Βαφτίζοντας το κρέας ψάρι

Γιατί το χαράτσι βαφτίστηκε "τέλος" και όχι "φόρος"; Τυχαίο πάντως δεν είναι, υπάρχει λόγος. Σύμφωνα με το άρθρο 78 παρ.1 του Συντάγματος, "κανένας φόρος δεν επιβάλλεται ούτε εισπράττεται χωρίς τυπικό νόμο που καθορίζει το υποκείμενο της φορολογίας και το εισόδημα, το είδος της περιουσίας, τις δαπάνες και τις συναλλαγές ή τις κατηγορίες τους, στις οποίες αναφέρεται ο φόρος". Για να ψηφιστεί όμως "τυπικός νόμος" χρειάζεται κανονικά να ακολουθηθεί η συνήθης νομοθετική διαδικασία, που παναπεί νομοσχέδιο, αιτιολογική έκθεση, διαβούλευση, συζήτηση σε κοινοβουλευτική επιτροπή, εισαγωγή στην ολομέλεια, συζήτηση και ψηφοφορία κατ' αρχήν και κατ' άρθρο. Οι διαδικασίες αυτές έχουν κάποιο λόγο που προβλέπονται, δεν είναι για να γεμίζουν ώρες προγράμματος στο κανάλι της Βουλής, από την άλλη όμως έχουν το κακό ότι είναι κάπως χρονοβόρες. Κι όταν είσαι ο Βενιζέλος κι είναι Παρασκευή απόγευμα, και μέχρι την Κυριακή πρέπει να επινοήσεις ένα μέτρο "άμεσου αποτελέσματος" που να μπορείς να το παρουσιάσεις στους δανειστές με την υπόσχεση ότι από Δευτέρα θα αρχίσει να υλοποιείται, τέτοιες πολυτέλειες δεν χωράνε. Κι επειδή η κυβέρνηση δεν μπορεί να αναστείλει την ισχύ του Συντάγματος, διότι αυτή η λύση έχει πολύ μπελά, πρέπει να κατεβάζεις και τα τανκς και πού λεφτά για πετρέλαιο τέτοιες εποχές, προτίμησε να κάνει μια τρίπλα και να παρακάμψει το Σύνταγμα δια της ορολογίας. Έτσι το καινούργιο χαράτσι, βαφτισμένο "τέλος", μπορεί να το κοτσάρει ο Βενιζέλος σε κάποια τροπολογία σε άσχετο νομοσχέδιο, ό,τι τυχαίνει να ψηφίζεται στη Βουλή αυτές τις μέρες, κι ούτε γάτα ούτε ζημιά.

[Εδώ μια παρένθεση για τους σχολαστικούς: και "φόρο" να το βάφτιζε, πάλι θα μπορούσε -ενδεχομένως- να το κοτσάρει σε κάποια τροπολογία σε άσχετο νομοσχέδιο · τα κοινοβουλευτικά μας ήθη έχουν ξεχειλώσει τόσο πολύ που επιτρέπουν σχεδόν τα πάντα στην εκάστοτε κυβέρνηση. Από εκεί και πέρα, η συνταγματικότητα της διάταξης θα μπορούσε να απασχολήσει το Συμβούλιο της Επικρατείας, με αβέβαιο αποτέλεσμα -η ερμηνεία του Συντάγματος πάντα ενέχει το στοιχείο της αβεβαιότητας. Θα ήταν όμως πρωτοφανές στα χρονικά της χώρας και πολύ χοντροκομμένο, αν μου επιτρέπεται η έκφραση, κι ο Βενιζέλος είναι λεπτεπίλεπτος άνθρωπος -μην κοιτάς που δεν του φαίνεται. Κλείνει η παρένθεση.]

Αυτός είναι ένας λόγος, θεσμικού χαρακτήρα να πούμε, υπάρχουν όμως κι άλλοι πιο πρακτικοί. Πρώτα πρώτα, η ακίνητη περιουσία ήδη φορολογείται με "κανονικούς" φόρους: τον φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας (που επιβαρύνει την ιδιοκτησία), καθώς και τους φόρους μεταβίβασης, κληρονομιάς, δωρεάς και γονικής παροχής, που επιβαρύνουν συναλλαγές με ακίνητα. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η φορολόγηση γίνεται με βάση την αντικειμενική αξία, η οποία καθορίζεται από το Υπουργείο Οικονομικών. Για τον υπολογισμό της αντικειμενικής αξίας χρησιμοποιούνται οι ίδιοι πίνακες με τις τιμές ζώνης που θα χρησιμοποιηθούν και για το καινούργιο ψευδοτέλος, μόνο που στις τιμές αυτές εφαρμόζονται και κάποιοι συντελεστές οι οποίοι μειώνουν ή αυξάνουν την αξία ανάλογα με την παλαιότητα του ακινήτου, την εμπορικότητα του δρόμου, τον όροφο στον οποίο βρίσκεται κλπ. Εάν το καινούργιο χαράτσι επιβαλλόταν ως φόρος, θα έπρεπε να εφαρμοστούν οι ίδιοι συντελεστές στον υπολογισμό του για λόγους στοιχειώδους λογικής και νομικής συνέπειας. Με τη μεθόδευση που ακολουθεί η κυβέρνηση απλοποιεί τα πράγματα, ξεφορτώνεται αυτούς τους συντελεστές και κρατάει μόνο τον συντελεστή παλαιότητας, αλλά κι αυτόν ακόμα τον αντιστρέφει: ενώ στον υπολογισμό της αντικειμενικής αξίας ενός ακινήτου ο συντελεστής παλαιότητας είναι 1 για τα νεόδμητα, και μειώνεται σταδιακά σε κλάσμα της μονάδας όσο παλιότερο είναι το ακίνητο, για τον υπολογισμό του καινούργιου ψευδοτέλους ο συντελεστής ξεκινάει από το 1 για τα πολύ παλιά ακίνητα και αυξάνεται ως το 1,25 για τα νεόδμητα. Καταπληκτικό, ε;

Επιπλέον, για τον καταλογισμό και την είσπραξη των φόρων αρμόδια κατά κανόνα είναι -ως γνωστόν- η εφορία, πράγμα που σημαίνει ότι θα έπρεπε να εκδοθούν και να ταχυδρομηθούν εκκαθαριστικά σημειώματα, τα οποία ο φορολογούμενος που δεν έχει μία μπορεί πάντοτε να τα αγνοήσει ή να τα προσβάλλει στα δικαστήρια, ποντάροντας ότι θα το κάνουν κι άλλοι πολλοί κι έτσι το Δημόσιο θα δυσκολευτεί να επιδιώξει την είσπραξη με μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης όπως προβλέπει ο Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων. Ενώ το ψευδοτέλος μπορείς άνετα να το κοτσάρεις στον λογαριασμό της ΔΕΗ, κι άμα ο άλλος δεν το πληρώσει να του κόψεις το ρεύμα. Αν τολμάς. Αλλά εν προκειμένω ο Βενιζέλος ποντάρει στον εκβιασμό: το ρισκάρεις να κυκλοφορείς στο σπίτι σου με το λυχνάρι, να μαγειρεύεις στο πετρογκάζ και να μην μπορείς να δεις στην τηλεόραση τον Πρετεντέρη; Όχι; Πλήρωσε τότε.

Μόνο που υπάρχει ένα ζητηματάκι. Σύμφωνα με τη νομική θεωρία, η βασική διάκριση ανάμεσα σε φόρους και τέλη είναι ότι οι μεν φόροι αποτελούν έσοδα της γενικής διακυβέρνησης και καλύπτουν οποιαδήποτε ανάγκη του κρατικού προϋπολογισμού, τα δε τέλη έχουν κάποιον ανταποδοτικό χαρακτήρα: τα πληρώνουμε και η Διοίκηση μας οφείλει κάποια συγκεκριμένη (αν και όχι απαραίτητα άμεση) αντιπαροχή. Παράδειγμα, τα τέλη φωτισμού και καθαριότητας: εμείς τα πληρώνουμε (μέσω του λογαριασμού της ΔΕΗ) και οι Δήμοι που τα εισπράττουν (όταν τα εισπράττουν) φροντίζουν να αλλάζουν τις καμμένες λάμπες στους δρόμους και να μαζεύουν τα σκουπίδια. Μη γελάτε εκεί πίσω, λέμε τώρα τι προβλέπεται, όχι τι γίνεται στην πραγματικότητα. Το καινούργιο ψευδοτέλος στα ακίνητα, όμως, τι ανταποδοτικότητα έχει; Εδώ λοιπόν μπορούμε να θαυμάσουμε την ευλυγισία του Βενιζέλου (μεταφορικά μιλάω), ο οποίος, με μια αριστοτεχνική πιρουέτα διασχίζει τη λεπτή κόκκινη γραμμή που χωρίζει την Πολιτική Μπουρδολογία από την Υψηλή Τέχνη. Θαυμάστε:

"Ο έμμεσα αλλά σαφώς ανταποδοτικός χαρακτήρας του μέτρου, καθώς επιβάλλεται σε περιουσία της οποίας η πραγματική αξία εξαρτάται απολύτως από την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων."

Με απλά λόγια: αν δεν πιάσουμε τους δημοσιονομικούς στόχους, η χώρα θα βαρέσει κανόνι και τα σπίτια σας θα χάσουν την αξία τους. Πληρώστε κορόιδα.

Νομίζω ότι είναι η πρώτη φορά στα χρονικά της νομικής επιστήμης που η ύπαρξη ενός Κράτους προβάλλεται ως ανταποδοτική υπηρεσία της Διοίκησης προς τους πολίτες, αντί για στοιχειώδη και πρωταρχική υποχρέωσή της, όπως είναι. Φυσικά, με τη λογική αυτή μπορεί να βαφτιστεί "τέλος" οποιοδήποτε χαράτσι και μπορεί να θεωρηθεί "ανταποδοτικότητα" το μπάλωμα οποιασδήποτε τρύπας του προϋπολογισμού, από τώρα και εις τον αιώνα τον άπαντα. Εννοείται ότι η θεωρία αυτή είναι καινοφανής επινόηση του Βενιζέλου, δεν θα τη βρείτε σε κανένα σύγγραμμα φορολογικού δικαίου, και λογικά ο Φινοκαλιώτης και οι άλλοι καθηγητές των νομικών σχολών της χώρας θα πρέπει να έπαθαν αποπληξία διαβάζοντας την ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομικών. Από την άλλη, βέβαια, όπως μας θύμισε πρόσφατα ο πρωθυπουργός μας, η μοναδική κόκκινη γραμμή της κυβέρνησης είναι το εθνικό συμφέρον της χώρας (όπως η κυβέρνηση το αντιλαμβάνεται). Και φυσικά, η γενναία κυβέρνηση, που μάχεται με τα ορμητικά νερά του ποταμού Χάντσον, δεν θα επιτρέψει σε καμία νομική θεωρία και σε κανένα Σύνταγμα να σταθεί εμπόδιο στη σωτηρία της πατρίδος που κινδυνεύει.


.