προκειμένω σφάλλει και ότι θα έπρεπε να ταυτίζει έθνος και λαό. Στο βαθμό που δεν ερμηνεύεις, αλλά ασκείς κριτική ή προτείνεις αναθεώρηση, δικαίωμά σου. Αλλά αυτό που δεν επιτρέπεται (και το έκανε νομίζω ο Τσάτσος) είναι να ερμηνεύει κανείς το Σύνταγμα κατά τη δική του άποψη, ενώ είναι σαφές από τη διατύπωση της διάταξης και από τα πρακτικά, ότι επικράτησε η αντίθετη άποψη όταν ψηφίστηκε το Σύνταγμα. Τι να κάνουμε, το Σύνταγμα μιλάει για έθνος, διακριτό από το λαό. Να μη γίνεται κατάχρηση της έννοιας, σύμφωνοι. Αλλά όχι και να κάνουμε πως δεν υπάρχει.
Και ποιό είναι αυτό το έθνος λοιπόν το οποίο κινδυνεύει να αποσυντεθεί από την αθρόα αναγνώριση της ιδιότητας του πολίτη σε μη γεννηθέντες από Έλληνες γονείς; Ανατριχιάζω μόνο και στη σκέψη...
ΑπάντησηΔιαγραφήΑλλά δεν θέλω να ξαναπώ τα ίδια.
Συγχαρητήρια για το αφιέρωμα στην "ημέρα κατά του φόβου" (ξέρω, ξέρω, πάει σε άλλο ποστ το σχόλιο, αλλά δεν κολλάει λιγουλάκι και με τη συζήτηση εδώ;)!!! Κάποια κείμενα είναι καταπλητικά (και κάποια πολύ συγκινητικά). Συνεχίζω λοιπόν το διάβασμα (είναι και πολλά) για να ξορκίσω φόβους έστω και μέσω από την ποίηση άλλων.
Εγώ πάντως, έχοντας διαβάσει και κάμποσα κείμενα που σχολιάζουν την απόφαση από διάφορες οπτικές γωνίες, θα συμφωνήσω σε μεγάλο βαθμό με τον Σπύρο ότι υπάρχει μια υπερβολική κατακραυγή εναντίον του Δ' Τμήματος για ρατσισμό κλπ η όποια δεν είναι και τόσο δικαιολογημένη. Κατανοητό μεν, διότι όταν κάποιος μη νομικός ακούει για δίκαιο του αίματος το μυαλό του πάει αυτόματα σε Γ' Ράιχ και καθαρότητα της φυλής, αλλά πάντως λάθος: η έννοια του δικαίου του αίματος, ιδωμένη μέσα στο σωστό της πλαίσιο (μια συζήτηση σχετικά με το δίκαιο της ιθαγένειας) δεν είναι παρά ένας τεχνικός όρος που περιγράφει ένα σύστημα απονομής ιθαγένειας το οποίο ούτε ελληνική πατέντα είναι, ούτε ελληνική αποκλειστικότητα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα επιμείνω όμως στο νομικό επιχείρημα, ότι δηλαδή η απόφαση παρερμηνεύει ή υπερερμηνεύει το Σύνταγμα μη αναγνωρίζοντας στον νομοθέτη το δικαίωμα να ορίσει τεκμήρια γενικής εφαρμογής, και μάλιστα ότι το σφάλμα είναι διπλό, αφορά δηλαδή *και* την περίπτωση των παιδιών που γεννιούνται στην Ελλάδα και πληρούν τις υπόλοιπες προϋποθέσεις. Επ' αυτού, Σπύρο, ακόμη δεν θεωρώ ότι έχει δοθεί τεκμηριωμένη απάντηση γιατί το κριτήριο δεν είναι συνταγματικά ανεκτό -βλ. και τα δύο σχόλια που έκανα την Παρασκευή.
@Αθηνά
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπίσης, αν και δεν έτυχε επαρκούς σχολιασμού, οι δικαστές λένε και ότι δεν μπορεί να διαγνωσθεί καν η τυπική απαίτηση για "νόμιμη" διαμονή, καθώς η πρακτική που ακολουθήθηκε ήταν να νομιμοποιούνται μαζικά εν των υστέρων παράνομα εισελθόντες αλλοδαποί...
Έχεις δίκιο, όντως αξίζει ιδιαίτερο σχόλιο αυτό το σημείο.
@ χασοδίκη:
ΑπάντησηΔιαγραφήΝαι, όντως έμεινε αναπάντητο αυτό το σημείο - είμαι και μόνος μου εδώ, τι να σου κάνει ένα μυαλό κλπ...
Ξεκινάω από την παραπομπή που έκανες (στο σχόλιο της Παρασκευής) στο "Πρόγραμμα της Στοκχόλμης" που προβλέπει "ενεργητικές πολιτικές ενσωμάτωσης". Παρακάμπτω το γεγονός ότι δεν είναι νομικά δεσμευτικό (ίσως κάποια μετεξέλιξή του γίνει υποχρεωτική στο μέλλον, δεν ξέρω) και μένω στη βασική σκέψη: ότι δια της απονομής στους μετανάστες, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων "αντίστοιχων" με αυτά των πολιτών, μπορεί να επιτευχθεί η ενσωμάτωσή τους. Δηλαδή να λειτουργήσουν αυτά τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις ως "μοχλός" ενσωμάτωσης.
Η απόφαση του ΣτΕ αυτό δεν το εξετάζει, γιατί αντιτίθεται γενικά στις "αθρόες πολιτογραφήσεις" και ξεμπερδεύει, απαιτεί παντού εξατομικευμένη κρίση και ξεμπερδεύει. Αλλά ο Κυριλλόπουλος έχει και εδώ μια ενδιαφέρουσα διαφοροποίηση - αρχίζω να τον εκτιμώ πολύ αυτόν τον τύπο. Στη σκέψη 14 λέει (ως μειοψηφία):
"Αλλωστε, η ιδιότης της ελληνικής ιθαγενείας, στην περίπτωση που αυτή απονέµεται αθρόως πρέπει να αποτελεί το τελικό στάδιο της ενσωµατώσεως των αλλοδαπών στην ελληνική κοινωνία και όχι το µέσο για την ενσωµάτωση στην ελληνική κοινωνία αλλοδαπών µη εχόντων εισέτι αποκτήσει την ελληνική συνείδηση".
Δηλαδή δέχεται μεν ως ενδεχόμενο την αθρόα ενσωμάτωση (π.χ. στις περιπτώσεις της εξαετούς φοίτησης σε ελληνικό σχολείο, θα έλεγε κάποιος...), αλλά ως αποτέλεσμα και όχι αιτία της ενσωμάτωσης στην κοινωνία. Άυτή τη σκέψη (δηλαδή τη χρήση της ιθαγένειας ως "στόχου" και "επιβράβευσης" για την ενσωμάτωση) θα τη συνυπέγραφα, μάλιστα στην είχα πει και εγώ όταν είχαμε πρωτοκάνει αυτή τη συζήτηση σε ανύποπτο χρόνο, και τη βρίσκω πολύ καλύτερη από τη χρήση της ιθαγένειας ως "μοχλού ενσωμάτωσης". Μάλιστα σου είχα πει τότε ότι η απονομή της γαλλικής ιθαγένειας από γεννησιμιού τους δε λειτούργησε ως "μοχλός ενσωμάτωσης" για τους αφρικανικής καταγωγής νεαρούς Γάλλους και δεν εμπόδισε καθόλου τη γκετοποίησή τους (και είδαμε τα αποτελέσματα με τις ταραχές πριν λίγα χρόνια).
Θα μου πεις, και τι θα γίνει με τις "ενεργητικές πολιτικές" που προβλέπει το πρόγραμμα της Στοκχόλμης; Πέραν της μη δεσμευτικότητάς του, να σου επισημάνω ότι προβλέπει δικαιώματα "αντίστοιχα" και όχι "ίσα" με αυτά των πολιτών του κράτους. Και όπως ξέρουμε οι δικηγόροι, η ορολογία σε αυτές τις περιπτώσεις έχει τη σημασία της. Δεδομένου ότι η ιθαγένεια δίνει "ίσα" δικαιώματα, συμπεραίνω πως το "Πρόγραμμα της Στοκχόλμης" δε ζητά απονομή ιθαγένειας, αλλά κάτι "λιγότερο" που όμως να βοηθά στην ενσωμάτωση. Τι θα μπορούσε να είναι αυτό; Κατά τη γνώμη μου θα μπορούσε κάλλιστα να είναι η ψήφος στις δημοτικές εκλογές, που κακώς κατά τη γνώμη μου (βλ. προηγούμενα σχόλια) την κρίνει αντισυνταγματική το Δ΄ Τμήμα.
Απομένει το επιχείρημά σου, ότι το Σύνταγμα επιτρέπει στο νομοθέτη να θέσει τεκμήρια γενικής εφαρμογής. Η αλήθεια είναι ότι έχεις υπέρ σου τη διατύπωση της διάταξης: "Έλληνες είναι όσοι έχουν τα προσόντα που ορίζει ο νόμος". Είναι η πιο γενική εξουσιοδότηση που θα μπορούσε να δώσει το Σύνταγμα στο νομοθέτη. Unqualified, όπως θα λέγανε και οι αγγλοσάξονες. Παρ' όλα αυτά, είπες κι εσύ ο ίδιος ότι π.χ. ο νομοθέτης δε μπορεί να ορίσει ότι Έλληνες είναι όσοι έχουν μπλε μάτια. Δηλαδή κάποιος συνταγματικός έλεγχος στο πώς ασκεί ο νομοθέτης την εξουσιοδότηση επιτρέπεται. Και στην προκειμένη περίπτωση, το ΣτΕ επικαλέστηκε για τον έλεγχο αυτό συγκεκριμένες διατάξεις του Συντάγματος και έβγαλε ένα κριτήριο (της εθνικής συνείδησης), βάσει του οποίου έκρινε τα δύο τεκμήρια που λες ως αντισυνταγματικά. Τραβηγμένο; Ίσως. Αλλά να θυμίσω ότι και για την προστασία του περιβάλλοντος το ΣτΕ έχει κάνει μεγάλες ταχυδακτυλουργίες με το άρθρο 24, ειδικά επί Δεκλερή. Η υπερβολική παρεμβατικότητα είναι ίσως το τίμημα του να έχεις ένα ανώτατο δικαστήριο με "άποψη".