Τροπολογίες και ρήγματα

Με τροπολογία του σε (άσχετο) νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ο τρομερός και φοβερός αναπληρωτής υπουργός Μαρκογιαννάκης ζητάει την τροποποίηση του Ν. 3386/2005 που αφορά τους μετανάστες.

Η τροπολογία αυτή περιέχει δύο εξαιρετικά προβληματικές ρυθμίσεις: Πρώτον, προβλέπει ότι σε περίπτωση απέλασης αλλοδαπού, ο χρόνος κράτησής του μέχρι την εκτέλεση της απέλασης επιμηκύνεται από τρεις μήνες κατ' ανώτατο όριο, που ίσχυε μέχρι τώρα, στους έξι και -υπό προϋποθέσεις- στους δώδεκα.

Δεύτερον, στην ήδη υπάρχουσα πρόβλεψη ότι η διοικητική απέλαση αλλοδαπού επιτρέπεται εφόσον κρίνεται ότι η παρουσία του στη χώρα είναι επικίνδυνη για τη δημόσια τάξη ή ασφάλεια, διευκρινίζεται ότι "ο αλλοδαπός θεωρείται επικίνδυνος για τη δημόσια τάξη ή ασφάλεια ιδίως όταν σε βάρος του ασκηθεί ποινική δίωξη για αδίκημα που τιμωρείται με στερητική της ελευθερίας ποινή τουλάχιστον τριών μηνών".

Οι δύο αυτές ρυθμίσεις δημιουργούν σοβαρότατες ρωγμές σε θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου της χώρας μας. Στην πρώτη περίπτωση η Πολιτεία προσπαθεί να αντιμετωπίσει ένα πραγματικό πρόβλημα, ότι δηλαδή η διαδικασία της διοικητικής απέλασης είναι χρονοβόρα και ότι, αν ο υπό απέλαση αλλοδαπός αφεθεί ελεύθερος μέχρι την ολοκλήρωσή της, είναι λογικό να προσπαθήσει να ξεφύγει από τις αρχές ώστε τελικά να αποφύγει την απέλασή του (αν και η αιτιολόγηση του Μαρκογιαννάκη είναι άλλη, και είναι επιεικώς απαράδεκτη -διαβάστε την τροπολογία).

Από την άλλη, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η κράτηση εν όψει απέλασης, μολονότι πρόκειται για διοικητικό μέτρο και όχι ποινή, δεν παύει να αποτελεί στέρηση της ελευθερίας χωρίς προηγούμενη δικαστική απόφαση. Είναι μια εξαίρεση στον κανόνα που προβλέπει ότι απαιτείται δικαστική απόφαση για να στερηθεί κάποιος την ελευθερία του, εξαίρεση που δικαιολογείται ακριβώς από την ιδιαιτερότητα της περίπτωσης. Και ακριβώς επειδή είναι εξαίρεση, ο χρόνος κράτησης θα πρέπει να περιορίζεται στον απολύτως αναγκαίο. Εδώ προβλέπεται η παράτασή του μέχρι τους δώδεκα μήνες αν (λέει η τροπολογία) "ο αλλοδαπός αρνείται να συνεργαστεί" (πώς να συνεργαστεί δηλαδή;) ή αν "καθυστερεί η λήψη των αναγκαίων για την απέλασή του εγγράφων από τη χώρα καταγωγής ή προέλευσής του". Ειδικά αυτό το τελευταίο είναι κάπως εξωφρενικό: θα παρατείνεται δηλαδή η κράτηση ενός ανθρώπου επειδή η χώρα προέλευσής του, που πιθανόν να είναι κάποιο κράτος υπό διάλυση ή υπό καθεστώς διαρκούς εμφυλίου, αδυνατεί ή αδιαφορεί να ασχοληθεί με τους πολίτες της που έφυγαν άρον άρον και να διευκολύνει τον επαναπατρισμό τους; Κι αν αύριο διαπιστωθεί ότι σε κάποια/πολλά/όλα αυτά τα κράτη δεν επαρκούν ούτε δώδεκα μήνες για να αποστείλουν τα "αναγκαία έγγραφα", τι θα κάνουμε; Θα παρατείνουμε εκ νέου τον χρόνο κράτησης, και πόσο; Στα δύο χρόνια; Στα τρία; Επ' αόριστον;

Αλλά βέβαια, ο Μαρκογιαννάκης στην εισήγησή του διαβεβαιώνει ότι η κράτηση θα γίνεται "σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και με σεβασμό στα ατομικά δικαιώματα". Καλά, επ' αυτού ουδέν σχόλιον...

Στη δεύτερη περίπτωση, έχουμε μια ρύθμιση κατ' αρχήν άχρηστη στην πράξη. Ο νόμος προβλέπει τέσσερις λόγους διοικητικής απέλασης, και ένας εξ αυτών είναι η παραβίαση των διατάξεων του ίδιου του νόμου. Στην πράξη, όπως γνωρίζουν καλά οι δικηγόροι που έχουν ασχοληθεί με το θέμα, αυτός είναι και ο λόγος που χρησιμοποιείται από τους αστυνομικούς διευθυντές στη συντριπτική πλειονότητα των απελάσεων: πράγματι, αν ο οποιοσδήποτε αλλοδαπός βρίσκεται στη χώρα χωρίς νόμιμη άδεια διαμονής, αυτό από μόνο του αποτελεί επαρκή λόγο απέλασης και δεν χρειάζεται να ψαχουλεύεις το ποινικό του μητρώο για να δεις αν έχει ασκηθεί ποινική δίωξη σε βάρος του.

Συνεπώς, για τους παράνομους μεταναστες δεν υπήρχε έλλειψη λόγων απέλασης και η προσθήκη αυτή δεν πρόκειται να λύσει κανένα πρόβλημα ούτε να διευκολύνει σε τίποτα. Μπορεί όμως να δημιουργήσει προβλήματα στους νόμιμους, αφού πλέον θα επιτρέπεται η απέλασή τους αν βρεθούν απλώς κατηγορούμενοι για κάποιο αδίκημα. Κι εδώ έχουμε επίσης μια σοβαρή ρωγμή στο κράτος δικαίου: ίσως να μην μπορούμε να μιλήσουμε για άμεση και ευθεία παραβίαση του τεκμηρίου της αθωότητας, οπωσδήποτε όμως μπορούμε να μιλήσουμε για έμμεση, αφού η συγκεκριμένη ρύθμιση επιτρέπει τη δυσμενή διοικητική μεταχείριση ενός αλλοδαπού χωρίς αυτός να έχει προηγουμένως καταδικαστεί από τη δικαιοσύνη, μόνο και μόνο επειδή κατηγορείται.

Τα πράγματα είναι πολύ ζόρικα. Η κυβέρνηση βρίσκεται στο συνήθη πανικό που προκαλεί η επιπόλαιη και επικοινωνιακού χαρακτήρα αντιμετώπιση των προβλημάτων, και φαίνεται ότι νομοθετεί ακριβώς για να δείξει ότι κάτι κάνει, έστω κι αν στην πραγματικότητα κάνει μια τρύπα στο νερό. Όχι όμως μόνο στο νερό, αλλά και σε βασικές αρχές του κράτους δικαίου, που καλό θα ήταν πριν αρχίσουμε να τις σκαλίζουμε να το σκεφτούμε λίγο πιο σοβαρά το θέμα. Αν το κριτήριο για την άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής είναι το πώς θα σταματήσουν οι ψηφοφόροι της ΝΔ να αλληθωρίζουν προς τον Καρατζαφέρη, τότε φοβάμαι πολύ πως έχουμε πάρει άσχημο δρόμο και θα έχουμε εξίσου άσχημη κατάληξη.

Ειδικά στον χώρο του δικαίου, αρχές που σήμερα τις θεωρούμε σχεδόν αυτονόητες δεν είναι καθόλου τέτοιες, δεν προέκυψαν από παρθενογένεση ούτε από επιφοίτηση, είναι αποτέλεσμα μιας μακράς πορείας εξέλιξης του πολιτισμού (συνολικά, όχι μόνο του δικαιικού). Είναι ανησυχητικό το πόσο πρόθυμα κάποιοι πολιτικοί δέχονται να υποχωρήσουν από αυτές τις αρχές με πρόσχημα το οποιοδήποτε πρόβλημα, υπαρκτό ή όχι. Και είναι ακόμα πιο ανησυχητικό το πόσο εύκολα μπορούμε εμείς, οι πολίτες, να δεχτούμε την απομάκρυνση από αυτές τις αρχές.

• Σχετική δήλωση της Διεθνούς Αμνηστίας εδώ.

ΥΓ: Με την ανάρτηση αυτή, το ιστολόγιο του χασοδίκη συμπληρώνει τις 300. Ωραίο νούμερο, στρογγυλό! Ο ίδιος ο χασοδίκης πάλι συμπληρώνει σήμερα τα 34. Ε, καλοκαιράκι έρχεται κιόλας, η δουλειά εξακολουθεί να πιέζει, ο ελεύθερος χρόνος είναι λίγος και καλύτερα να επενδυθεί μακριά από την οθόνη και το πληκτρολόγιο, σε παραλίες και σε βράχια, υπάρχει κι ένα σοβαρό ταξιδιωτικό πρότζεκτ στα σκαριά, είναι μια καλή ευκαιρία για ένα διάλειμμα από το ιστολογείν. Αν δεν προκύψει κάτι συνταρακτικό, λοιπόν, αυτή θα είναι η τελευταία ανάρτηση για την τρέχουσα περίοδο και θα επανέλθουμε μαζί με τα πρωτοβρόχια. Από την άλλη βέβαια, μέχρι τις αρχές Αυγούστου τουλάχιστον, όλο κάπου εδώ τριγύρω θα είμαστε και μπορεί να τα ξαναπούμε. Αν δεν, πάντως, καλό καλοκαίρι σε όλους και καλή αντάμωση!


.