28 Φεβρουαρίου 2008

Νόμος και ιστολόγια: εν αρχή ην το Σύνταγμα

Το οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, δεν θα ήταν άσχημα να το έχουμε όλοι κάπου στη βιβλιοθήκη μας και να ανατρέχουμε σε αυτό πότε πότε. Για να δούμε λοιπόν λιγάκι τι μας λέει :

Άρθρο 5, παρ.1: Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη.

Άρθρο 5α παρ.2: Καθένας έχει δικαίωμα συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγής και διάδοσής τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους, τηρουμένων πάντοτε των εγγυήσεων των άρθρων 9, 9Α και 19.

Άρθρο 14 παρ.1: Καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του τηρώντας τους νόμους του Κράτους.

Γιατί φτιάχνει κάποιος ένα ιστολόγιο; Για πολλούς λόγους: Για να εκφράσει τις απόψεις του, να μοιραστεί τους προβληματισμούς του, να καταγράψει τις αγωνίες του. Κι ακόμη, για να περιγράφει την καθημερινότητά του, να γράφει ανέκδοτα, να δημοσιεύει φωτογραφίες, να κάνει προγνωστικά για το στοίχημα ή να βγάλει γκόμενες: όλα θεμιτά είναι και όλα σεβαστά.

Κατά την ταπεινή μου γνώμη, δεν απαιτείται ιδιαίτερη νομική κατάρτιση ούτε ρηξικέλευθη νομική σκέψη για να συμπεράνουμε ότι όλα τα ανωτέρω αποτελούν ειδικότερες εκφράσεις της προσπάθειας του καθενός από εμάς να αναπτύξει ελεύθερα την προσωπικότητά του μέσω της επικοινωνίας και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας. Ακόμη περισσότερο, η απλή πράξη της κατοχής και διατήρησης ιστολογίου οπωσδήποτε αποτελεί άσκηση του δικαιώματος συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Την οποία συμμετοχή το Κράτος έχει υποχρέωση να διευκολύνει, όπως ρητά προβλέπει το Σύνταγμα, και όχι να δυσκολεύει.

Επομένως, κάθε μελλοντικό νομοθέτημα οφείλει να σεβαστεί αυτές τις αρχές που τις έχει ορίσει ο συνταγματικός νομοθέτης και που συνιστούν θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα -η δε διάταξη του άρθρου 5 παρ.1 δεν επιδέχεται ούτε αναθεώρηση. Όσο για την παράγραφο 1 του άρθρου 14, ο καθηγητής κ. Δ. Τσάτσος λέει το εξής: "Σε μια Δημοκρατία, που αέναα ολοκληρώνεται, βασική εγγύηση τήρησης του Συντάγματος άρα και των θεμελιωδών δικαιωμάτων είναι η επαγρύπνηση της κοινής γνώμης, ιδιαίτερα η άσκηση του δικαιώματος της ελεύθερης διατύπωσης και διάδοσης των ιδεών" ("Συνταγματικό Δίκαιο – Θεμελιώδη δικαιώματα – Γενικό μέρος", Αντ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή 1988, η έμφαση δική μου).

Πού θέλω να καταλήξω με όλα αυτά τα συνταγματικά; Στο εξής: ότι το καλό μας το Σύνταγμα, πολύ πριν το διαδίκτυο γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας και πολύ πριν περάσει έστω και ξώφαλτσα από το μυαλό του οποιουδήποτε να μεταφέρει το ημερολόγιό του στον παγκόσμιο ιστό, έχει φροντίσει "πριν από εμάς για μας". Έχει κατοχυρώσει και θωρακίσει το δικαίωμα στο ιστολογείν πριν καν υπάρξει ιστολογείν.

Τώρα, στην παρούσα συγκυρία, ή σε τυχόν ανάλογη μελλοντική, είναι πιθανό έως βέβαιο ότι κάποιοι θα θελήσουν να περιορίσουν αυτές μας τις ελευθερίες -πράγμα που το Σύνταγμα καταρχήν επιτρέπει, αλλά μέχρις ενός σημείου. Δεν είναι τυχαία η προσπάθεια που γίνεται, ή έστω καταγράφεται στο περίφημο δημοσίευμα του "Ελεύθερου Τύπου", να εφαρμοστεί και στα ιστολόγια καθεστώς ανάλογο με αυτό του Τύπου, γραπτού και ηλεκτρονικού: για τα "κατεστημένα" (ας τα πούμε έτσι) ΜΜΕ, το Σύνταγμα έχει ειδικότερες προβλέψεις και οι περιορισμοί που μπορούν να επιβληθούν είναι κάπως πιο εκτενείς.

Πιστεύω όμως ότι η απόπειρα να εξισωθούν καθ' οιονδήποτε τρόπο τα ιστολόγια με τις εφημερίδες και τους ραδιοτηλεοπτικούς διαύλους συνιστά νομική ακροβασία: κυρίως διότι παραγνωρίζει ότι άλλος ο σκοπός του ιστολόγου και άλλος ο σκοπός του εκδότη ή καναλάρχη, και ψάχνει τις όποιες αναλογίες μόνον στα εξωτερικά χαρακτηριστικά. Η περίπτωση του press.gr είναι εξαίρεση και δεν μπορείς να στηρίξεις ολόκληρο νόμο πάνω στην εξαίρεση: ο κανόνας είναι ότι τα ιστολόγια, ακόμη και όταν είναι ενημερωτικά κατά το αποτέλεσμα, δεν έχουν ως κύριο ή μόνο σκοπό την ενημέρωση. Αντίστοιχα τα παραδοσιακά ΜΜΕ έχουν και έναν άλλο σκοπό, εκτός από τον ενημερωτικό, περίπου ίσης σημασίας και σε ορισμένες περιπτώσεις υπέρτερο του ενημερωτικού: έχουν εμπορικό σκοπό, την κερδοφορία.

Τολμώ να προβλέψω ότι ένας νόμος που θα ακολουθεί τις κατευθύνσεις του δημοσιεύματος δεν πρόκειται να μακροημερεύσει, είτε ενώπιον των δικών μας Δικαστηρίων, είτε στο Στρασβούργο (που ας ελπίσουμε να μη φτάσουμε ως εκεί...). Η ορθή ερμηνεία του Συντάγματος επιβάλλει στο Ελληνικό Κράτος να μην μπλέκει τα κότερα με τα κοτόφτερα: αν επιλέξει να το κάνει, το πιθανότερο είναι να γίνει απλώς ρεζίλι.

Μα τότε, σε τι χρειάζεται ένας νόμος "για τα μπλογκ"; Τι θα έρθει το κράτος να ρυθμίσει; Ε, αυτό θα το δούμε σε επόμενο επεισόδιο...

.

11 σχόλια:

  1. Πάλι θα προτρέξω. Το ότι ένας νόμος όπως αυτός που περιγράφει ο Ε.Τ. είτε θα είναι ανεφάρμοστος είτε θα καταπέσει στο Στρασβούργο, δεν αναιρεί τον σκοπό της άσκησης. Οι νόμοι στην Ελλάδα δεν χρησιμεύουν μόνο όταν εφαρμόζονται αλλά και όταν αξιοποιούνται ως αόριστη απειλή. Μπορεί η διατύπωση να σοκάρει τη νομική σου ψυχή :-) , αλλά δεν νομίζω ότι απέχει πολύ από την πραγματικότητα.

    Παρεμπιπτόντως, εάν αυτό το νομοσχέδιο σχετίζεται με αυτό που είχε προαναγγελθεί στον Ε.Τ., είναι σαφές ότι ο νομοθέτης προσπαθεί να διασκεδάσει τις πρώτες αρνητικές αντιδράσεις (σημειώνω ιδίως τη φράση "Επίσης το απόρρητο στο Διαδίκτυο θα αίρεται μόνο στις περιπτώσεις που προβλέπει η ισχύουσα ποινική νομοθεσία, χωρίς πρόσθετες ειδικές διατάξεις").

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. π2

    Πράγματι προτρέχεις, πιστεύω ότι έχεις καταλάβει πού το πάω.
    Εάν όπως λες (και συμφωνώ) η προαναγγελία του νόμου κατά Ε.Τ. έχει σκοπό να ενσπείρει σύγχυση μέσω της "αόριστης απειλής" που επισημαίνεις, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να διασκεδάσουμε την απειλή με επιχειρήματα. Και επιχειρήματα, δόξα τω γιαραμπή, υπάρχουν.

    Αυτό που δεν πρέπει (πάντα κατά τη γνώμη μου) να κάνουμε είναι να υιοθετήσουμε μια στάση του τύπου "μην αγγίζετε τα μπλογκ". Γιατί να απαντήσουμε στην υπερβολή με υπερβολή;

    Δεν ξέρω ποιος εγκέφαλος διέρρευσε τις συγκεκριμένες "κατευθυντήριες γραμμές", αλλά τον ευχαριστώ που το έκανε για δύο λόγους: πρώτον γιατί έτσι πέφτουν οι μάσκες, και δεύτερον γιατί μου δίνει τη χαρά να τον στήσω στον τοίχο.

    Σιγά σιγά, όμως, να μπαίνουμε και στη λογική ότι κάποιες πιο ήπιες, πιο εφαρμόσιμες και πιο ορθολογικές ρυθμίσεις είναι πιθανό, ίσως και απαραίτητο, να γίνουν κάποια στιγμή...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ορθά ομιλείτε κε συνάδελφε … Υπάρχει όμως και η άποψη που λέει ότι :
    “Το Σύνταγμα φτιάχτηκε για να προστατεύει απόψεις που ενοχλούν.
    Τις άλλες, έτσι κι αλλιώς, δεν θέλει να τις λογοκρίνει κανείς.”

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Χασοδίκη,
    εσύ καλά τα λες αλλά το Σύνταγμα έχει και παράξενες/πονηρές εκφράσεις.

    Π.χ από επικρατούσα θρησκεία, απαγόρευση του προσηλυτισμού και δεν ξέρω εγώ τι άλλο μέχρι «Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη»

    τα χρηστά ήθη ποια είναι; Αν το άρθρο τελείωνε στη λέξη Σύνταγμα θα ήταν ωραία. Αλλά με την προσθήκη «τα χρηστά ήθη» μπορεί κανείς να σκεφτεί ό,τι θέλει. Και να έχει νομοθεσία περιορισμού βασικών δικαιωμάτων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. @side21

    Υποθέτω ότι αυτό δεν το αναφέρεις ως αντίλογο σε όσα γράφω, γιατί εμένα μάλλον στο ίδιο πνεύμα μου φαίνεται να κινείται.

    @Πάρης

    Τα χρηστά ήθη είναι μια εύπλαστη έννοια, το περιεχόμενο της οποίας μπορεί να αλλάζει και να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις της κοινωνίας, έτσι ώστε να μην χρειάζεται να αναθεωρούμε το Σύνταγμα κάθε τρεις και λίγο. Το λέω πολύ χοντρικά τώρα, έτσι; Πάντως, στο πλαίσιο της συγκεκριμένης κουβέντας, δεν κινδυνεύουμε από εκεί.

    Καλωσορίσατε και οι δύο :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Οταν π.χ. γινόταν στην Ελλάδα συζήτηση (δεκαετία του 80) για την δορυφορική τηλεόραση , ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης του Α. Παπανδρέου, Δ. Μαρούδας είχε δηλώσει οτι θα καταρρίπτονται όσοι δορυφόροι υπερίπτανται του ελληνικού εδάφους.

    το θυμάστε;
    Παρόμοια πράγματα ακουμε και σήμερα για το ιντερνετ.

    ιντερφεης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. αν όλοι βάλουμε στα μπλογκ μας έναν φανταστικό ή γελοίο "υπεύθυνο κατά νόμον", η πρωτοβουλία τους θα εξευτελιστεί πριν καν ισχύσει. δες τι έννοώ, στο μπλογκ μου. Αναλάβαμε δράση με την Ντίνα από το ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΕΖΕΙ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. ιντερφέης και σ.μ.,

    θα τα δούμε κι αυτά ένα ένα, μην ανησυχείτε, και θα γελάσουμε πολύ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Μελέτησα το ποστ και περιμένω το επόμενο για το πώς θα νομοθετήσει, αλλά κυρίως πόσο θα ισχύσει ο νόμος. Και το ΣτΕ τι θα κάμει ακριβώς;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Δώρα, κάποιες απαντήσεις περιλαμβάνονται στο σημερινό ποστ, κάποιες άλλες στα επόμενα. Στην πραγματικότητα, κουβεντιάζουμε σήμερα για θέματα που θα πάρει καιρό ακόμα να ρυθμιστούν -αλλά χαμένο δεν πάει, πιστεύω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. ΠΕΡΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ


    Το σύνταγμα εφαρμόζοντας
    μας γέμισαν ατομικές ελευθερίες
    και δικαιώματα (γιατί όχι:
    από την τσέπη τους τα βγάζουν;)

    Αυτό το παλιοσύνταγμα...
    να μη λέει τίποτα και για λεφτά...

    Γιώργης Χολιαστός

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Ενστάσεις και ισχυρισμοί
κατατίθενται μόνον εγγράφως
(Χασοδίκειος Πολιτική Δικονομία, άρθρον 228)