Δωμάτιο με θέα

Δεν ξέρω αν έχεις αντιληφθεί, Μοναδικέ μου Αναγνώστη, τη φασαρία που έχει ξεκινήσει από το καλοκαίρι σχετικά με τον αποχαρακτηρισμό και την μελλοντική κατεδάφιση των δύο κτιρίων που βρίσκονται στους αριθμούς 17 και 19 της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου, στα πέριξ του νέου Μουσείου της Ακρόπολης.

Θα μου έκανε εντύπωση αν έλεγες όχι: πληθώρα δημοσιευμάτων στον τύπο, ειδικά μπλογκ, ηλεκτρονικές καμπάνιες συλλογής υπογραφών, εγκλήσεις και αντεγκλήσεις. Κατά την προσφιλή μας συνήθεια, έχουν διαμορφωθεί δύο απολύτως διακριτά στρατόπεδα: όσοι είναι υπέρ της κατεδάφισης από τη μια, και όσοι είναι κατά από την άλλη.


Το κριτήριο με το οποίο τοποθετούνται οι περισσότεροι, απ' όσο έχω καταλάβει, είναι αισθητικό: αν έχει δηλαδή περισσότερη σημασία "για την πόλη" γενικά να διατηρηθούν οι δύο πολυκατοικίες ως μέρος της σύγχρονης πολιτιστικής μας κληρονομιάς, και ειδικότερα της αρχιτεκτονικής, ή αν προέχει η "απρόσκοπτη οπτική επαφή με τον ιερό βράχο της Ακροπόλεως" του νέου Μουσείου -όπως αναφέρεται στην υπουργική απόφαση αποχαρακτηρισμού-, ή του εστιατορίου του Μουσείου, όπως ισχυρίζονται οι πολέμιοι της κατεδάφισης.

Μέσα σε όλον αυτόν το σαματά, ετούτο το σημείωμα ίσως και να περισσεύει. Θα ήθελα ωστόσο να επισημάνω μία παράμετρο που μου φαίνεται ότι ξεφεύγει και από τους μεν και από τους δε, και που έχει τη σημασία της.

Οι δύο αυτές πολυκατοικίες δεν ανήκουν στο Δημόσιο. Ανήκουν στους ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων τους (για τους οποίους έχω ακούσει ότι είναι "σημαίνοντα πρόσωπα" της κοινωνίας μας, αλλά αυτό δεν έχει απολύτως καμία σημασία). Αυτό σημαίνει ότι αποτελούν ιδιωτική ιδιοκτησία, η οποία προστατεύεται από το Σύνταγμα της χώρας μας.

Για να κατεδαφίσει το Δημόσιο τις πολυκατοικίες δεν αρκεί να τις αποχαρακτηρίσει από διατηρητέες. Πρέπει επίσης να τις απαλλοτριώσει και να αποζημιώσει τους ιδιοκτήτες.

Και εδώ υπάρχει ένα ζήτημα. Γιατί η αναγκαστική απαλλοτρίωση σαν διαδικασία έχει προβλεφθεί, πάλι από το Σύνταγμα, για να αναιρεί την προστασία του δικαιώματος στην ιδιοκτησία: όχι όμως αδιακρίτως, αλλά σε εξαιρετικές περιπτώσεις και εφόσον πρέπει να εξυπηρετηθεί κάποιος σημαντικός σκοπός δημόσιας ωφέλειας.

Το ερώτημα αν η "απρόσκοπτη οπτική επαφή" του Μουσείου με τον ιερό βράχο της Ακροπόλεως αποτελεί η όχι σκοπό δημόσιας ωφέλειας χωράει πολλή κουβέντα -ακόμα περισσότερη αν μιλάμε τελικά για το εστιατόριο του Μουσείου. Ωστόσο, για κάποιον λόγο αυτή η κουβέντα φαίνεται περιττή στους υπέρμαχους της κατεδάφισης -οι οποίοι προτάσσουν το επιχείρημα πως "όλη τη φασαρία την έχουν ξεσηκώσει οι προνομιούχοι ένοικοι των πολυκατοικιών" και ότι "πρέπει να δούμε το μείζον -δηλαδή την εξυπηρέτηση του Μουσείου- και όχι το έλασσον -δηλαδή τη διατήρηση δύο κτιρίων που, ναι μεν είναι ωραία, αλλά όχι τόσο σημαντικά".

Στο απέναντι στρατόπεδο, η λεπτομέρεια αυτή επίσης αποσιωπάται -την ώρα που γίνονται αλλεπάλληλα διαβήματα με σκοπό να ανακληθεί η απόφαση αποχαρακτηρισμού. Οι πολέμιοι της κατεδάφισης -και μεταξύ αυτών η δημοτική παράταξη του Συνασπισμού "Ανοιχτή Πόλη" με επικεφαλής τον Αλέξη Τσίπρα- παρουσιάζουν την υπόθεση σαν οι μπουλντόζες να βρίσκονται προ των πυλών, και τα κτίρια να είναι υπό κατεδάφιση αύριο-μεθαύριο.

Δεν είναι έτσι. Κατά της απόφασης αποχαρακτηρισμού οι ενδιαφερόμενοι ένοικοι μπορούν να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη, δηλαδή στο Συμβούλιο της Επικρατείας -και λογικά θα το έχουν ήδη κάνει. Ακόμα κι αν απορριφθεί η προσφυγή τους, θα χρειαστεί νέα απόφαση της Διοίκησης για την απαλλοτρίωση των κτιρίων -κατά της οποίας επίσης μπορούν να προσφύγουν οι κάτοικοι. Ακόμα κι αν απορριφθεί και αυτή η προσφυγή, θα χρειαστεί κι άλλη δίκη για τον καθορισμό της αποζημίωσης, και μετά θα πρέπει να καταβληθεί και η αποζημίωση: όλα αυτά πριν ξεκινήσουν οι μπουλντόζες.

Αυτό σημαίνει, με πρόχειρους υπολογισμούς και με δεδομένους τους γνωστούς ρυθμούς με τους οποίους... χμμμμ... λειτουργεί η Δικαιοσύνη στη χώρα μας, πέντε με έξι χρόνια στην απολύτως καλύτερη περίπτωση -γύρω στη δεκαετία με τα συνηθισμένα μέτρα.

Πέντε με έξι χρόνια είναι πολύς καιρός: μπορεί να αλλάξει η κυβέρνηση, μπορεί να αποδειχθεί στην πράξη ότι το πρόβλημα της οπτικής επαφής του Μουσείου με τον Ιερό Βράχο ή τους ακαλύπτους των πολυκατοικιών δεν είναι πια και τόσο μεγάλο (ας μην ξεχνάμε ότι το Μουσείο δεν έχει ακόμη λειτουργήσει), μπορεί να γίνει και σεισμός και όλα, πολυκατοικίες και Μουσείο, να γίνουν σκόνη. Γιατί λοιπόν τόση ασύμμετρη (για να θυμηθούμε και τον αγαπημένο μας ποιητή Βύρωνα Πολύδωρα) φασαρία για αυτήν την υπόθεση -η οποία, πέρα από όλα τα αισθητικά κριτήρια που προβάλλονται εκατέρωθεν, δεν παύει να είναι μια συνηθισμένη διαφορά μεταξύ ιδιωτών και Δημοσίου, όχι απαραιτήτως σημαντικότερη από άλλες;

Θα αποφύγω να δώσω απάντηση σε αυτό το ερώτημα, Μοναδικέ μου Αναγνώστη. Ο καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματά του. Αν πρέπει ντε και σώνει να έχω μια γνώμη κι εγώ για το θέμα, θα προτάξω την επιστημονική μου ιδιότητα και θα επιμείνω στο νομικό κριτήριο έναντι του αισθητικού: το να υπάγουμε τη θέα των Μουσείων -πολύ περισσότερο των εστιατορίων τους- στην έννοια της "δημόσιας ωφέλειας" μου φαίνεται επικίνδυνη νομική ακροβασία, και σε κάθε τέτοια ακροβασία είμαι αντίθετος, γιατί ανοίγει παράθυρα για μελλοντική χρήση από τα οποία μπορεί κάποτε να περάσουν τέρατα.

Κατά τα λοιπά, συνιστώ ψυχραιμία... Και στις δύο πλευρές...

Σε χαιρετώ

Χασοδίκης

[Την φωτό παραχώρησε ευγενικά ο zoferos mesaionas]