Οι προτεστάντες των σκουπιδιών

Τη Δευτέρα που μας πέρασε η "Ελευθεροτυπία" δημοσίευσε εκτεταμένη έρευνα σχετικά με ένα πρόβλημα τουλάχιστον εξωφρενικό, εκ πρώτης όψεως, για μια χώρα που θέλει να θεωρείται σύγχρονη και ευρωπαϊκή εν έτει 2008: το πρόβλημα "σκουπίδια".

Η έρευνα της εφημερίδας καταπιάστηκε με διάφορες παραμέτρους του σύνθετου αυτού ζητήματος, εμείς όμως σήμερα, Μοναδικέ μου Αναγνώστη, θα εστιάσουμε σε μία από αυτές: θα πιάσουμε την αλυσίδα από το τέλος και θα ασχοληθούμε με το κεφάλαιο "ΧΥΤΑ".

Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, στην Ελλάδα λειτουργούν περίπου 1.300 ανεξέλεγκτες χωματερές. Επισήμως · διότι ανεπισήμως ο αριθμός αυτός θεωρείται εξαιρετικά μετριοπαθής και πιο ρεαλιστικές εκτιμήσεις μιλούν για 3.000 και πλέον χωματερές σε όλη την επικράτεια. Θεωρητικά, υποχρέωση της χώρας μας απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να κλείσουν όλες αυτές οι χωματερές μέχρι το τέλος του έτους -καταλαβαίνεις βέβαια, Μοναδικέ μου Αναγνώστη, ότι κάτι τέτοιο αγγίζει τα όρια της επιστημονικής φαντασίας.

Βεβαίως, και σε αυτήν την περίπτωση για το χάλι μας φταίει το κακό Κράτος. Που δεν ασχολήθηκε με το πρόβλημα εγκαίρως, δε φρόντισε να επιβάλλει το κλείσιμο των ανεξέλεγκτων χώρων απόθεσης απορριμάτων και να χωροθετήσει τους νέους και σύγχρονους χώρους υγειονομικής ταφής (ΧΥΤΑ), ώστε να λυθεί άπαξ και δια παντός το πρόβλημα και να μην αντιμετωπίζει η χώρα μας τον άμεσο κίνδυνο παραπομπής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και επιβολής τεράστιων προστίμων. Έτσι;

Είναι και έτσι, αλλά δεν είναι μόνο έτσι. Γιατί, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι κάποιες προσπάθειες έγιναν από το κράτος για τη χωροθέτηση των ΧΥΤΑ. Σκόνταψαν όμως πάντοτε στις έντονες αντιδράσεις των κατοίκων: σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις όπου κάποια περιοχή επιλέχθηκε ως καταλληλότερη για την εγκατάσταση νέου ΧΥΤΑ, οι κάτοικοι ξεσηκώθηκαν σε σημείο ανταρτοπολέμου. Ψηφίσματα, υπογραφές, διαμαρτυρίες, συμβολικές καταλήψεις, μαύρα πανώ, πορείες με επικεφαλής τον παπά της ενορίας και τον Δήμαρχο και σύνθημα "όχι στη χωματερή".

Σε πολλές περιπτώσεις, οι διαμαρτυρίες ήταν τεκμηριωμένες: συνοδεύονταν από επιστημονικές εκθέσεις που μιλούσαν για περιβαλλοντική υποβάθμιση, κίνδυνο μόλυνσης του υδροφόρου ορίζοντα, γειτνίαση με αρχαιολογικούς χώρους ή δασικές εκτάσεις, διάφορους κινδύνους για την δημόσια υγεία. Ενστάσεις που, όπως και να το κάνουμε, είναι σοβαρές και προκαλούν δικαιολογημένη περίσκεψη.

Υπάρχει όμως και μία αντένσταση: ότι όλα αυτά τα προβλήματα τα δημιουργούν ούτως ή άλλως, στον ίδιο ή και σε μεγαλύτερο βαθμό, και οι ανεξέλεγκτες χωματερές. Οι οποίες δημιουργούν και πολλά άλλα: οι δασικές πυρκαγιές είναι ένα από αυτά. Η χύδην εναπόθεση πάσης φύσεως απορριμάτων, οικιακών, βιομηχανικών, νοσοκομειακών και άλλων, που απαιτούν ειδική επεξεργασία και διαχωρισμό (που φυσικά στις ανεξέλεγκτες χωματερές δεν γίνεται), ένα άλλο.

Αυτά όμως δεν φαίνεται να ενοχλούν τους εκάστοτε διαμαρτυρόμενους, οι οποίοι επίμονα απαιτούν να μην εγκατασταθεί ο ΧΥΤΑ στη γειτονιά τους. Το γιατί δεν τους ενοχλούν, ίσως μπορεί να μας το φανερώσει το τελευταίο επιχείρημα που επικαλούνται πάντοτε οι προτεστάντες των σκουπιδιών: ότι η εγκατάσταση του ΧΥΤΑ θα υποβαθμίσει την αξία των ακινήτων και θα ανακόψει την οικοδομική δραστηριότητα στην περιοχή τους.

Εδώ αξίζει να σταθούμε λίγο. Όλοι γνωρίζουμε τον ΧΥΤΑ των Άνω Λιοσίων, και ομολογουμένως πολλοί από εμάς, αν όχι όλοι, θα το σκεφτόμασταν να αγοράσουμε ακίνητο σε μια περιοχή που γειτονεύει με αυτόν. Αντίθετα, σχεδόν κανείς από εμάς δεν γνωρίζει πόσες ανεξέλεγκτες χωματερές υπάρχουν γύρω από το Καπανδρίτι (φέρνω ένα τυχαίο παράδειγμα), και πού ακριβώς βρίσκονται. Και πόσοι θα προσπαθούσαν να κάνουν επιτόπια έρευνα για να τις εντοπίσουν, πριν προχωρήσουν σε μία αγορά στην περιοχή;

Έτσι σκεφτόμενοι οι προτεστάντες των σκουπιδιών, Μοναδικέ μου Αναγνώστη, καταλήγουν στα χαρακώματα: καλύτερα πέντε χωματερές, ανεξέλεγκτες μεν αλλά περιβεβλημένες με την αχλύ του μυστηρίου, μισοκρυμμένες σε ρεματιές και χαράδρες, που δεν τις βλέπει ο υποψήφιος αγοραστής, παρά ένας ΧΥΤΑ που μπορεί μεν να λειτουργεί με σύγχρονες τεχνολογίες και επιστημονικά κόλπα, αλλά που έχει και τον ανθρωποδιώχτη. Και δώστου προσφυγές στα δικαστήρια, και να τα οδοφράγματα όταν απορρίπτονται οι προσφυγές, και να τα ανθρώπινα τείχη μπροστά στις μπουλντόζες, και να τα ρεπορτάζ και τα ΜΑΤ και τα δακρυγόνα και οι κάμερες.

Κι έτσι το πρόβλημα παραμένει άλυτο, και μάλλον θα παραμείνει για καιρό ακόμα. Γιατί, πρέπει να πούμε, ποτέ οι διαμαρτυρόμενοι δεν λένε ότι δεν αναγνωρίζουν το πρόβλημα, ή ότι δεν θέλουν να λυθεί: απλά δεν θέλουν να λυθεί εκεί, στη γειτονιά τους. Και για να μην το πουν έτσι κυνικά, το γυρίζουν στο καλαματιανό: "Να μην επιβάλλει το Κράτος άνωθεν λύσεις, να γίνει δημόσια διαβούλευση". Και γίνεται δημόσια διαβούλευση, αλλά βεβαίως the Greek way: που σημαίνει ότι το συζητάμε, το φιλοσοφούμε, το εξετάζουμε, αλλά δεν καταλήγουμε ποτέ. Αγοράζουμε χρόνο. Ο ένας δήμαρχος παραδίδει το πρόβλημα στον επόμενο, η μία κυβέρνηση στην άλλη. Κι έτσι όλοι είναι ευχαριστημένοι, κανείς δεν αναλαμβάνει το πολιτικό, κοινωνικό ή οικονομικό κόστος, και με μεγάλη επιτυχία εφαρμόζουμε την τεχνική της στρουθοκαμήλου: κρύβουμε το κεφάλι στην άμμο για να μην βλέπουμε τον κίνδυνο.

Ωραίες οι περιβαλλοντικές ευαισθησίες, έστω και όψιμες, αλλά ολίγον περιορισμένες: δεν θυμάμαι ποτέ να άκουσα κάποια από αυτές τις δραστήριες "κινήσεις πολιτών" να ασχολείται και με άλλες παραμέτρους του προβλήματος. Να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την ανακύκλωση, π.χ. Ή να καλεί τους κατοίκους σε μια προσπάθεια μείωσης του όγκου των απορριμάτων -στα πλαίσια της οποίας, όμως, θα πρέπει να απαρνηθούμε και ένα μέρος της βολής μας, όπως την πλαστική σακούλα του σουπερμάρκετ ή τις φρυγανιές με τη διπλή συσκευασία (για να μένουν πιο φρέσκιες).

Όσο για το άμεσο μέλλον; Αντιγράφω από το ρεπορτάζ της Χαράς Τζαναβάρα: "Κυβερνητικά στελέχη εκτιμούν ότι σε αυτές τις περιπτώσεις θα πέσουν τσουχτερά πρόστιμα από την Κομισιόν και έλεγαν χαρακτηριστικά ότι το ύψος τους σχεδόν θα φθάνει τα κονδύλια που έχουν εξασφαλιστεί από το Δ' ΚΠΣ για τις συγκεκριμένες περιοχές". Όλα εδώ πληρώνονται, Μοναδικέ μου Αναγνώστη -και οι κουτόφραγκοι μας περιμένουν στη γωνία.

Αλλά φτάνει πια η γκρίνια. Αντί να ασχολούμαστε με αυτά τα σκουπίδια, που είναι δύσοσμα και λερώνουν, καλύτερα να χαζεύουμε στην τηλεόραση τα άλλα σκουπίδια, που αυτόν τον καιρό περιφέρονται στα ανακριτικά γραφεία, μπορεί να είναι εξίσου δύσοσμα, αλλά είναι και πιο γκλάμορους και δεν πιάνουν τόπο παρά μόνο στα πρωτοσέλιδα...

Καλό Σαββατοκύριακο

Χασοδίκης

Η φωτογραφία είναι του Costis B.