22 Ιουλίου 2008

Η γοητεία της απλότητας

Μια φορά κι έναν καιρό, πάνε καμιά εικοσιπενταριά-τριάντα χρόνια τώρα, ο καφετζής του μικρού χωριού του Κουμάρου, στην Τήνο, εγκατέλειψε τα εγκόσμια. Στενοχώρια μεγάλη έπεσε στο χωριό: όχι μόνο για τον συγχωριανό, γείτονα και φίλο που έφυγε, άλλωστε κανείς δεν έζησε για πάντα και όλοι εκεί θα πάμε, αλλά και για το καφενείο που είχε μείνει το μοναδικό και θα έκλεινε.

Γιατί ήδη τότε ο Κουμάρος, όπως και εκατοντάδες άλλα χωριά σε όλη τη χώρα, είχε πάρει τον ανεπίστρεπτο δρόμο της σταδιακής ερήμωσης. Κάθε χρόνο οι μόνιμοι κάτοικοι έμεναν λιγότεροι και πιο γερασμένοι. Πού να βρεθεί άνθρωπος να αναλάβει καφετζής;

Για ένα χωριό σαν τον Κουμάρο, το καφενείο είναι μεγάλη υπόθεση: πρώτα απ' όλα, είναι κάτι σαν μικρό τοπικό κοινοβούλιο, το μέρος όπου κουβεντιάζονται όλα τα σημαντικά και τα ασήμαντα της κοινότητας, συνεχίζοντας μια συνήθεια που κρατάει αιώνες. Επιπλέον, το καφενείο διακρίνει ένα χωριό-χωριό από έναν οικισμό, από μια τυχαία μάζωξη σπιτιών (που τα πιο πολλά μένουν κλειστά έντεκα μήνες το χρόνο). Και έχει και μια άλλη, συμβολική σημασία: είναι μια πεισματάρικη δήλωση ότι το χωριό αρνείται να πεθάνει, αρνείται να παραδοθεί στην αστυφιλία και την εγκατάλειψη, ότι είναι ζωντανό -κι ας αγκομαχάει κι ας σέρνεται.

Για όλους αυτούς τους λόγους, ίσως και για άλλους που δεν μας περνάνε από το μυαλό, το καφενείο του Κουμάρου έπρεπε να παραμείνει ανοιχτό. Πώς όμως, αφού δεν υπήρχε πια καφετζής;

Η λύση που βρέθηκε ήταν απλή, όσο και μεγαλοφυής: ένα καφενείο χωρίς καφετζή.

Οι κληρονόμοι του μακαρίτη του καφετζή, εφόσον δεν είχαν σκοπό να συνεχίσουν την επιχείρηση, παραχώρησαν τα δικαιώματά τους στην κοινότητα. Το άτυπο παραχωρητήριο, ένα απλό φύλλο χαρτί γραμμένο στο χέρι και κιτρινισμένο από τα χρόνια, τοποθετήθηκε σε μια ταπεινή κορνίζα και φιγουράρει αναρτημένο σε περίοπτη θέση στην αίθουσα του καφενείου. Ο εξοπλισμός, τραπεζοκαθίσματα, ποτήρια, φλυτζάνια, γκαζιέρα, υπήρχε -κι ό,τι δεν υπήρχε βρέθηκε στην πορεία. Κι έτσι, από τότε και μέχρι σήμερα, οι χωριανοί και οι ταξιδιώτες μπορούν να φτιάξουν μόνοι τους το καφεδάκι τους, να σερβιριστούν το ποτήρι με το νερό τους και να πάρουν το αναψυκτικό τους από το ψυγείο, ρίχνοντας στο παγκάρι το αντίτιμο: αυτοεξυπηρέτηση, σελφ σέρβις που λέμε και στο χωριό μου.


Από τότε και μέχρι σήμερα, το καφενείο στο μικρό χωριό του Κουμάρου στην Τήνο, λειτουργεί χάρη στο φιλότιμο: το φιλότιμο των ανθρώπων του χωριού που φροντίζουν για τον ανεφοδιασμό σε καφέδες, ζάχαρη, φιάλες γκαζιού και πορτοκαλάδες. Που αναλαμβάνουν να ρίξουν κι ένα σκούπισμα-σφουγγάρισμα μια στο τόσο, να πλύνουν τα ποτήρια και τα φλυτζάνια. Που έφεραν βιβλία για τη μικρή βιβλιοθήκη. Που τσοντάρανε για να αγοραστεί μέχρι και τηλεόραση. Κι ακόμα, το φιλότιμο των περαστικών που δεν θα καταδεχτούν να μην αφήσουν τον οβολό τους στο παγκάρι, δεν θα καταχραστούν την φιλοξενία που τους προσφέρεται, θα σεβαστούν τη φωτιά που βρίσκουν για να ψήσουν το καφεδάκι τους και το κρύο νερό που τους περιμένει στο ψυγείο για να ξεδιψάσουν.

Σήμερα, τόσα χρόνια μετά, το μικρό καφενείο του Κουμάρου έχει γίνει αξιοθέατο: το καταγράφουν ταξιδιωτικοί οδηγοί και χάρτες της Τήνου, κι έτσι το βρήκαμε κι εμείς και το επισκεφτήκαμε, παίρνοντας το λιθόστρωτο μονοπάτι από τον επιβλητικό βράχο του Ξώμπουργου μέχρι το χωριό. Δεν σερβίρει εσπρέσο φρέντο, ούτε μοκατσίνο καραμέλα -μάλιστα εκεί ταιριάζει γάντι και η αποστροφή "γιατί, ρε φίλε, έπινες και στο χωριό σου τέτοιο;". Όμως, χωρίς ταμπούρλα και παράτες, χωρίς μεγαλοστομίες, το καφενείο του Κουμάρου δίνει ένα καθαρό παράδειγμα του τι μπορεί να κατορθώσουν λίγοι έξυπνοι άνθρωποι μόνο με μια απλή ιδέα, κάμποσο μεράκι και πολύ φιλότιμο. Στη χώρα της μίρλας, της γκρίνιας, της παραίτησης και του "μα τι κάνει το κράτος;" (καλά ευχαριστώ, εσείς;), ένα τέτοιο παράδειγμα δεν είναι μικρό πράγμα...


.

10 σχόλια:

  1. Welcome back, mate!

    Καλό χειμώνα!

    Άντε, για να παίρνουμε σειρά και εμείς οι του Αυγούστου.

    Εξαιρετικότατη η ιστορία του καφενείου. Ωδή στο φιλότιμο και τη φιλοξενία της επαρχίας...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Καλώς το Χασοδίκη μας. Πέρασες καλά στις διακοπές σου??
    Πολύ ενδιαφέρουσα αυτή η ιστορία του Καφενείου. Μακάρι να μπορούσε να εφαρμοστεί και αλλού. Αλλά δυστυχώς στη ζωή κυριαρχεί κυρίως η δίψα για κέρδος....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καλώστον... από την Τήνο πέρασα τελευταία φορά το 2004. Παρά τον προσκυνηματικό τουρισμό και τη Χώρα που δεν πολυβλέπεται, πρόκειται ίσως για το νησί με τα ομορφότερα χωριά του Αιγαίου, κι έναν πολιτισμό εντελώς δικό του. Ελπίζω να έφαγες και γαλακτομπούρεκο στον Πύργο! ;-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. 23.7.08
    ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ (και καλά!)...
    χωρίς άλλες «ισχυρές» αυτοανίκανες κυβερνήσεις.
    Tίς βαρέθηκα 56 χρόνια τώρα... Εσείς;;;

    αγάπη-αφοπλισμός-ειρήνη
    Ναπολέων

    Υ.Γ-1
    Καφφενείο:
    Πολύ ωραία η περιγραφή σου, ειδικά για το τί σημαίνει "καφφενείο" για ένα χωριουδάκι.
    Είχαμε ακριβώς το ίδιο πρόβλημα στο δικό μας.
    Ευτυχώς βρέθηκε ένας νέος τυροκόμος που ανέλαβε το ταχυδρομείο της περιοχής και, ως ...συγκατοίκηση, λειτουργεί και το καφφενείο.

    Υ.Γ.-2
    Μήνυση κατά ΟΠΑΠ:
    Ψάχνω δικηγόρο για να μού συντάξει μήνυση κατά ΟΠΑΠ για μια σιχαμένη αντεργατική διαφήμιση.
    Διατίθεσαι; Με αμοιβή φυσικά.
    Στείλε μήνυμα στο nap.pap@tee.gr

    α-α-ε
    Ν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. @nikos10

    Ε όχι και καλό χειμώνα από τώρα! Έπεται και δεύτερος γύρος...

    @Μερόπη

    Καλώς σας βρήκα. Πέρασα πολύ καλά -στα επόμενα ποστ θα πούμε περισσότερα.

    @Γεράσιμος

    Έτσι όπως τα λες είναι -και για τα χωριά, και για το γαλακτομπούρεκο :)

    @Ναπολέων

    Σε άλλο χωριό της Τήνου, υπάρχουν πράγματι δυο-τρία καφενεία που στις επιγραφές τους το γράφουν όπως εσύ: με δύο "φ".
    Για το θέμα του ΟΠΑΠ, επιφυλάσσομαι -να το συζητήσουμε αν θες κάποια άλλη στιγμή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Το 88 - είκοσι χρόνια πρίν μπρρρρ!-βρέθηκα στο χωριό Ράχες (νομίζω!) στην Ικαρία, ήταν μεσημέρι, επισκεφτήκαμε με την παρέα μου τον φούρνο του χωριού με σκοπό να αγοράσουμε ψωμί για να φάμε το μεσημεριανό μας (ψωμί, ντομάτα και φέτα, μιας και τα λεφτά είχαν σχεδόν σωθεί). Ο φούρνος ανοιχτός αλλά κανείς μέσα, ο φούρναρης (όπως και αρκετοί άλλοι μαγαζάτορες) είχε πάει για να ξεκουραστεί. Πάνω στον πάγκο το ψωμί και δίπλα ένα μπολ για να τοποθετήσεις τα χρήματα.
    Δυστυχώς αυτά είναι μεμονομένα περιστατικά και όσο περνάνε τα χρόνια λιγοστεύουν, κρίμα, μας μένει όμως η ανάμνηση και ο θαυμασμός για ορισμένους ανρθώπους. Για το κράτος τώρα, για να σχολιάσω το σχόλιό σου περί μουρμούρας, πρέπει να λειτουργεί (στην χώρα μας δεν λειτουργεί) και είναι υποχρέωσή μας να το κάνουμε να λειτουργήσει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
    Καλώς ήλθες λοιπόν και καλή συνέχεια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Jojos, ευχαριστώ για τα καλωσορίσματα. Ασφαλώς και δεν υπονοώ ότι το κράτος δεν πρέπει να λειτουργεί, έτσι; Ούτε ότι δεν έχουμε την υποχρέωση να το κάνουμε να λειτουργήσει. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που μπορούμε, την ίδια ώρα που απαιτούμε να λειτουργήσει, να το υποκαταστήσουμε κατά κάποιον τρόπο. Όπως μπορούμε και να μην κάνουμε τίποτα, παρά μόνο να φωνάζουμε. Ε, από τα δύο, καλύτερο δεν είναι το πρώτο;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Αγαπημένη Τήνος. Κι εμένα μου άρεσε πολύ και τον νησί και οι άνθρωποι. Κι ας λένε ότι έχει οικοδομηθεί. Έχει έναν ιδιαίτερο πολιτισμό. Από τα νησιά που θα ήθελα να επισκεφθώ ξανά. Καλώς επέστρεψες...τώρα που φεύγω (επιτέλους) εγώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Πράγματι έχει ιδιαίτερο πολιτισμό, με την συνύπαρξη ορθόδοξων-καθολικών χωριών και τους αιώνες Ενετοκρατίας...

    Καλά να περάσεις Δώρα στις διακοπές σου :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Ενστάσεις και ισχυρισμοί
κατατίθενται μόνον εγγράφως
(Χασοδίκειος Πολιτική Δικονομία, άρθρον 228)