Ευθύνη, αυτή η άγνωστη

Πάνω από δυόμισυ εκατομμύρια στρέμματα καμμένης γης. Πάνω από εβδομήντα νεκροί (αν δεν έχω χάσει τον λογαριασμό -μιλάω για ολόκληρο το καλοκαίρι και όχι μόνο για το τελευταίο δεκαήμερο). Κι ωστόσο, χθες ο κ. Πολύδωρας δήλωσε ικανοποιημένος από τον συντονισμό των δυνάμεων πυρόσβεσης, "υπό τις δεδομένες συνθήκες", όπως διευκρίνισε. Είναι καταπληκτικό, Μοναδικέ μου Αναγνώστη: κάθε φορά που λες ότι το πολιτικό θράσος έχει πια φτάσει στο μη παρέκει, πάντα βρίσκεται κάποιος πολιτικός που θα φροντίσει να σε διαψεύσει.

Αφήνοντας κατά μέρος για την ώρα το ερώτημα "ποιος βάζει τις φωτιές", ας επικεντρωθούμε στο ερώτημα "ποιος φταίει για την καταστροφή" -η απάντηση στα δύο ερωτήματα δεν είναι κατ' ανάγκην η ίδια. Ας υποθέσουμε, για την οικονομία της συζήτησης και μόνον, ότι όλες οι πυρκαγιές ήταν έργο εμπρηστών: τι κάνει ο κρατικός μηχανισμός σε μία τέτοια περίπτωση; Κάθεται και κοιτάζει τις φλόγες; Αναλώνεται σε συσκέψεις; Αρκείται στο να θάβει τους νεκρούς και να μαζεύει τις στάχτες;



Μετά το καταστροφικό καλοκαίρι του 2000, οπότε είχε καεί περίπου ενάμισυ εκατομμύριο στρέμματα, υπήρξε μια ύφεση του φαινομένου, αποτυπωμένη στους αριθμούς και τα στοιχεία της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Αν και ο αριθμός των πυρκαγιών ετησίως παρέμεινε μεγάλος, η ζημιά που προκαλούσαν, εκπεφρασμένη σε καμμένα στρέμματα, μειώθηκε και από το 2002 μέχρι και το 2005 κυμάνθηκε στα 80 με 85.000 στρέμματα ετησίως, με εξαίρεση το ολυμπιακό καλοκαίρι του 2004 που έφτασε τις 135.000.

Τα πρώτα καμπανάκια χτύπησαν πέρισυ, με την καταστροφή της Χαλκιδικής -κυρίως- αλλά και της Μάνης. Η στιβαρή εικόνα της αποτελεσματικής Πυροσβεστικής που είχε χτιστεί τα αμέσως προηγούμενα χρόνια δέχτηκε ένα καίριο πλήγμα, αλλά η κυβέρνηση δεν φάνηκε να ανησυχεί. Φέτος, το καμπανάκι ξαναχτύπησε στα τέλη Ιουνίου με την καταστροφική πυρκαγιά της Πάρνηθας: Μία αρχικά ακίνδυνη μικρή εστία φωτιάς που ξεκίνησε στα Δερβενοχώρια αφέθηκε ανενόχλητη να διασχίσει σχεδόν είκοσι χιλιόμετρα σε εικοσιτέσσερις ώρες -και, όταν ο κρατικός μηχανισμός αντιλήφθηκε τη σοβαρότητα της κατάστασης, ήταν πλέον αργά: η φωτιά είχε φτάσει στην κορυφογραμμή και έκαιγε μέσα σε δύσβατες χαράδρες.

Από τις δηλώσεις του αρμοδίου Υπουργού ήδη από τον Απρίλιο φαινόταν ότι η κυβέρνηση είχε συναίσθηση του δεδομένου ότι το φετινό καλοκαίρι θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο: ο ζεστός χειμώνας και η παρατεταμένη ανομβρία δημιουργούσαν ιδανικές συνθήκες για την εκδήλωση πυρκαγιών. Τι μέτρα έλαβε; Σύμφωνα με τις ίδιες δηλώσεις, αύξησε τον αριθμό των πυροσβεστικών ελικοπτέρων που νοικιάζει κάθε χρόνο από επτά σε δέκα. Αυτό. Και -προφανώς- εφησύχασε.

Πολύς λόγος έχει γίνει για τις μεγάλες ελλείψεις του Πυροσβεστικού Σώματος σε προσωπικό -3.500 με 4.000 κενές θέσεις. Είναι μια εξήγηση για το φετινό Ολοκαύτωμα, αλλά δεν είναι επαρκής: τα ίδια κενά υπήρχαν και τα προηγούμενα χρόνια. Να υποθέσουμε ότι ξαφνικά οι -ικανότατοι μέχρι πρόπερσι- πυροσβέστες έγιναν ακαμάτηδες και ανίκανοι, δεν φαίνεται και πολύ λογικό. Κάτι άλλο φταίει, Μοναδικέ μου Αναγνώστη -αλλά τι;

Πρώτα απ' όλα, και κρίνοντας από τα αποτελέσματα και από τη γενική εικόνα που ζήσαμε και είδαμε, υπήρξε αδυναμία αξιολόγησης του κινδύνου: Το παράδειγμα της Πάρνηθας είναι χαρακτηριστικό, αλλά όχι το μόνο: σε αρκετές περιπτώσεις, φαίνεται ότι δεν εκτιμήθηκε σωστά η επικινδυνότητα κάποιων εστιών πυρκαγιάς, οι οποίες αφέθηκαν να καίνε όσο χρειαζόταν για να θεριέψουν και να καταστούν ανεξέλεγκτες. Κατά τις δέκα μέρες του ολέθρου στην Πελοπόννησο, ο παράγοντας αυτός δημιούργησε τεράστια προβλήματα σε συνδυασμό με την -αναγκαστική- πολυδιάσπαση των δυνάμεων.



Σε συνέχεια του προηγουμένου, υπήρξε αδυναμία εκτίμησης του μεγάλου κινδύνου των αναζωπυρώσεων: μέτωπα που είχαν φαινομενικά τεθεί υπό έλεγχο το βράδυ, ξαναζωντάνευαν το άλλο πρωί. Ακόμη, δόθηκε μεγάλη βαρύτητα στα εναέρια μέσα -τα οποία όμως έχουν πολλούς επιχειρησιακούς περιορισμούς- σε σχέση με τις επίγειες δυνάμεις. Αλλά το μεγάλο σουξέ, Μοναδικέ μου Αναγνώστη, υπήρξε ο "οριζόντιος" και "κάθετος" (απο)συντονισμός των άλλων -πέραν της Πυροσβεστικής- δυνάμεων...

Ήδη από το περασμένο Σάββατο ολόκληρη η χώρα κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης: μείναμε με την απορία, τι να σημαίνει αυτό τελικά; Προφανώς, ότι ο Πρωθυπουργός φοράει μπουφανάκι αεροπόρου, καβαλάει το πρώτο ελικόπτερο που θα βρεθεί μπροστά του και σπεύδει στον τόπο των γεγονότων για να "ενημερωθεί από τους αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες" και να κάνει βαρυσήμαντες δηλώσεις (με το μπουφανάκι, βέβαια, και με ύφος "είναι δύσκολα τα πράγματα, αλλά don't worry, it's under control").

Έτσι είδαμε τον στρατό να περιμένει "αίτημα" της Πολιτικής Προστασίας για να συμμετέχει στις επιχειρήσεις -και δεν εννοώ τους ταλαίπωρους φαντάρους που τους δίνουν μια βρεμένη πετσέτα και έναν κασμά και τους στέλνουν σαν τα πρόβατα επί σφαγήν. Εννοώ τα βαρέα και ακριβοπληρωμένα οχήματα που θα μπορούσαν να σβήνουν εστίες, τα ελικόπτερα παντός καιρού που θα μπορούσαν να απεγκλωβίζουν κόσμο, τα ερπυστριοφόρα που θα μπορούσαν να μεταφέρουν επίγειες δυνάμεις σε δύσβατα σημεία. Έτσι είδαμε -ή μάλλον δεν είδαμε- τις οδηγίες προς τους κατοίκους των περιοχών που βρέθηκαν στο διάβα της φωτιάς, και οι οποίοι δεν ήξεραν τι να κάνουν, προς τα πού να πάνε κι από ποιο δρόμο. Έτσι είδαμε τις πρώτες τέσσερις μέρες, που έγινε και η μεγαλύτερη ζημιά, αντί για υπεύθυνη ενημέρωση από κάποια κρατική αρχή, είτε μέσω ραδιοφώνου, είτε μέσω τηλεφώνου, είτε με οποιοδήποτε μέσο βρε αδερφέ, τον κόσμο να περιμένει από τους ρεπόρτερ των ιδιωτικών τηλεοράσεων να δει τι θα κάνει και αν κινδυνεύει.

Μετά απ' όλα αυτά, ο Λόρδος Βύρων -και, εφόσον δεν δηλώθηκε κάτι διαφορετικό, προφανώς ολόκληρη η κυβέρνηση- έμεινε ικανοποιημένος από τον επιχειρησιακό συντονισμό. Και υποθέτω ότι θα αναμένει την ανανέωση της λαϊκής εντολής, για να συνεχίσει να βαδίζει στον ίδιο δρόμο. Φωτιά (κυριολεκτικά όμως, Μοναδικέ μου Αναγνώστη) στα μπατζάκια μας...

Σε χαιρετώ

Χασοδίκης

Υ.Γ.: Σήμερα ασχοληθήκαμε με την κεντρική διοίκηση. Αύριο, για να μην ξεχνιόμαστε, θα ασχοληθούμε και με την τοπική "αυτοδιοίκηση" -άλλη μεγάλη αμαρτία...